Szukaj
Język
Talerz zdrowia vs piramida – nowe zalecenia dietetyczne
Spis treści
1. Czy to w ogóle talerz zdrowia – jak odczytać zalecenia żywieniowe?
Talerz zdrowia podzielony jest na strefy, w których umieszczono grupy produktów spożywczych. Dookoła talerza zostały umieszczone dodatkowe wskazówki, czego powinno się jeść więcej, a czego mniej, oraz informacje o zdrowych zamiennikach żywieniowych. Zachęca się również do codziennego spożywania różnorodnych produktów. Produkty te są cennym źródłem witamin i składników mineralnych. W zależności od zabarwienia warzywa i owoce zawierają różną ilość antyoksydantów, fitoestrogenów i substancji o działaniu przeciwzapalnym. Należy jeść mniej owoców niż warzyw ze względu na dużą ilość cukrów prostych. Zwiększają poczucie nasycenia oraz przyczyniają się do utrzymania prawidłowego poziomu cukru we krwi, co redukuje prawdopodobieństwo cukrzycy, nadwagi czy niektórych nowotworów. Pozostałą część talerza stanowią produkty białkowe: mięso (przede wszystkim drób), ryby (zwłaszcza tłuste), jajka, nabiał (niskotłuszczowy, najlepiej fermentowany), rośliny strączkowe, a także orzechy i zdrowe tłuszcze roślinne. Widmer i wsp. 2015). Udowodniono, że kwasy omega-3 PUFA zmniejszają wytwarzanie mediatorów stanu zapalnego, dzięki czemu mogą być pomocne w leczeniu otyłości, cukrzycy typu 2, chorób układu krążenia, a nawet im zapobiegać (E. Zachęca się do unikania produktów przetworzonych, soli oraz cukrów. Xu i wsp. 2018). Frisoli i wsp. 2012). Nieprawidłowa dieta może mieć ogromny wpływ na skład mikroflory jelitowej, dlatego zaleca się ograniczenie spożycia cukru (M. Yang 2016). Warto dodać, że do tej pory informacje dotyczące żywienia były przedstawiane w formie piramidy. Im większy obszar zajmują produkty, tym większy powinien być ich udział w diecie. Nie zapomniano także o aktywności fizycznej oraz prawidłowej masie ciała. Podstawę prawidłowo zbilansowanej diety powinny stanowić warzywa i owoce. Zawierają także sporo błonnika pokarmowego mogącego zmniejszać ryzyko otyłości i chorób serca. Dlatego też zaleca się, aby sięgać po różnokolorowe produkty roślinne. Produkty zbożowe (przede wszystkim pełnoziarniste pieczywo, makarony, płatki owsiane, kasze) stanowią ok. 25% powierzchni talerza. Produkty pełnoziarniste są także cennym źródłem witamin z grupy B, które wpływają na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego oraz zdrowie psychiczne. Produkty te pojawiają się również w diecie śródziemnomorskiej, a jej stosowanie redukuje prawdopodobieństwo chorób krążenia, depresji, cukrzycy, otyłości, astmy, nowotworów piersi i jelita grubego, zaburzeń funkcji poznawczych (R. Frakcje tłuszczowe zawarte m.in. W oleju lnianym, oleju rzepakowym czy oliwie z oliwek wykazują działanie prozdrowotne. Tortosa-Caparrós i wsp. 2017). Badanie z 2018 r. Potwierdza, że dieta bogata w sól może przyczynić się do rozwoju nadciśnienia tętniczego, uszkodzenia serca oraz nerek (H. Ten sposób żywienia może zwiększać ryzyko udaru, przerostu lewej komory serca, a także białkomoczu (T.M. Udowodniono, że jadłospis bogaty w cukry proste przyczynia się do rozwoju otyłości i cukrzycy typu 2. Zhang, X.-J. Najnowsze zalecenia dietetyczne zostały opracowane przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego w ramach Narodowego Programu Zdrowia i zaprezentowane w październiku 2020 r. Na V Narodowym Kongresie Żywieniowym w formie graficznej talerza.2. Czy to w ogóle talerz zdrowia a piramida zdrowego żywienia – co lepsze?
Jest to przedmiot, który codziennie jest wykorzystywany do podawania dań. Trudno jednoznacznie określić, który kształt – piramidy czy okręgu – jest bardziej przystępną formą przekazywania informacji dotyczących zdrowej diety. Z łatwością zatem można skomponować posiłek, wzorując się na schemacie przedstawionym na talerzu zdrowego żywienia. Wydawać by się mogło, że intuicyjny powinien być talerz.3. Co się zmieniło?
W przypadku talerza zdrowia brany jest pod uwagę procentowy udział poszczególnych grup produktów spożywczych: 50% warzywa i owoce, 25% produkty zbożowe, 25% jajka, nabiał, mięso, rośliny strączkowe, orzechy i tłuszcze roślinne. W nowych zaleceniach pojawiły się także wskazówki pomagające pozbyć się złych nawyków żywieniowych. Do 2020 r. Obowiązywała piramida żywienia zawierająca u podstawy produkty, których powinno być w diecie najwięcej. Na grafikach piramidy i talerza zdrowia zawarte są również informacje dotyczące wody, aktywności fizycznej oraz ograniczania soli i cukru. Wyróżniono propozycje zmian dotyczące regularności i pór posiłków oraz aktywności fizycznej, pomysły modyfikacji żywieniowych dla ośmiu grup produktów spożywczych (sól, produkty zbożowe, mięso i jego przetwory, warzywa i owoce, słodycze i słodkie napoje, tłuszcze, mleko i przetwory mleczne, ryby). Im bliżej szczytu, tym zawartość poszczególnych produktów powinna się zmniejszać.
