Szukaj
Język
Zdrowotne skutki otyłości
Spis treści
1. Otyłość – definicja
Body Mass Index), biorący pod uwagę masę ciała oraz wzrost pacjenta. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia liczba osób otyłych nieustannie się zwiększa i można mówić o globalnej epidemii tej choroby. W wyniku prowadzonych od wielu lat badań nad przebiegiem choroby udało się zidentyfikować wiele połączeń między występowaniem otyłości oraz innych jednostek. Otyłość definiuje się jako zwiększoną masę ciała związaną ze wzrostem ilości tkanki tłuszczowej. U osób dorosłych wartości > 30 kg/m² klasyfikowane są jako otyłość; w przypadku dzieci do postawienia diagnozy wykorzystywane są siatki centylowe – wynik > 95 percentyla oznacza występowanie otyłości. Spowodowana jest występowaniem dodatniego bilansu kalorycznego, czyli brakiem równowagi pomiędzy ilością energii dostarczanej do organizmu a ilością energii zużywanej. Poniżej przedstawione zostały najczęściej występujące konsekwencje zdrowotne. Do jej diagnozowania służy najczęściej wskaźnik BMI (ang.2. Zdrowotne skutki otyłości – układ ruchu
Obejmować może różne obszary, m.in. Biodro, kolano czy nadgarstki. W badaniu przeprowadzonym na grupie mieszkańców Katalonii w wieku powyżej 40 lat zauważono, że chorobę zwyrodnieniową częściej diagnozowano u uczestników otyłych niż u tych z odpowiednią masą ciała. Reyes i wsp. 2016). Z otyłością często współistnieje choroba zwyrodnieniowa stawów (osteoartroza). Otyłość jest jednym z głównych czynników ryzyka wystąpienia osteoartrozy. Największe różnice zaobserwowano w zakresie zwyrodnienia kolan, które u osób z BMI > 35 występowało ponad 5 razy częściej w zestawieniu z badanymi z prawidłową wartością wskaźnika (C. Przyczyny tego wpływu nie są do końca znane; podejrzewa się jednak, że w dużej mierze oddziałuje na nie nadmierne obciążenie stawów związane z koniecznością utrzymywania dużego ciężaru oraz przewlekły stan zapalny obserwowany w przebiegu otyłości. Objawia się sztywnością oraz bólem stawów (szczególnie w godzinach porannych oraz po okresie bezruchu) i w miarę postępowania prowadzi do ograniczenia mobilności chorego, jego zdolności do wykonywania codziennych czynności oraz pogorszenia jakości życia.3. Zdrowotne skutki otyłości – nadciśnienie tętnicze
Charakteryzuje ją podwyższona wartość ciśnienia tętniczego (siły, z jaką krew oddziałuje na naczynia krwionośne), tj. ≥ 90 mmHg dla ciśnienia rozkurczowego i ≥ 140 mmHg dla ciśnienia skurczowego. Przewlekle podwyższone ciśnienie może również uszkadzać nerki. Również przewlekły stan zapalny, zaburzenia w składzie mikroflory jelitowej oraz insulinooporność (szerzej omówiona w dalszej części artykułu) mogą przyczynić się do rozwoju nadciśnienia tętniczego (V.G. Aroor, J.R. Nadciśnienie tętnicze jest jedną z najczęściej występujących chorób. W większości przypadków przebiega bezobjawowo; do możliwych powikłań zalicza się natomiast nieregularną pracę serca, jego niewydolność, zawał oraz udar. Otyłość wpływa na rozwój tej choroby m.in. Poprzez zwiększoną aktywność tkanki tłuszczowej, której hormony pobudzają do działania dwa ważne układy odpowiedzialne za regulację ciśnienia krwi: układ renina-angiotensyna-aldosteron oraz współczulny układ nerwowy, odpowiadający za mobilizację organizmu do działania. DeMarco, A.R. Sowers 2014). Na całym świecie choruje na nie średnio co 7. Osoba; połowa z tych przypadków pozostaje niezdiagnozowana.4. Zdrowotne skutki otyłości – cukrzyca
Do najbardziej charakterystycznych objawów zalicza się zwiększone pragnienie, apetyt oraz wydalanie moczu; pojawić się mogą także ospałość, zmęczenie i trudności z koncentracją. Charakteryzuje się ona nieprawidłową reakcją tkanek organizmu na insulinę – hormon spełniający rolę klucza umożliwiającego cząsteczkom glukozy wnikanie do komórek. W momencie gdy nie jest ona w stanie efektywnie produkować hormonu, pojawia się hiperglikemia i rozwija pełnoobjawowa cukrzyca. Mechanizmami ją wywołującymi są m.in. Występujące w przebiegu otyłości nasilenie stresu oksydacyjnego (podczas niego szkodliwe wolne rodniki uszkadzają zdrowe komórki) i stanu zapalnego, negatywny wpływ hormonów wydzielanych przez trzewną tkankę tłuszczową oraz nieprawidłowy skład flory bakteryjnej jelit (P. Barazzoni i wsp. 2018). Charakteryzuje ją podwyższone stężenie glukozy we krwi mogące prowadzić do uszkodzenia narządów, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci. Z otyłością wiąże się występowanie cukrzycy typu 2, zaś czynnikiem je łączącym jest insulinooporność. Aby wywołać ten efekt, potrzebne są większe ilości insuliny, co powoduje nasilenie pracy trzustki. Osoby otyłe często cierpią na insulinooporność. Riobó Serván 2013; R. Cukrzyca dotyka niemal co 20. Osobę i jest uznawana za jedną z czterech głównych chorób niezakaźnych.5. Zdrowotne skutki otyłości – układ oddechowy
Jest to związane z mechanicznym uciskiem na narządy wywoływanym przez tkankę tłuszczową zlokalizowaną w jamie brzusznej oraz śródpiersiu, co prowadzi do obniżenia zdolności płuc i klatki piersiowej do rozszerzania się, a w rezultacie – pogorszenia ich funkcjonowania. Peters, A.E. Występowanie otyłości oddziałuje również na funkcje układu oddechowego. Obciążenie mechaniczne wywołuje również nacisk na przeponę, skutkując zmniejszeniem efektywności oddychania (U. Dixon 2018). Zauważa się, że zwiększa częstość występowania m.in. Bezdechu sennego (podczas snu dochodzi do zatrzymania oddechu, przez co okresowo do organizmu nie jest dostarczany tlen), przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (problemy z oddychaniem wynikające z ograniczonego przepływu powietrza przez drogi oddechowe), astmy (utrudnienie oddychania w wyniku niekontrolowanego skurczu oskrzeli), a także ryzyko rozwoju infekcji układu oddechowego.6. Zdrowotne skutki otyłości – przewód pokarmowy
Nadmierna masa ciała powoduje zaburzenia w motoryce przełyku oraz wywiera nacisk, zwiększając ciśnienie wewnątrz brzucha oraz zmniejszając je w dolnym zwieraczu przełyku, co powoduje cofanie się treści żołądka. – Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD) – stan, w którym tkanka tłuszczowa gromadzi się w wątrobie, prowadząc do jej uszkodzenia, a w konsekwencji również do marskości (włóknienia) oraz nowotworu. Do jej wystąpienia prowadzi m.in. Nadmierna podaż kilokalorii oraz aktywność tkanki tłuszczowej trzewnej (znajdującej się wewnątrz organów), które występują w otyłości, zaś jedną z najskuteczniejszych metod leczenia choroby jest redukcja masy ciała. – Kamica pęcherzyka żółciowego – choroba, w której dochodzi do powstania złogów ze składników żółci (kamieni), co utrudnia jej prawidłowy odpływ. Otyłość jest czynnikiem predysponującym do wystąpienia kamicy. Camilleri, H. Acosta 2017). Nieleczona prowadzi do powikłań groźnych dla zdrowia lub życia. Zwykle nie daje objawów. Może prowadzić do całkowitego zablokowania organu oraz konieczności jego usunięcia. Nadmierna masa ciała może prowadzić do zaburzeń gospodarki insulinowej, hormonalnej i lipidowej oraz aktywności trzewnej tkanki tłuszczowej (M. Malhi, A. Występowanie otyłości jest także czynnikiem ryzyka rozwoju chorób w obrębie wielu części przewodu pokarmowego. – Choroba refluksowa przełyku – kwaśna treść żołądka zarzucana jest do przełyku, powodując jego uszkodzenie (obecny w żołądku kwas solny jest substancją silnie żrącą); objawia się występowaniem zgagi oraz odbijania i kwaśnego posmaku.7. Zdrowotne skutki otyłości – nowotwory
Jednym z takich sposobów jest prewencja otyłości; stanowi ona bowiem czynnik sprzyjający pojawieniu się niektórych rodzajów nowotworów, m.in. Jelita grubego oraz odbytu, żołądka, trzustki, woreczka żółciowego, nerek. Mechanizm wpływu otyłości na wystąpienie nowotworu nie jest dobrze poznany; wśród możliwych przyczyn można jednak wymienić: przewlekły stan zapalny, zaburzenia hormonalne (m.in. Podwyższone stężenie leptyny produkowanej przez komórki tkanki tłuszczowej), zmiany we florze bakteryjnej jelit oraz współwystępowanie innych związanych z otyłością chorób (np. Zdiagnozowana niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby zwiększa ryzyko rozwoju raka tego narządu) (R. Sutterwala, W. Apovian 2016). Z tego względu na całym świecie prowadzone są badania nad opracowaniem zarówno skutecznych terapii, jak i metod zapobiegania ich występowaniu. Ponadto u kobiet zwiększa ryzyko rozwoju raka piersi i macicy, zaś u mężczyzn pogarsza przebieg oraz rokowania raka prostaty. Kolb, F.S. Zhang 2016; C.M. Nowotwory są obecnie najczęstszą przyczyną zgonów.8. Zdrowotne skutki otyłości – wpływ na płodność
Dane wskazują, że ryzyko niepłodności jest 3 razy wyższe u kobiet otyłych niż u tych o prawidłowej masie ciała (E. Choroba wiąże się również z większym ryzykiem nieprawidłowego przebiegu ciąży – wystąpienia cukrzycy ciążowej, poronienia oraz powikłań zdrowotnych u noworodka. Te same czynniki przyczyniają się do pogorszenia jakości nasienia u mężczyzn, co negatywnie oddziałuje na ich płodność. Wydaje się, że jednym z czynników odpowiedzialnych za ten stan jest otyłość. Silvestris i wsp. 2018). Jako przyczynę wskazuje się rozwój insulinooporności w przebiegu choroby, przewlekły stan zapalny oraz zmiany hormonalne (zwiększone stężenie estrogenów i leptyny, obniżone zaś hormonu wzrostu i insulinopodobnego czynnika wzrostu). Trudności z poczęciem potomstwa dotykają coraz większej liczby par.
