Szukaj
Język
Tran – czym jest, jak wybrać dobry produkt
Spis treści
1. Tran – krótka historia
W połowie XIX wieku edynburski lekarz John Hughes Bennett rozbudził zainteresowanie tranem wśród uczonych w Anglii i Ameryce. Od tego czasu zaczęły ukazywać się liczne publikacje poświęcone temu specyfikowi. Odkrycie witamin przez Kazimierza Funka w 1912 roku i potwierdzenie związku między ich niedoborem a występowaniem chorób stało się przyczynkiem do prowadzenia badań dotyczących tranu i jego składu. Od czasu odkrycia znaczenia witaminy D w profilaktyce krzywicy tran był powszechnie rekomendowanym suplementem diety. Przez kilkadziesiąt lat zapach tego produktu nie należał do najprzyjemniejszych, jednak wykorzystywane obecnie metody produkcji pozwoliły w znacznym stopniu zniwelować go dzięki deodoryzacji. Olej z wątroby dorsza i innych ryb był od wieków używany przez populacje zamieszkujące Europę Północną. Wydał książkę, w której opisał swoje obserwacje z pobytu w Niemczech, gdzie olej z wątroby dorsza był wykorzystywany w leczeniu krzywicy, reumatyzmu i dny moczanowej. W pierwszych latach swojej świetności tran traktowany był głównie jako lekarstwo. Okazało się, że jest źródłem dwóch witamin – A i D. Uczniowie szkół podstawowych w PRL-u byli obligatoryjnie suplementowani tranem. Ze względu na cenny skład warto rozważyć jego stosowanie. Stosowano go zarówno zewnętrznie, na swędzącą i uszkodzoną skórę, aby ukoić ból, jak i wewnętrznie.2. Tran – źródło niezbędnych kwasów tłuszczowych i witamin
Europejski Urząd ds. Na produkcie żywieniowym można umieszczać informację o tym, że przyjmowanie go przez matki sprzyja korzystnemu rozwojowi oczu i mózgu płodu oraz niemowląt karmionych piersią. Tran to źródło kilku bardzo ważnych składników – kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 oraz witamin D i A. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) zezwolił na stosowanie oświadczeń zdrowotnych dotyczących kwasu DHA. Takie oświadczenie może znaleźć się na produktach, które zapewniają dzienną dawkę DHA w ilości minimum 200 mg. Korzystne właściwości kwasów z rodziny omega-3 (głównie EPA i DHA) zostały potwierdzone w badaniach naukowych.3. Kwasy omega-3 – funkcje
DHA obecny jest m.in. W neuronach i siatkówce oka. Trudno pozostawać obojętnym wobec tak szerokiego spektrum działania, zwłaszcza że pojawiają się nowe doniesienia dotyczące ich potencjalnych właściwości. Bernasconi i wsp. W swojej metaanalizie wykazali, że suplementacja EPA i DHA redukuje prawdopodobieństwo wystąpienia chorób serca, w tym np. Zawału. Smitha i wsp. Suplementacja kwasów omega-3 w dużej dawce, bo wynoszącej aż 4 g, skutkowała większą wrażliwością anaboliczną na aminokwasy, co oznacza, że intensyfikowała odpowiedź mięśni m.in. Na insulinę, a tym samym przyspieszała rozbudowę tkanki mięśniowej u osób w wieku 25–45 lat. Kwas ALA znajduje się przede wszystkim w olejach roślinnych: rzepakowym (8, 07 g/100 g) i lnianym (59, 2 g/100 g), w orzechach, np. Włoskich (6, 57 g/100 g), nasionach lnu (16, 6 g/100 g), a także soi (1, 49 g/100 g). Organizm nie jest w stanie samodzielnie go syntetyzować. EPA z kolei może być dalej przekształcany do DHA. P.L. Zalecane łączne spożycie kwasów EPA i DHA dla osób dorosłych to 250 mg na dobę. Konieczne jest dostarczanie ich z pożywieniem, ponieważ sama synteza z ALA nie jest w stanie zapewnić odpowiedniej ilości tych związków. Kwasy EPA i DHA pełnią kilka funkcji w ludzkim organizmie. Produkty pochodne EPA, tzw. Eikozanoidy, wpływają na ciśnienie krwi, proces krzepnięcia krwi, prawidłowe funkcjonowanie nerek. A.A. W badaniach G.I. Organizm ludzki jest w stanie samodzielnie wytworzyć kwas EPA z kwasu alfa-linolenowego (ALA). ALA należy do grupy niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Po drugie, to właśnie on jest prekursorem EPA. Niestety efektywność tych procesów jest bardzo niska. Goyens i wsp. Wykazali, że ALA jest przekształcany do EPA na poziomie 7%, a EPA do DHA – na poziomie zaledwie 0, 013%. Kobietom w ciąży zaleca się przyjmowanie dodatkowych 100–200 mg DHA dziennie. Jedynym znaczącym źródłem pokarmowym tych kwasów są ryby. Są składnikami fosfolipidów tworzących błony komórkowe.4. Zawartość EPA i DHA w wybranych produktach
Wyjściem z tej sytuacji może być suplementacja tranem. Wykluczenie ryb z diety znacznie utrudnia zaspokojenie zapotrzebowania na EPA i DHA. Spożycie dwóch ryb w tygodniu jest w stanie zapewnić podaż na średnim poziomie wynoszącym 250 mg na dobę.5. Tran – jaki wybrać?
Czym kierować się podczas wyboru produktu? Warto wspomnieć, że godne zaufania, bo obligatoryjnie kontrolowane przed wprowadzeniem do obrotu i na etapie produkcji, są leki. W przypadku suplementów nie zawsze tak jest. Znacznie częściej sprzedawane są jako suplementy. Spełniają także normy dotyczące zawartości metali ciężkich, a zatem są bezpieczne w stosowaniu w dawkach zalecanych przez producenta. Tran to olej z wątroby dorsza lub ryb z rodziny dorszowatych. Konsument może opierać się wyłącznie na tym, co producent deklaruje na ulotce produktu. W przypadku tych produktów dawka substancji zawsze będzie zgodna z deklaracją producenta. Na rynku istnieje niewiele rodzajów tranu zaliczanych do leków. Jak wykazała analiza Instytutu Jakości Jagiellońskiego Centrum Innowacji, dostępne w polskich aptekach trany (suplementy) charakteryzują się raczej dobrą jakością (choć zdarzają się różnice w zakresie zawartości np. Witamin w stosunku do informacji podanej na ulotce). Przed zakupem należy zwrócić uwagę na informacje dotyczące źródła oleju, składu, zawartości kwasów tłuszczowych i witamin. Na rynku dostępne są także oleje z innych ryb, np. Z wątroby rekina, nie można ich jednak nazywać tranem.6. Źródło oleju
Zapis „olej z ryb morskich” nie dostarcza pełnej informacji, zatem lepiej unikać produktów tak nieprecyzyjnie opisanych. Jak wspomniano wcześniej, olej z wątroby rekina to nie tran, jednak jego skład również jest bardzo cenny. Na opakowaniu powinna znajdować się informacja dotycząca źródła oleju.7. Skład
Im mniej substancji pomocniczych, cukru i aromatów, tym lepiej, choć dodatki smakowe mogą okazać się pomocne, jeśli np. Dziecko nie toleruje smaku naturalnego produktu.8. Zawartość kwasów omega-3
Aby uzyskać korzystne efekty (regulacja ciśnienia tętniczego oraz stężenia triglicerydów we krwi), należy spożywać 2–4 g kwasów omega-3 dziennie (zgodnie ze stanowiskiem EFSA). Im większa zawartość kwasów EPA i DHA w jednej dawce, tym lepiej. Natomiast zalecana w Normach żywienia dla populacji Polski dawka 250 mg jest wystarczająca do utrzymania prawidłowych funkcji układu krążenia u zdrowych osób dorosłych. Zgodnie z opinią EFSA przyjmowanie do 5 g EPA i DHA dziennie jest bezpieczne.9. <extra_id_0> Tytuł: <extra_id_1> Witamina D <extra_id_2>
Zawartość witaminy D w tranie wynosi zwykle ok. 15–25 µg (600–1000 IU) w dziennej dawce. Podczas suplementacji witaminą A należy zachować ostrożność. Do hiperwitaminozy może prowadzić dzienne spożycie tego związku z suplementami w ilości od 2 mg/kg masy ciała. Według informacji zamieszczonych w Normach żywienia dla populacji Polski u większości populacji codzienna dieta zaspokaja zapotrzebowanie na tę witaminę, w przypadku osób dorosłych wynosi ono 700 µg dla kobiet i 900 µg dla mężczyzn na dzień. Głównie ze względu na zawartość tej witaminy tran nie jest polecany wszystkim. Do tego zaleca się suplementację w ilości 20–25 µg (800–1000 IU) na dobę w okresie od września do kwietnia. Może zatem pomagać w pokryciu dziennego zapotrzebowania na ten składnik. Jej nadmierna podaż może wiązać się z poważnymi skutkami ubocznymi: uszkodzeniami wątroby, kości czy występowaniem objawów takich jak ból głowy osłabienie, zmiany skórne. Już dobowa dawka 2000 μg/dobę zwiększa ryzyko wystąpienia osteoporozy. W tranach zawartość witaminy A w zalecanej dawce dobowej wynosi około 250 µg, choć są preparaty zawierające nawet 690 µg. W populacji polskiej zapotrzebowanie dorosłego człowieka na witaminę D zostało określone na 15 µg dziennie.10. Tran – przeciwwskazania do stosowania
Ze względu na teratogenne działanie nadmiaru witaminy A należy wcześniej ocenić, czy jej zawartość w diecie i w innych przyjmowanych suplementach nie przekracza bezpiecznej dawki. Udowodniono, że wykazuje właściwości prozdrowotne. Osoby przyjmujące leki będące syntetyczną pochodną witaminy A (np. Izotretynoina stosowana w leczeniu trądziku) powinny omówić z lekarzem stosowanie suplementów zawierających ten związek, w tym tranu, ponieważ takie połączenie może doprowadzić do hiperwitaminozy. Tran jest produktem świetnie uzupełniającym dietę przede wszystkim o kwasy tłuszczowe omega-3 i witaminę D. Warto wprowadzić go do diety, szczególnie w przypadku niskiego spożycia ryb. Przyjmowanie tranu w ciąży powinno być skonsultowane z lekarzem lub dietetykiem.
