Szukaj
Język
Zgaga – przyczyny, objawy, leczenie, dieta
Spis treści
1. Zgaga – wprowadzenie, przyczyny
Definiuje się ją jako nieprzyjemny i piekący ból występujący w klatce piersiowej lub żołądku po spożyciu niektórych pokarmów, płynów i leków. Warto jednak mieć świadomość, że może być zwiastunem poważnych chorób układu pokarmowego, dlatego jeśli zdarza się często, należy szybko skonsultować się z lekarzem gastroenterologiem. Zgaga występuje podczas dysfunkcji dolnego zwieracza przełyku (LES). W przypadku choroby refluksowej dochodzi jednak do zbyt częstych epizodów relaksacji (rozluźnienia) dolnego zwieracza przełyku. Kwasy żołądkowe podrażniają delikatną śluzówkę przełyku, czego skutkiem jest wspomniana wcześniej zgaga. Jego główną składową jest nieprawidłowy sposób żywienia, polegający na spożywaniu niezdrowych produktów spożywczych, przejadaniu się lub nadużywaniu używek. Złe nawyki żywieniowe i mała aktywność fizyczna powodują otyłość, która zdecydowanie zwiększa częstotliwość występowania zgagi i choroby refluksowej przełyku. Najczęściej towarzyszy chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Chociaż zmniejsza apetyt i odwraca uwagę od jedzenia, bezpośrednio po spożyciu posiłku przykre dolegliwości ustępują. Zgaga występuje wtedy dopiero godzinę po spożyciu obfitego posiłku i manifestuje się bólem w podbrzuszu, który mija po kilkunastu minutach. Jest ona zespołem nieprzyjemnych objawów gastrycznych, które wywołują przewlekły ból nasilający się po posiłkach. Zespół dyspeptyczny może wskazywać na wiele niebezpiecznych dla naszego zdrowia chorób. Zgaga pojawia się w okresie ciąży, co jest normalne, ponieważ na pierwszych etapach ciąży występuje ona na skutek zmian hormonalnych powodujących relaksację mięśni przewodu pokarmowego, w tym dolnego zwieracza przełyku. Zwiększone ciśnienie śródżołądkowe naciska z kolei na LES i powoduje przelewanie się kwaśnej treści żołądkowej do światła przełyku. Jest na tyle powszechna, że często ją bagatelizujemy. Epidemiologia wskazuje, że zgaga występuje w prawie całej populacji z jednakową częstotliwością. Istnieje wiele czynników, które mogą powodować zgagę, jednak najczęstszą przyczyną jej występowania jest choroba refluksowa przełyku. Jego prawidłowe działanie polega na utrzymaniu stałego napięcia, które zapobiega zarzucaniu kwaśnej treści pokarmowej do przełyku. Skutkiem tego jest przelewanie się pewnych ilości zakwaszonej treści pokarmowej do przełyku. Kolejną niezwykle istotną przyczyną występowania zgagi jest niewłaściwy i niehigieniczny tryb życia. Znaczenie w tym przypadku ma zarówno jakość (ściślej mówiąc, jej brak), jak i objętość spożywanych pokarmów. Zgaga może też być objawem zupełnie innych chorób przewodu pokarmowego. W przypadku choroby wrzodowej żołądka zgaga pojawia się na czczo lub bezpośrednio przed posiłkiem. Inaczej sprawa wygląda w przypadku choroby wrzodowej dwunastnicy. Ostatnią z poznanych przyczyn występowania zgagi jest dyspepsja (niestrawność). Dyspepsja może przejawiać się wieloobjawowo, jednak do najczęściej zauważalnych symptomów należą: uczucie pełności w nadbrzuszu, nudności, odbijanie po posiłku, wymioty, brak apetytu i zgaga. W przypadku występowania powyższych objawów dłużej niż cztery tygodnie należy pilnie zgłosić się do lekarza specjalisty. Zgaga pojawiająca się na późniejszych etapach ciąży jest skutkiem powiększającej się macicy, która wraz z rozwijającym się dzieckiem uciska na żołądek. Zgaga jest jedną z najczęściej występujących dolegliwości związanych z układem pokarmowym.2. Zgaga – rozpoznanie i objawy
Tylko pacjenci przedstawiający swoje dolegliwości w sposób niejasny bądź złożony kierowani są na dalszą diagnostykę. Zgaga ma dość charakterystyczne objawy, przez pacjentów opisywane są one jako uciążliwy i piekący ból umiejscowiony za mostkiem lub w nadbrzuszu. Objawy klasycznej zgagi pojawiają się najczęściej po spożyciu obfitego bądź ciężkostrawnego dania. Symptomy zgagi nasilają się podczas pochylania się, a także w pozycji leżącej. Chociaż problem zgagi dotyczy tak wielu osób, niewiele z nich traktuje go poważnie. Aby potwierdzić obecność zgagi, należy przeprowadzić szereg poniższych badań: – 24-godzinną pH-metrię, – manometrię przełyku, – badanie endoskopowe, – zdjęcie rentgenowskie z kontrastem, – biopsję. Ból ten może promieniować i przenosić się w kierunku jamy ustnej (zgaga przełykowa), dolnej części brzucha (zgaga przy chorobie wrzodowej żołądka), a nawet w kierunku pleców. Produktami nasilającymi objawy zgagi są między innymi dania pikantne, owoce i napoje cytrusowe, czekolada i kakao, mocna herbata, kawa czy alkohol. Zgaga często występuje jednocześnie z tak zwanymi objawami pozaprzełykowymi, należą do nich: – uszkodzenie błony śluzowej jamy ustnej i gardła, – ból gardła, – stany zapalne zębów i dziąseł, – ból ucha, – chrypka, silne napady kaszlu czy astma oskrzelowa. Zazwyczaj rozpoznanie zgagi polega na zebraniu podstawowych danych w wywiadzie lekarskim.3. Zgaga – modyfikacje stylu życia, dieta
Głównym celem dietoterapii zgagi jest normalizacja masy ciała. Prawidłowa dieta pacjenta ze zgagą polega na całkowitym wyeliminowaniu używek. Udowodniono, że palenie papierosów redukuje ciśnienie w dolnym zwieraczu przełyku, a także zmniejsza jego napięcie. Oprócz wyzbycia się nałogów należy pamiętać także o aktywności fizycznej i o tym, żeby była dostosowana do możliwości pacjenta i nie nasilała objawów zgagi (schylanie się, intensywne skoki, brzuszki). Odpowiednio ułożona umożliwia złagodzenie lub zniwelowanie objawów oraz powrót pacjenta do normalnego życia. Osoby borykające się z problemem zgagi powinny unikać produktów spożywczych, które stymulują nerwy czuciowe w błonie śluzowej przełyku. Do potraw, których należy unikać, należą zatem potrawy kwaśne. Wśród produktów spożywczych istnieje także szereg produktów, których należy unikać, gdyż ich działanie polega na rozluźnianiu dolnego zwieracza przełyku. W przypadku choroby refluksowej najlepiej sprawdza się dieta lekkostrawna z ograniczeniem substancji wzmagających wydzielanie soku trawiennego. W diecie ogranicza się aromatyczne przyprawy, esencjonalne sosy, wywary warzywne i grzybowe. Poniższa tabela przedstawia efekty działania niektórych produktów spożywczych na występowanie zgagi. Zgaga jest dolegliwością wynikającą w dużej mierze z nieprawidłowych nawyków żywieniowych i niehigienicznego trybu życia. Otyłość i nadwaga skutkują bowiem wzrostem ciśnienia śródbrzusznego, które powoduje poluzowanie dolnego zwieracza przełyku. Najważniejsze jest, aby zerwać z nałogiem nikotynowym. Nikotyna redukuje również wytwarzanie śliny, co spowalnia i utrudnia procesy oczyszczania przełyku z treści żołądkowej. W terapii zgagi ważna jest również dieta. Oprócz środków farmakologicznych to właśnie dieta jest podstawową metodą walki z objawami zgagi. Drażnienie tych nerwów może nasilać zgagę. Podobny wpływ na przykre dolegliwości mają również produkty nasilające wydzielanie kwasu solnego w żołądku, np. Mocna kawa i herbata. Należą do nich potrawy bogate w nasycone kwasy tłuszczowe takie jak tłuste mięsa, wędliny, ryby, buliony. Główne cele diety przy refluksie to neutralizacja soku żołądkowego oraz niedrażnienie błony śluzowej żołądka. Wymierne korzyści w leczeniu zgagi przynosi tak zwana dieta biała, w skład której wchodzą: woda, mleko w niewielkich ilościach, ziemniaki, czerstwe pieczywo, chude ryby, chudy drób. Opracowane na podstawie Cymerys M., Kliniczny zarys chorób wewnętrznych – podręcznik dla studentów dietetyki, Poznań 2013, 113–116. Dlatego też profilaktyka i leczenie zgagi wymagają wprowadzenia stałych modyfikacji stylu życia i sposobu odżywiania.4. Zgaga – leczenie
Z tego też powodu, jeśli zgaga występuje regularnie, należy przyjmować je bardzo często. Farmaceutyki z tej grupy charakteryzują się dłuższym czasem działania, potrafią złagodzić przykre objawy nawet na dwanaście godzin. Ich działanie polega na znoszeniu miejscowego bólu w klatce piersiowej oraz wspomaganiu regeneracji podrażnionej śluzówki przełyku. Oprócz farmakologicznego leczenia zgagi, które jak do tej pory wydaje się najskuteczniejsze, istnieją także domowe sposoby radzenia sobie z tą dolegliwością. Osoby borykające się z problemem zgagi powinny wiedzieć, że wbrew powszechnej opinii, według której mięta jest remedium na wszystkie dolegliwości trawienne, nie można stosować jej w przypadku zgagi. Zatem które z ziół są bezpieczne? Inną skuteczną domową metodą radzenia sobie ze zgagą jest stosowanie kleiku z siemienia lnianego – w przypadku zgagi można korzystać zarówno z całych nasion, jak i z tych w formie zmielonej. Niestety okazuje się, że mleko przynosi tylko chwilową ulgę w bólu, jednak w dłuższej perspektywie wzmaga produkcję kwasu żołądkowego, co zwiększa intensywność i częstotliwość epizodów bólowych. Chociaż jest niezwykle powszechna, wielu z nas nadal nie wie, jak sobie z nią radzić. Dieta lekkostrawna, aktywność fizyczna oraz stała zmiana nawyków żywieniowych mogą przynieść ulgę i złagodzić objawy choroby. Choroby te powstają w wyniku nieprawidłowego odżywiania i niewystarczającej aktywności fizycznej – innymi słowy, są możliwe do uniknięcia, jeśli dbamy o zdrowy styl życia. Te choroby dotyczą coraz liczniejszego grona ludzi i wymagają zmiany nawyków żywieniowych. Należy wyeliminować źródło problemu (poprawić dietę, wdrożyć aktywność fizyczną, zadbać o higienę snu czy zredukować źródła stresu), czasem na wczesnym etapie choroby np. Cukrzycy, jest to jedyna i wystarczająca metoda terapeutyczna.Niestety w przypadku schorzenia istniejącego już długi czas, może okazać się niewystarczająca. W stanie chorobowym gospodarka energetyczna organizmu może ulegać zmianom. Podczas opracowywania diet klinicznych, inaczej leczniczych bierzemy pod uwagę wszystkie te zmienne. W zależności od rodzaju problemu dobieramy składniki diety, ustalamy bilans energii, makro i mikroskładników, aby jak najlepiej zaspokoić zapotrzebowanie organizmu.W dietach klinicznych zwracamy baczną uwagę na odpowiednie do potrzeb ustalenie proporcji makroskładników: białka, tłuszczu i węglowodanów. Plan żywieniowy bazuje na łatwo dostępnych nisko przetworzonych produktach, z uwzględnieniem sezonowości warzyw i owoców. Mamy na uwadze komfort użytkowników diety, więc dostosowujemy plany do ich możliwości kulinarnych, czasu pracy i czasu na przygotowanie posiłków. Stwarzamy optymalne warunki, dostarczamy do organizmu wszystkich niezbędnych składników, zapobiegamy niedoborom lub wyrównujemy istniejące, zwiększamy komfort trawienny. Leki tego typu z zasady przynoszą pacjentom szybką ulgę, ale działają stosunkowo krótko. Oprócz leków zobojętniających treść żołądka w leczeniu zgagi stosuje się również leki z grupy antagonistów receptora H2. Innymi lekami stosowanymi z powodzeniem w leczeniu objawów zgagi są inhibitory pompy protonowej, w tym znane wszystkim pantoprazol i omeprazol. Ich ogromną zaletą jest to, że można nabyć je w każdej aptece bez recepty. Jednym z bardziej popularnych sposobów radzenia sobie ze zgagą jest stosowanie rozmaitych naparów ziołowych. Wszystko przez to, że mięta osłabia napięcie dolnego zwieracza przełyku (LES) i nasila przez to przykre objawy zgagi. Podczas występowania epizodów zgagi zaleca się stosowanie naparów z lipy, prawoślazu lekarskiego, rumianku, kopru włoskiego czy herbatek z wyciągiem z kłącza imbiru. Wielu ludzi uważa, że wypicie szklanki zimnego mleka to najlepszy środek radzenia sobie ze zgagą. Zgaga jest poważnym, choć bagatelizowanym problemem zdrowotnym. Warto jednak mieć podstawową wiedzę na temat sposobów terapii zgagi. Istnieje kilkadziesiąt jednostek chorób dietozależnych. Do najczęściej występujących zaliczamy cukrzycę typu II, otyłość, nadciśnienie tętnicze, miażdżycę, niektóre nowotwory, zapalenia jelit, alergie. Często jest to pierwszy krok podejmowany przez specjalistów. Wówczas dieta stanowi doskonały fundament pod leczenie farmakologiczne prowadzone przez lekarzy. W zależności od schorzenia zapotrzebowanie na poszczególne składniki również może się zwiększać lub zmniejszać. Uwzględniamy schorzenia, przewlekłe leczenie, zalecenia lekarskie, wyniki badań, co pozwala na lepsze dopasowanie jadłospisu do potrzeb organizmu. Mogą one podlegać wahaniom i w kontekście problemów zdrowotnych i wymagać modyfikacji. Zawsze bierzemy po uwagę preferencje podopiecznego, a w razie potrzeby mamy do dyspozycji wymienniki produktów. Dieta kliniczna to świetny sposób na zapewnienie organizmowi energii i sił do walki z chorobą. Farmakologiczna terapia zgagi polega na stosowaniu leków zobojętniających kwaśną treść żołądkową, należą do nich substancje takie jak fosforan glinu, wodorotlenek aluminium i wodorotlenek magnezu.
