Szukaj
Język
Świąteczne przyprawy – właściwości zdrowotne
Spis treści
1. Cynamon
Cynamon to przyprawa, której wiele potraw zawdzięcza piękny zapach. Cechuje się licznymi właściwościami zdrowotnymi i od wieków wykorzystywany jest w medycynie naturalnej. Wykazuje działanie antybakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwzapalne, dlatego wspomaga leczenie przeziębienia; działa także przeciwbólowo. Przyprawa wywiera również korzystny wpływ na układ pokarmowy – przyspiesza metabolizm i usprawnia trawienie oraz może być pomocna w przypadku nudności i niestrawności. Ponadto regularne spożywanie cynamonu zmniejsza poziom glukozy we krwi. Właściwości zdrowotne przyprawy wynikają z obecności licznych składników bioaktywnych. Do najważniejszych należą aldehyd cynamonowy oraz epikatechina. Związki te chronią przed rozwojem nowotworów oraz chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera czy Parkinsona.2. Goździki
Popularne w świątecznym okresie goździki to nierozkwitłe, wysuszone pączki kwiatowe drzewa goździkowego. Podkreślają aromat wigilijnych dań i napojów, mogą być także składnikiem marynat, sosów, kompotów i wypieków. Goździki znane są z właściwości odkażających, ponieważ wykazują silne działanie antybakteryjne. Substancją, która za to odpowiada, jest eugenol. Związek ten, należący do grupy fenoli, nadaje przyprawie charakterystyczny, wyrazisty zapach oraz słodkawy i lekko piekący smak. Istnieją liczne badania potwierdzające działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i znieczulające eugenolu (S. Fujisawa, Y. Murakami 2016; M. Ulanowska, B. Olas 2021; M. Taleuzzaman i wsp. 2021). Właściwości te są wykorzystywane od dawna w medycynie tradycyjnej. Goździki mogą być pomocne w leczeniu przeziębienia, stanów zapalnych jamy ustnej (m. in. Anginy, aft, grzybicy języka) oraz łagodzeniu bólu zębów i objawów paradontozy.3. Anyż
Stosowany jako przyprawa anyż gwiaździsty to wysuszone owoce wiecznie zielonego drzewa o nazwie badian właściwy. Zgodnie z nazwą ma kształt ośmioramiennych gwiazdek, które wypełnione są nasionami. Anyż charakteryzuje się wieloma właściwościami leczniczymi, co wynika głównie z obecności anetolu. Działa przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo i przeciwbólowo, dlatego pomaga w leczeniu infekcji. Pobudza wydzielanie śluzu, dzięki czemu działa wykrztuśnie. Ponadto anyż wykazuje właściwości rozkurczowe i wiatropędne, a także zwiększa wytwarzanie soków żołądkowych – właśnie dlatego wspomaga trawienie i jest skutecznym środkiem na niestrawność. Innym istotnym składnikiem obecnym w anyżu jest kwas szikimowy. Związek ten wykorzystuje się do syntezy oseltamiwiru – leku stosowanego w przypadku grypy. Anyż może być dodawany do potraw i świątecznych wypieków w postaci całych gwiazdek lub zmielonej (najlepiej bezpośrednio przed użyciem). Można także przygotować z niego rozgrzewający napar, syrop do herbaty bądź aromatyczny likier poprawiający procesy trawienne.4. Gałka muszkatołowa
Przyprawę pozyskuje się z owoców muszkatołowca korzennego, a dokładniej mówiąc – z wysuszonych pestek. Jest ceniona nie tylko ze względu na walory kulinarne, ale również właściwości zdrowotne. Zawarte w niej substancje wspomagają trawienie, działają wiatropędnie i przeciwbiegunkowo. W medycynie naturalnej gałka muszkatołowa jest skutecznym środkiem na niestrawność i wzdęcia. Stosuje się ją również pomocniczo w leczeniu chorób wątroby, gdyż dzięki obecności myrislignanu działa ochronnie i regenerująco na hepatocyty (komórki wątroby). Poprzez redukcję stężenia cholesterolu LDL (tzw. Zły cholesterol) gałka muszkatołowa wpływa korzystnie na profil lipidowy – może więc wspomagać leczenie hiperlipidemii. Ponadto hamuje zlepianie się płytek krwi (ich agregację), dzięki czemu zapobiega zakrzepom.5. Kardamon
Wyodrębnia się dwa główne rodzaje kardamonu – zielony oraz czarny. Różnią się one nie tylko wyglądem, ale także właściwościami. Ze względu na walory smakowe i zdrowotne bardziej ceniony jest ten pierwszy. Przyprawę pozyskuje się z nasion kardamonu malabarskiego należącego do rodziny imbirowatych. Można go spotkać pod nazwą kardamon malabarski, indyjski, cejloński, długi. Jest jedną z najdroższych przypraw świata. Charakteryzuje się lekko ostrym, cytrynowo słodkim smakiem. Stosuje się go zarówno w całości, jak i w postaci rozdrobnionej czy sproszkowanej. Uwzględniany jest w daniach mięsnych, rybnych, deserach, a także w kawie, ponieważ nadaje jej korzenny aromat. Tradycyjna kawa po turecku parzona jest właśnie z jej dodatkiem. Kardamon wykazuje liczne działanie prozdrowotne. Podobnie jak inne świąteczne przyprawy wspomaga procesy trawienne – oprócz pobudzania wydzielania soków żołądkowych zmniejsza ból brzucha i nudności. Ponadto działa przeciwzapalnie i przeciwdrobnoustrojowo, zwalcza wirusy i bakterie. Wykazano, że dzięki takiej aktywności wyciąg z kardamonu odświeża oddech i pomaga zachować zdrowie jamy ustnej (P. Jesylne i wsp. 2016). Właściwości przeciwzapalne warto wykorzystać podczas leczenia przeziębienia i grypy. Kardamon jest także pomocnym środkiem w przypadku chorób dróg oddechowych – stosowany w postaci inhalacji lub naparu zmniejsza obrzęk błon śluzowych, łagodzi kaszel i udrażnia zatkany nos. Warto dodać, że poprawia również procesy metaboliczne – w jednym z badań stwierdzono, że spożywanie 3 g kardamonu dziennie przez 3 miesiące miało pozytywny wpływ na profil lipidowy, gospodarkę węglowodanową oraz stopień stłuszczenia wątroby (M. Daneshi-Maskooni i wsp. 2019).6. Ziele angielskie
Ziele angielskie jest znaną i powszechnie używaną przyprawą, która podkreśla smak wielu potraw. Dodaje się je przede wszystkim do zup, sosów, bigosu i dań mięsnych, ale można również przygotować napar wspierający trawienie. Ze względu na działanie rozkurczowe ziele angielskie łagodzi bóle brzucha wynikające z niestrawności oraz te występujące podczas miesiączki. Przyprawa posiada również właściwości przeciwbakteryjne – hamuje wzrost m. in. Bakterii Escherichia coli i Listeria monocytogenes. Zawarte w niej garbniki, kwercetyna i eugenol działają przeciwutleniająco. Związki te przyczyniają się do zwalczania wolnych rodników, dzięki czemu chronią przed rozwojem wielu chorób wynikających ze stresu oksydacyjnego i procesów utleniania. Zaliczają się do nich przede wszystkim nowotwory, wyróżnić można także miażdżycę, chorobę wieńcową oraz zaburzenia neurodegeneracyjne (m. in. choroby Parkinsona i Alzheimera). Ponadto obecne substancje bioaktywne mają właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne, które wykorzystywane są w łagodzeniu nerwobóli oraz dolegliwości reumatycznych o podłożu zapalnym. W medycynie naturalnej znana jest pasta z ziela angielskiego stosowana na bóle mięśni i stawów.7. Imbir
Imbir lekarski – jak sama nazwa wskazuje – posiada szereg właściwości leczniczych. Stymuluje wydzielanie soków trawiennych, łagodzi wzdęcia i nudności. Jest powszechnie wykorzystywany jako surowiec o działaniu przeciwwymiotnym, zmniejszającym dolegliwości związane z chorobą lokomocyjną. Wśród związków bioaktywnych obecnych w imbirze w szczególności wyróżnia się gingerol i zingiberol. To właśnie te substancje nadają lekko piekący, charakterystyczny smak. Dzięki ich zawartości korzeń imbiru wykazuje silne właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwzapalne. Działa także przeciwgorączkowo i przeciwbólowo, dlatego stosowany jest jako naturalny środek na przeziębienia i infekcje oraz bóle migrenowe i menstruacyjne. Potrawy i napoje przygotowane z dodatkiem imbiru pobudzają krążenie oraz działają rozgrzewająco, dlatego polecane są w okresie jesienno-zimowym.8. Podsumowanie
Wszystkie wymienione przyprawy wywierają korzystny wpływ na organizm, gdyż są bogate w związki wspierające pracę wielu układów. Podczas świętowania szczególne znaczenie może mieć wspomaganie procesów trawiennych i zapobieganie niestrawności. W celu zachowania intensywnego aromatu przyprawy te warto kupować w postaci niezmielonej i sproszkować bezpośrednio przed użyciem.
