Szukaj
Język
Zespół policystycznych jajników (PCOS) – co jeść, a z czego zrezygnować
Spis treści
1. Zespół policystycznych jajników, czyli PCOS
U niektórych kobiet można zauważyć zaburzenia gospodarki lipidowej. Uważa się, że na jej rozwój wpływają czynniki genetyczne, środowiskowe i hormonalne (M. Szacuje się, że choroba ta dotyka 8–12% kobiet w wieku rozrodczym. Dokładny mechanizm powstawania choroby nie jest do końca poznany. Kostecka 2018). Główne objawy to zaburzenia miesiączkowania, niepłodność, występowanie trądziku oraz zaburzeń metabolicznych.2. Co jeść, aby złagodzić objawy choroby
Bardzo ważnym elementem jest stosowanie zdrowej i zbilansowanej diety. W przypadku kobiet z nadmierną masą ciała zaleca się wprowadzenie diety z deficytem energetycznym, która pozwoli na utratę zbędnych kilogramów. W jednym z badań zauważono, że spadek masy ciała o 5% spowodował znaczną poprawę stanu zdrowia pacjentek. Olszanecka-Glinianowicz 2005). Indeks glikemiczny informuje o tym, jak szybko po spożyciu danego produktu wzrośnie stężenie cukru we krwi. Spożycie danego produktu zawierającego węglowodany zawsze powoduje wzrost stężenia cukru we krwi. Indeks glikemiczny żywności zależy od stopnia jej przetworzenia, formy podania czy zawartości włókna pokarmowego. Jeśli IG wynosi powyżej 70, jest to produkt o wysokim indeksie glikemicznym. Kulczyński, A.Z. Niestety indeks glikemiczny nie do końca jest dobrym wyznacznikiem, ponieważ nie uwzględnia spożywanej porcji. W celu obniżenia ładunku posiłku warto zadbać o jego odpowiednie zbilansowanie. Przykładem może być podanie banana wraz z jogurtem i orzechami. Zaleca się ich podaż w ilości min. 400 g na dobę. Dodatkowo warto wybierać owoce mniej dojrzałe, ponieważ cechują się one niższą zawartością cukru niż owoce dojrzałe. Należy włączyć do jadłospisu ryż brązowy, grube kasze oraz makarony pełnoziarniste. Głównym źródłem tłuszczu w diecie kobiet z PCOS powinny być oleje roślinne, orzechy oraz nasiona i pestki. Wykazują one działanie przeciwzapalne, ale także mogą poprawić wrażliwość tkanek na insulinę, co ma istotne znaczenie dla pacjentek z zaburzoną gospodarką węglowodanową. Warto włączyć do diety tłuste ryby morskie, ponieważ to właśnie one są głównym źródłem WNKT omega-3. Ponadto oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany, awokado, orzechy to także produkty, których spożycie jest zalecane. Zaleca się, aby jego głównymi źródłami były mleko i produkty mleczne, jaja, ryby, ale także nasiona roślin strączkowych. Chavarro i wsp. 2008). Coraz częściej podkreśla się także rolę witaminy D w leczeniu zespołu policystycznych jajników. O ile w miesiącach słonecznych jej produkcja jest wysoka, o tyle w okresie od września do kwietnia zalecana jest suplementacja. Niewielkie ilości witaminy D można także znaleźć w żywności, lecz nie pozwoli to na pokrycie dziennego zapotrzebowania. Ponadto zbyt niska podaż witaminy D może wpływać na nasilenie objawów insulinooporności. Brzozowska, A. Niektóre z produktów wpływają na zaostrzenie choroby, z kolei inne łagodzą dolegliwości. Powinna ona dostarczać wszystkich niezbędnych składników pokarmowych oraz energii. Deficyt nie powinien być jednak zbyt duży, ponieważ nadmierne ograniczenie podaży kalorii może jeszcze bardziej zaostrzyć objawy choroby. Z kolei zmniejszenie masy ciała o 15% doprowadziło do poprawy parametrów profilu hormonalnego, ale także wpłynęło na regularność miesiączek (M. Bardzo ważne jest wprowadzenie do diety produktów o niskim indeksie glikemicznym (IG) oraz zwrócenie uwagi na jak najniższy ładunek glikemiczny (ŁG) posiłków. Z kolei wskaźnik ładunku glikemicznego pozwala na dokładne określenie zawartości węglowodanów w porcji pożywienia. Aby ten proces nie był zbyt gwałtowny, zaleca się wybieranie produktów o niskim indeksie. Produkty o niskim indeksie to te, których IG wynosi poniżej 55, o średnim to przedział 56–69. Indeks glikemiczny wybranych produktów (B. Gramza-Michałowska 2015). Dużo lepszym wyborem będzie określanie ładunku glikemicznego. Spożycie produktu węglowodanowego wraz z żywnością bogatą w białko oraz tłuszcz znacznie wpłynie na wartość ładunku. Pacjentki z PCOS nie powinny ograniczać podaży owoców oraz warzyw, ponieważ są one źródłem wielu cennych witamin oraz składników mineralnych. Ważna jest odpowiednia kompozycja posiłków. Spośród produktów węglowodanowych warto sięgać po te z pełnego ziarna. Cechują się one wyższą zawartością witamin oraz składników mineralnych niż ich oczyszczone odpowiedniki, np. Chleb pszenny lub bułka kajzerka. Szczególnie należy zwrócić uwagę na podaż wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3. Ponadto kwasy te wykazują korzystny wpływ na wartości profilu lipidowego. Takie ryby jak sardynki, łosoś oraz tuńczyk szczególnie warto uwzględnić w jadłospisie. Białko to również bardzo ważny składnik w diecie pacjentek z PCOS. W jednym z badań zauważono, że zbyt częste spożycie mięsa zarówno czerwonego, jak i białego wiązało się z zaburzoną owulacją (J.E. Warto zatem ograniczyć podaż mięsa i włączyć do diety roślinne źródła białka, np. Strączki, tofu, orzechy i pestki. Głównym źródłem witaminy D jest promieniowanie słoneczne. Osoby dorosłe powinny przyjmować 800–2000 j.m./dobę. Receptory tej witaminy zlokalizowane są w wielu miejscach w organizmie człowieka, w tym także w jajnikach.Nieodpowiednia podaż witaminy D może wiązać się z zaburzeniami gospodarki wapniowej, a tym samym ma to wpływ na zaburzenia płodności i miesiączkowania. Kobiety z PCOS szczególnie powinny zadbać o odpowiednią suplementację witaminy D (M. Karowicz-Bilińska 2013). Wprowadzenie kilku modyfikacji w sposobie żywienia może mieć wpływ na poprawę stanu zdrowia chorego.3. Z jakich produktów należy zrezygnować
Pierwszym z nich są nasycone kwasy tłuszczowe (NKT). Spożywanie żywności zawierającej znaczne ilości NKT wpływa m.in. Na zwiększenie stężenia tzw. Złego cholesterolu we krwi, może powodować rozwój miażdżycy, a także choroby niedokrwiennej serca. Warto zastąpić je kwasami tłuszczowymi omega-3 i omega-6. Ich głównym źródłem w diecie są chipsy, produkty typu fast food oraz słodycze. Chavaroo i wsp. 2007). Ciasta, ciastka, batony, żelki oraz kolorowe napoje charakteryzują się jego wysoką zawartością. Szacuje się, że insulinooponość dotyczy aż 60–80% kobiet z PCOS. Kłósek, S. Całyniuk 2017; M. Karowicz-Bilińska 2013). Ich ograniczenie lub całkowite wyeliminowanie może znacząco poprawić stan zdrowia chorych. Ich głównym źródłem jest czerwone mięso, masło, tłuste sery, smalec oraz produkty wysokoprzetworzone, np. Fast food. Szczególnie na ich spożycie powinny uważać pacjentki zmagające się z zaburzeniami profilu lipidowego Zaleca się ich znaczne ograniczenie w diecie lub całkowite wyeliminowanie. Spożycie kwasów tłuszczowych typu trans przez kobiety z PCOS także powinno być możliwie jak najniższe. Wykazano, że ich wysokie spożycie może wiązać się z zaburzoną płodnością u kobiet (J.E. Bardzo ważne jest również ograniczenie spożycia produktów bogatych w cukier. Mogą znacząco zaburzać gospodarkę węglowodanową, zwiększać ryzyko rozwoju m.in. Insulinooporności, cukrzycy typu 2 oraz otyłości. Podaż produktów obfitujących w cukier powinna być bardzo ograniczona u kobiet z PCOS ze współistniejącymi zaburzeniami gospodarki cukrowej (P. Grosicki, B. Brzozowska, A. Niektóre ze składników żywności mogą zaostrzać objawy choroby.
