Szukaj
Język
Shoku-iku, czyli japoński sposób na zdrowie
Spis treści
1. <extra_id_0> - <extra_id_1> - <extra_id_2>- Czy shoku
Ze względu na narastający problem otyłości i chorób cywilizacyjnych (również u dzieci) rząd japoński w 2005 r. Uchwalił ustawę wprowadzającą do programu szkolnego naukę o prawidłowym modelu odżywiania. Edukacja na temat żywności jest obowiązkowa od najmłodszych lat, dzięki czemu dzieci zaznajamiają się z zasadami właściwego odżywiania na wczesnym etapie życia, kiedy kształtują się ich nawyki, co przekłada się na zdrowy sposób życia i prawidłowe wybory żywieniowe również w późniejszych latach. Należy podkreślić, że wprowadzona edukacja dotyczy nie tylko zasad odżywiania – jest to również nauka o pochodzeniu i obróbce jedzenia, komponowaniu posiłków oraz o tym, w jaki sposób je spożywać, aby korzystnie wpływały na zdrowie. W dosłownym tłumaczeniu jest to edukacja żywieniowa, jednak azjatyckie społeczeństwo traktuje shoku-iku jako połączenie filozofii, tradycji i stylu życia. Działanie to było przełomowe, ponieważ był to pierwszy akt prawny w Japonii mówiący o regulacji zdrowego sposobu jedzenia. Zgodnie z podejściem shoku-iku to, z jakich produktów przygotowywany jest posiłek oraz w jaki sposób i w jakich okolicznościach jest spożywany, wpływa na funkcjonowanie organizmu, a także zachowanie równowagi. Shoku-iku to zrównoważone podejście do jedzenia rozpowszechnione wśród Japończyków.2. Główne założenia diety
Badał również związek pomiędzy spożywanym pokarmem, środowiskiem, stylem życia a funkcjonowaniem organizmu. Należy zaznaczyć, że według Japończyków aktywność fizyczna i odpowiednie nawodnienie są podstawą zachowania zdrowia. Zamiast tego zachęca do świadomej rezygnacji z takich produktów i czerpania radości z pełnowartościowego pożywienia. Analizował on wartość odżywczą produktów wchodzących w skład tradycyjnych dań japońskich, m.in. Pełnego ziarna, warzyw morskich, rzodkwi daikon oraz kudzu. Głównym założeniem japońskiej filozofii jest wzmacnianie organizmu od wewnątrz poprzez właściwe jedzenie i nawyki. Ważny jest również fakt, że shoku-iku nie skupia się na kaloryczności diety ani zakazie spożywania niezdrowej żywności. Shoku-iku w znacznym stopniu opiera się na badaniach naukowych doktora Sagena Ishuzuki.3. Różnorodność, czyli uczta dla zmysłów
Posiłek ma pobudzać wszystkie receptory smaku, dlatego prawidłowa kompozycja uwzględnia smak słodki, słony, gorzki, kwaśny i umami. Ważne jest, aby dania były różnokolorowe (biały; żółty; pomarańczowy i czerwony; zielony i niebieski; brązowy i czarny). Oprócz tego istotny jest także zapach, dlatego używa się aromatycznych ziół i świeżych sezonowych produktów. Przygotowywanie i spożywanie pokarmu powinno wiązać się też z przyjemnymi bodźcami dźwiękowymi. Shoku-iku stawia na różnorodność w sposobie przyrządzania posiłków. W szczególności wyróżnia się gotowanie na parze, grillowanie i duszenie. Zasada ta jest ściśle związana z teorią pięciu elementów, znaną także jako koncepcja pięciu żywiołów. Warto jednak zaznaczyć, że Japończycy zwracają uwagę na szkodliwość soli, dlatego też zastępują ją pastą miso lub sosem sojowym. W ten sposób oddziałują na zmysł wzroku. Nie bez znaczenia są również struktura i konsystencja – zróżnicowanie ma pobudzać dotyk. Odgłosy, np. Chrupanie, zwiększają atrakcyjność jedzenia. Japończycy chętnie spożywają produkty surowe, a także stosują metody pozwalające na zachowanie wartości odżywczych składników. Spożywane posiłki oraz wybierane produkty powinny być zróżnicowane i angażować jak najwięcej zmysłów.4. Lokalność i sezonowość
Import surowej żywności również wiąże się z obniżeniem jej walorów zdrowotnych, dlatego też Japończycy wybierają produkty lokalne. Istotną część diety, bo aż 40–60% dziennej kaloryczności, stanowią zboża. Warto zauważyć, że są to produkty bogate w błonnik pokarmowy, który usprawnia proces trawienia, odpowiada za prawidłowy stan mikroflory jelitowej, zwiększa poczucie nasycenia, a także zapobiega chorobom, m.in. Nowotworowi jelita grubego. Przetwarzanie i przechowywanie w znacznym stopniu zmniejsza wartość odżywczą. Unikają natomiast żywności typu fast food. Bardzo ważnym elementem są owoce, warzywa oraz nasiona roślin strączkowych, ryby, wodorosty, algi i grzyby. Zgodnie z shoku-iku dieta powinna opierać się na produktach sezonowych, ponieważ zawierają one najwięcej składników mineralnych i witamin.5. Wspólne spożywanie posiłków
Ma zaspokajać nie tylko potrzeby fizjologiczne, ale również te związane z przynależnością do grupy i poczuciem bliskości. Badania dowodzą, że osoby, które samotnie spożywają posiłki, są bardziej narażone na depresję, nadwagę, otyłość, choroby sercowo-naczyniowe oraz dolegliwości ze strony układu pokarmowego (Y. Shirasawa i wsp. 2018; T. Sakurai i wsp. 2021; H. Kim, S. W japońskiej filozofii zwraca się uwagę nie tylko na wybór odpowiednich składników, ale także na wymiar społeczny odżywiania. Jest to niezwykle istotny element dobrego samopoczucia i zachowania zdrowia psychicznego. Kimura i wsp. 2012; T. Miki i wsp. 2021; R. Choi, H. Kang 2022). Według shoku-iku posiłek powinien być jedzony w spokoju i wspólnie z innymi osobami.6. Racjonalne planowanie posiłków
Jest to spójne z coraz popularniejszym również w Polsce nurtem zero waste, mającym na celu większą ochronę środowiska. Starają się oni szanować żywność i minimalizować ilość odpadów poprzez świadome planowanie posiłków, a także maksymalne wykorzystanie danych produktów. Japończycy dbają o ekologię, dlatego jedną z zasad shoku-iku jest niemarnowanie jedzenia.
