Szukaj
Język
Sztuczne słodziki – czym są i jak wpływają na zdrowie oraz masę ciała
Spis treści
1. Czym są sztuczne słodziki
Wyróżniają się wysokim poziomem słodkości – nawet setki razy większym niż sacharoza, dzięki czemu można używać ich minimalne ilości. Chen i wsp. 2024). Charakteryzuje się lekkim lukrecjowym posmakiem, ale w odpowiednich proporcjach podbija smak innych składników produktu (K. Sztuczne słodziki to związki chemiczne o intensywnie słodkim smaku, które są stosowane jako zamienniki cukru. Znajdują zastosowanie przede wszystkim w żywności typu „light”, napojach dietetycznych, deserach, gumach do żucia, a także w niektórych lekach (Z. Najczęściej stosowane sztuczne słodziki to: – aspartam: charakteryzuje się smakiem zbliżonym do cukru, jednak w wysokich temperaturach traci swoje właściwości, – sacharyna: jeden z najstarszych słodzików, bardzo słodki, ale z lekkim metalicznym posmakiem, – sukraloza: powstaje z sacharozy i jest odporna na wysokie temperatury, dzięki czemu nadaje się do pieczenia, – acesulfam K: popularny w produktach niskokalorycznych, często stosowany w połączeniu z innymi substancjami słodzącymi, – neohesperydyna DC: bardzo intensywnie słodki słodzik, ok. 1500 razy słodszy niż cukier, pochodzący z gorzkiej pomarańczy. Wilk i wsp. 2022). Wykorzystuje się je głównie do redukcji kaloryczności żywności i napojów, ponieważ w większości nie dostarczają energii lub dostarczają jej znacznie mniej niż tradycyjny cukier.2. Wpływ sztucznych słodzików na masę ciała
Mechanizm ten opiera się na dwóch głównych założeniach. Smeets i wsp. 2005). Po drugie, według niektórych badań sztuczne słodziki mogą nasilać chęć spożycia słodkich produktów, co również może prowadzić do nadmiernego spożycia kilokalorii (Q. Z drugiej strony coraz więcej nowych badań potwierdza pozytywne efekty stosowania sztucznych słodzików w zarządzaniu masą ciała. Wręcz przeciwnie – zastąpienie cukru sztucznymi substancjami słodzącymi może zmniejszać uczucie łaknienia i prowadzić do obniżenia liczby spożywanych kilokalorii (K. Jeśli chodzi o samą masę ciała, w badaniach obserwacyjnych sugeruje się pewien związek między spożyciem napojów słodzonych sztucznie a otyłością. Wykazano, że zastąpienie napojów gazowanych zawierających cukier ich wersjami bez cukru może skutkować obniżeniem wskaźnika masy ciała (BMI). McGlynn i wsp. 2022). Kluczowe znaczenie mają inne elementy stylu życia, takie jak podaż kilokalorii, ogólna jakość diety i poziom aktywności fizycznej. Badania dotyczące wpływu sztucznych słodzików na masę ciała przynoszą sprzeczne wyniki. Sztuczne słodziki mogą nie aktywować układu nagrody w mózgu, który odpowiada za poczucie nasycenia po posiłku (P.A. W konsekwencji dana osoba może spożywać większe ilości jedzenia, aby osiągnąć uczucie zaspokojenia. Yang 2010). Wskazuje się, że ich stosowanie nie zwiększa apetytu ani spożycia kilokalorii. Wilk i wsp. 2022). Jednak badania randomizowane, uważane za złoty standard w nauce, znacznie częściej potwierdzają odwrotny efekt. Wybór produktów słodzonych słodzikami zamiast cukrem może przyczyniać się do redukcji tkanki tłuszczowej i obwodu talii (N.D. Warto jednak zaznaczyć, że sztuczne słodziki same w sobie nie gwarantują utraty masy ciała. Jeśli napoje dietetyczne zwiększają ochotę na słodycze, najlepszą alternatywą może być woda, która nie tylko nawadnia, ale również nie dostarcza dodatkowych kilokalorii. Z jednej strony niektórzy naukowcy sugerują, że sztuczne substancje słodzące mogą zwiększać apetyt, co prowadzi do przyrostu masy ciała.3. Wpływ sztucznych słodzików na mikrobiotę jelitową
Dla przykładu – sacharyna w dużych dawkach została powiązana z przerostem bakterii potencjalnie patogennych i redukcją populacji pożytecznych bakterii takich jak Lactobacillus. U zwierząt zaobserwowano także występowanie stanów zapalnych w obrębie jelit, co dodatkowo może przyczyniać się do zaburzeń metabolicznych (J. W badaniach na ludziach wyniki są bardziej zróżnicowane. Zmniejszenie różnorodności mikroorganizmów i wzrost liczby gatunków związanych z dysbiozą (zaburzoną równowagą mikrobioty) może potencjalnie wpływać na zwiększone ryzyko otyłości, cukrzycy typu 2 oraz innych schorzeń metabolicznych (I. Inne badania nie potwierdzają jednak tych efektów w tak jednoznaczny sposób, co sugeruje, że wpływ sztucznych słodzików na mikrobiotę może być zależny od takich czynników jak rodzaj słodzika, spożyta ilość, dieta, a nawet indywidualne predyspozycje genetyczne i styl życia (A. Salmona, L. Ważnym ograniczeniem dotychczasowych badań jest stosowanie dawek słodzików, które znacznie przekraczają przeciętne spożycie przez ludzi, dlatego trudno jest wyciągnąć jakiekolwiek wnioski. Badania na modelach zwierzęcych wykazały, że niektóre sztuczne słodziki mogą prowadzić do zmian w składzie i różnorodności mikrobioty. Zmiany te były związane z pogorszeniem tolerancji glukozy i wzrostem ryzyka rozwoju insulinooporności. Suez i wsp. 2014). Niektóre eksperymenty wskazują, że regularne spożywanie sztucznych słodzików, zwłaszcza w dużych ilościach, może prowadzić do podobnych zmian w mikrobiocie co u zwierząt. Liauchonak i wsp. 2019). Conz, M. Diomede 2023). Mikrobiota jelitowa, czyli zbiór mikroorganizmów zamieszkujących przewód pokarmowy, odgrywa kluczową rolę m.in. W regulacji metabolizmu, a także funkcji układów odpornościowego i trawiennego.4. Sztuczne słodziki a ryzyko nowotworów
Reuber 1978), nowsze analizy wykazały, że te mechanizmy nie mają zastosowania u ludzi. Niektóre badania na ludziach, np. Analiza danych z badania NutriNet-Santé, sugerują możliwy związek między wysokim spożyciem aspartamu i acesulfamu K a ryzykiem niektórych nowotworów, zwłaszcza raka piersi. Debras i wsp. 2022). Chociaż wcześniejsze w badaniach na zwierzętach sugerowano, że wysokie dawki sacharyny i cyklaminianu mogą prowadzić do nowotworów pęcherza (M.D. W związku z tym organizacje takie jak WHO, EFSA i FDA uznają sztuczne słodziki za bezpieczne w dawkach mieszczących się w ustalonych limitach (FDA 2024). Autorzy tych badań podkreślają jednak potrzebę dalszych, bardziej szczegółowych analiz, które pozwolą lepiej zrozumieć potencjalny wpływ sztucznych słodzików na zdrowie i ryzyko nowotworów (C. Wpływ sztucznych słodzików na ryzyko nowotworów wciąż budzi kontrowersje.5. Zalety sztucznych słodzików
Sztuczne słodziki mają kilka zalet, które sprawiają, że są popularnym wyborem w diecie osób dbających o zdrowie i kontrolujących masę ciała.6. Brak lub niewielka liczba kilokalorii
Sztuczne słodziki są niemal pozbawione kilokalorii lub zawierają ich minimalne ilości, co sprawia, że są idealnym rozwiązaniem dla osób chcących zredukować masę ciała. Dzięki temu można cieszyć się słodkim smakiem bez martwienia się o nadmiar energii w diecie.7. Wsparcie kontroli poziomu glukozy we krwi
Pang, G.H. Blaak 2021). Dzięki temu osoby cierpiące na te schorzenia mogą spożywać słodkie produkty bez obaw o ich negatywny wpływ na poziom glukozy (M.D. Goossens, E.E. Zgodnie z obecnym stanem wiedzy sztuczne słodziki nie powodują wzrostu poziomu glukozy we krwi, co czyni je bezpiecznymi dla osób z cukrzycą lub insulinoopornością.8. Zmniejszenie ryzyka próchnicy
Sztuczne słodziki, jeśli są stosowane w dawkach nieprzekraczających zalecane normy, są uważane za bezpieczne. Z tego powodu istotne jest monitorowanie całkowitej ilości spożywanych słodzików, ponieważ ich kumulacja w diecie może prowadzić do przekroczenia zalecanych dawek. Dzięki temu ich stosowanie pomaga zmniejszyć ryzyko rozwoju próchnicy i wspiera utrzymanie zdrowia jamy ustnej (International Sweeteners Association 2024). Niemniej jednak warto zwrócić uwagę na ich obecność w coraz większej liczbie produktów spożywczych, w tym w produktach proteinowych, napojach dietetycznych, a także w niektórych lekach. Sztuczne słodziki nie są rozkładane przez bakterie w jamie ustnej, które w procesie fermentacji produkują kwasy szkodliwe dla szkliwa zębów (w odróżnieniu od cukru).
