Szukaj
Język
Sezam – wartości odżywcze, właściwości lecznicze, ciekawostki
Spis treści
1. Sezam – charakterystyka gatunku i ciekawostki
Obecnie nie występuje już w środowisku naturalnym, a jej hodowle są ogromne i całkowicie przeznaczone do celów użytkowych. Liście są niewielkie, a ich powierzchnia pokryta jest malutkimi gruczołkowatymi włoskami. Owoce sezamu dojrzewają w torebkach owocowych. Są płaskie i matowe, podobnie jak kwiaty różnią się barwą. Gdy zawartość torebki dojrzewa, otwiera się ona i wysypuje swoje owoce na ziemię. Do tej pory nie ustalono, skąd właściwie pochodzi sezam. W starożytnej Babilonii sezam uznawany był za przyprawę bogów – był tak wyjątkowy ze względu na wysoką wartość zdrowotną i dietetyczną. Przypuszcza się, że było to zasługą wędrowców, którzy setki lat temu podróżowali po świecie i handlowali przeróżnymi towarami. W naszym kraju najpopularniejszy jest sezam biały, jednakże na świecie prym wiedzie sezam czarny, doceniany ze względu na swój orzechowy słodkawy smak. Można ją również spotkać pod nazwami kunżut i łogowa wschodnia. Sezam indyjski należy do rodziny roślin połapkowatych i osiąga wysokość nawet 1, 5 m. Kwiaty mają około 3 cm, występują w różnych kolorach – od barwy białej przez czerwoną do ciemnofioletowej, zależne jest to od odmiany. Każda z nich zawiera ok. 80–100 małych i niezwykle aromatycznych ziaren. Najczęściej występują w kolorach kremowym i czarnym. Źródło: Köhler F., Köhler's Medizinal-Pflanzen in naturgetreuen Abbildungen mit kurz erläuternder Texte, Gera-Untermhaus 1887. Wiadomo jednak, że pierwsze zapiski o jego użytkowaniu pochodzą sprzed ponad dwóch tysięcy lat p.n.e. Nie wiadomo, w jaki sposób sezam rozpowszechnił się na terenie całej kuli ziemskiej. Ustalono jednak, że za wyhodowanie najwartościowszej odmiany sezamu indyjskiego odpowiedzialni byli mieszkańcy Chin i Indii. Sezam indyjski (Sesamum indicum L.) to jednoroczna roślina oleista.2. Sezam – wartości odżywcze
W 100 g ziaren sezamu indyjskiego znajdują się aż 647 kcal. Są zatem świetną alternatywną dla osób na diecie wegetariańskiej. Oprócz tego nasiona sezamu zawierają niewielką ilość węglowodanów przyswajalnych – 2, 1 g/100 g i większą błonnika pokarmowego – 7, 9 g/100 g. Zawiera sporo nienasyconych kwasów tłuszczowych, są to przede wszystkim kwas oleinowy i kwas linolowy (21, 4 g/100 g). Nasiona sezamu charakteryzują się stosunkowo dużą zawartością fitosteroli roślinnych. Jeśli chodzi o witaminy, w sezamie nie ma ich zbyt wiele. Duża zawartość składników mineralnych rekompensuje niewielką ilość witamin. Szczególną uwagę na ten fakt powinni zwrócić weganie, którzy w swoich dietach mają ograniczoną podaż wapnia niezbędnego do prawidłowej pracy układu szkieletowego. Chcemy jedynie zaznaczyć, że jest on ciekawym i bardzo wartościowym produktem spożywczym. Zatem nikogo nie powinien dziwić fakt, że jest to surowiec o niezwykle wysokiej wartości energetycznej. Mimo że w głównej mierze są to tłuszcze 59, 9 g/100 g produktu, nasiona zawierają również niemałe ilości białka – 23, 2 g/100 g. Należy jednak pamiętać, że nie jest to białko pełnowartościowe. Sezam jest prawdziwą skarbnicą składników odżywczych. Posiada bogate grono aminokwasów egzogennych o przeróżnych właściwościach terapeutycznych. W 100 g surowca możemy znaleźć około 231–1900 mg tych substancji, dla porównania olej z nasion sezamu ma średnio około 360–473 mg fitosteroli. Można jednak odnaleźć w nim witaminy z grupy B, np. Kwas foliowy, witaminy B2, B3, B6 i B1. Już 100 gramów nasion sezamu prawie całkowicie pokrywa nasze dobowe zapotrzebowanie na wapń, magnez, fosfor, żelazo, cynk i miedź. Oczywiście nie sugerujemy codziennego spożywania 100 g nasion sezamu. Sezam jest rośliną oleistą wykorzystywaną głównie w produkcji jadalnego oleju sezamowego.3. Sezam – zastosowanie lecznicze
Zapiski te przypisują nasionom sezamu energię światła słonecznego. Śmiało jednak można stwierdzić, że mieli na myśli korzystny wpływ nasion sezamu na funkcjonowanie ludzkiego organizmu. W oleju sezamowym znajdują się duże ilości gamma-tokoferolu. Charakteryzują się silnym działaniem przeciwutleniającym i przeciwzapalnym. Obie te substancje charakteryzują się odpornością na procesy utleniania. Zmniejszają częstotliwość epizodów padaczki, łagodzą napięcie nerwowe. Sezamol i sezamina znajdują również zastosowanie w leczeniu niektórych chorób genetycznych, np. Pląsawicy Huntingtona. Błonnik pokarmowy zawarty w nasionach sezamu cechuje się wysoką wydajnością wiążącą. Dzięki temu usprawnia procesy detoksykacyjne naszego organizmu. Sezam od wieków znany jest jako roślina o szczególnych właściwościach leczniczych. Do dziś nie wiadomo, o które właściwości prozdrowotne chodziło autorom tekstu. Najważniejszymi substancjami aktywnymi występującymi w sezamie są wcześniej wspomniane tokoferole. Związki z tej grupy występują w roślinach oleistych, a także w kukurydzy i soi. Sezam swoją aktywność antyoksydacyjną zawdzięcza w dużej mierze obecności sezamolu i sezaminy. Badania udowodniły, że korzystnie wpływają na funkcjonowanie układu nerwowego. Można je stosować także w chorobie Alzheimera, poprawiają bowiem funkcje poznawcze i hamują procesy neurodegeneracyjne. Likwidują także objawy stresu oksydacyjnego w mięśniu sercowym, dzięki czemu zmniejszają ryzyko występowania schorzeń układu krążenia. Podczas przesuwania się treści pokarmowej wiąże ze sobą wszystkie szkodliwe substancje, toksyny i substancje antyodżywcze. Ponadto wspomaga trawienie i pozwala zlikwidować problem zaparć. Pierwsze udokumentowane wzmianki o jego prozdrowotnym działaniu pochodzą z 1150 p.n.e.4. Sezam – zastosowanie w kuchni
Najbardziej znana jest chałwa. Z sezamu wykonuje się również pastę tahini, która jest niezbędnym składnikiem domowego hummusu. Charakteryzuje się wysoką wartością odżywczą oraz naukowo potwierdzonym działaniem prozdrowotnym. Oprócz tego znacznie podnosi wartość odżywczą posiłków i uzupełnia dietę o mikro- i makroelementy. Znajdują się na liście 12 najbardziej alergizujących produktów spożywczych. Stosuje się go do przygotowywania wielu smacznych deserów. Ponadto sezam świetnie sprawdza się jako składnik wytrawnych dań kuchni azjatyckiej, składnik panierek mięsnych oraz dodatek do sushi. Podsumowując, sezam jest produktem wartym naszej uwagi. Już jego niewielki dodatek do zwykłych potraw sprawia, że nabierają one wykwintnego smaku. Warto jednak pamiętać, że ziarna sezamu znane są jako produkty powodujące silne alergie pokarmowe. Sezam z powodzeniem można stosować w wielu potrawach, jest dość uniwersalny i ma bardzo przyjemny wyrazisty smak.
