Rozszerzanie diety – kiedy i od czego zacząć

1. Czy to w ogóle kiedy rozpocząć rozszerzanie diety dziecka?

2. Czy to w ogóle dlaczego należy rozszerzać dietę dziecka?

3. BLW czy łyżeczka?

4. Od czego zacząć rozszerzanie diety?

5. Czego nie podawać dziecku?

1. Czy to w ogóle kiedy rozpocząć rozszerzanie diety dziecka?

Jest on dla nich trudny, w szczególności gdy maluch nie wykazuje chęci jedzenia. Pomimo wprowadzania nowej żywności podstawą diety do 1. R.ż. Powinno pozostać mleko matki lub mleko modyfikowane. Na pewnym etapie dojdzie do momentu, w którym posiłki mleczne całkowicie zostaną zastąpione produktami stałymi. Szajewska i wsp. 2021). Podanie leków nie będzie rozszerzaniem diety. Warto zaznaczyć, że do 6. Miesiąca życia maluchy spożywające pokarm matki lub mleko modyfikowane nie potrzebują dodatkowej podaży wody. W trakcie obserwacji zachowań niemowlęcia można zauważyć, czy jest ono gotowe na zmiany w żywieniu. Zwykle dzieje się to nie wcześniej niż na początku 5. I nie później niż na początku 7. Miesiąca. Szajewska i wsp. 2021). Najczęściej dzieci są gotowe na rozszerzanie menu w momencie występowania wszystkich sygnałów. Oznacza to, że wprowadzanie produktów uzupełniających nie zaczyna się np. Po 6. Miesiącu życia dziecka, lecz w 6. Miesiącu wieku korygowanego. Rozszerzanie diety dziecka to nic innego jak wprowadzanie pokarmów uzupełniających. Cały proces nie powinien zachodzić zbyt gwałtownie – czas trwania musi być dostosowany do niemowlaka. Sukcesywne zastępowanie tych pokarmów jedzeniem stałym będzie zdecydowanie łatwiejsze i zdrowsze dla dziecka. Liczba zaleceń co do rozszerzania diety zgodnie z wiekiem jest bardzo duża, jednak aktualne stanowisko EFSA sugeruje, że: – od ok. 6. Miesiąca życia dzieci wymagają podawania innych produktów niż mleko matki lub mleko modyfikowane, – w niektórych przypadkach szybsze (poniżej 6. Miesiąca) rozszerzanie diety może przynieść korzyści, dotyczy to niemowląt z grupy ryzyka niedoborów np. Żelaza – podanie im produktów zawierających ten składnik może uchronić przed konsekwencjami niedoboru; dzieci wykazujące gotowość spożywania pokarmów uzupełniających także mogą (lecz nie muszą) przyjmować je poniżej 6. Miesiąca życia, – podawanie pokarmów potencjalnie alergizujących (jaja czy ryby) szybciej niż w 6. Miesiącu nie jest szkodliwe lub niekorzystne (H. Zalecenia mówią również o tym, aby mleko matki lub to modyfikowane stanowiło główne źródło pokarmu dla dziecka. Włączenie np. Kaszek, soków czy wody – już tak. Należy mieć jednak na uwadze, że każde dziecko jest inne. Jeśli wykazuje umiejętności rozwojowe, które są potrzebne do pobierania pokarmów innych niż mleko, to można rozpocząć uzupełnianie diety. Do najczęstszych zachowań sygnalizujących gotowość rozwojową należą: – stabilne siedzenie z podparciem, – zainteresowanie jedzeniem, – otwieranie ust w momencie zbliżania do nich łyżeczki, – trzymanie sztywno głowy i kontrolowanie jej ruchów (H. Warto zaznaczyć, że istnieje możliwość pojawienia się sygnałów, które są jedynie pozorne, np. Budzenie w nocy czy ciągłe spoglądanie na jedzenie rodziców. W przypadku rozszerzania diety maluchów urodzonych przed planowanym terminem należy wziąć pod uwagę tzw. Wiek korygowany. W praktyce oznacza to, że u dziecka urodzonego w 32. Tygodniu ciąży rozpoczęcie rozszerzania należy zacząć 8 tygodni później niż w przypadku malucha urodzonego w terminie. Niekiedy rodzice stresują się całym tym etapem.

2. Czy to w ogóle dlaczego należy rozszerzać dietę dziecka?

Przede wszystkim jest to sposób na uzupełnianie składników odżywczych. Kolejną kwestią jest rozwój malucha. Nauka żucia, rozgniatania językiem czy gryzienia to ważne zdolności, których nabycie wspiera funkcje logopedyczne i rozwój mowy u dziecka. Konsystencja oraz zapach także stanowią dla niego nowość. Im wcześniej dziecko zostanie przyzwyczajone do różnych smaków, tym łatwiej będzie akceptować pokarmy w wieku późniejszym, co ma duże znacznie w okresie przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym. Powodów może być kilka. Rozwijające się dziecko stale potrzebuje pobierać energię, witaminy oraz składniki mineralne. Podczas jedzenia dochodzi do kształtowania pewnych umiejętności poznawczych, motorycznych oraz sensorycznych. Ponadto w ten sposób maluch poznaje nowe smaki i dowiaduje się, że istnieje coś innego oprócz mleka. Podczas podawania nowych pokarmów dochodzi do kształtowania nawyków żywieniowych. Gdy wiemy już, w którym momencie należy rozszerzać dietę, warto zastanowić się, po co w ogóle się to robi.

3. BLW czy łyżeczka?

Rozszerzanie diety kierowane jest przez malucha – pominięty zostaje tutaj etap karmienia łyżeczką. Główną zaletą jest na pewno możliwość poznawania jedzenia wieloma zmysłami. Ten sposób żywienia rozwija także malucha pod względem manualnym i pozwala na poprawę koordynacji rąk, w tym chwyt. Warto podawać wtedy takie same produkty, jakie są spożywane przez opiekunów – maluch, który dostanie zupełnie inną żywność, może nie chcieć jeść. Dziecko ma możliwość decydowania o tym, jak szybko i jak dużą porcję jedzenia jest w stanie spożyć (A. Soczewka, E. Druga metoda, czyli klasyczne rozszerzanie diety (łyżeczką), także ma kilka zalet. Dodatkowo można wspierać się gotowymi słoiczkami. W przypadku braku czasu karmienie łyżeczką może okazać się lepsze. W zestawieniu z BLW jest to także zdecydowanie czystsza metoda – jedzenie łyżeczką pozwala na kontrolę miejsca, w którym wyląduje pożywienie. Wybór zależy od rodziców. Pierwszą z nich jest BLW (Baby Led Weaning), czyli sposób karmienia pozwalający na samodzielność dziecka. Dziecko ma swobodę w tym, ile chce zjeść i czy w ogólne ma ochotę na dany produkt. Trzymanie pokarmu w dłoni pozwala wyczuć jego konsystencje oraz teksturę. Możliwość wspólnego jedzenia posiłków przy stole wraz z rodzicami również przyniesie korzyści w rozwoju dziecka. Kolejną ważną kwestią jest nauka odczuwania głodu oraz sytości. Białek-Dratwa, M. Grochowska-Niedworok 2020). Przede wszystkim pozwala na podawanie produktów mających konsystencję papki czy purée. Jest to bardzo przydatne np. W podróży. Trwa to zdecydowanie szybciej niż w metodzie BLW, dzięki czemu dziecko będzie bardziej najedzone. Tak naprawdę obie z opisanych metod – pod warunkiem odpowiedniego wprowadzenia i dostosowania do potrzeb dziecka – są dobre. Obecnie można wyróżnić dwie metody podawania pokarmów.

4. Od czego zacząć rozszerzanie diety?

Jest to naturalne i występuje w większości przypadków. Szajewska i wsp. 2021). Jak wspomniano wcześniej, dzieci wolą słodycz. Ponadto mleko zarówno kobiece, jak i modyfikowane także ma taki smak. Szczególnie zaleca się zacząć od zielonych warzyw, następnie po ok. 2 tygodniach można podać owoce. Wraz z wiekiem kształtują się umiejętności gryzienia oraz żucia. Produkty wymagające żucia mogą być odrzucane (H. W metodzie BLW należy zwrócić uwagę na kształt i twardość pokarmów. Dziecko, chwytając jedzenie całą dłonią, może je rozgnieść, co w konsekwencji spowoduje, że większość produktu wyląduje wszędzie, tylko nie w buzi. Najlepiej sprawdzą się np. Zblanszowane kilka minut w gorącej wodzie słupki marchwi oraz cząstki jabłka czy ugotowane różyczki kalafiora. Nie należy także podawać okrągłych produktów, np. Winogron czy borówek. Zupy mogą być wypijane przez dziecko z miseczki. Pokarmy należy podawać stopniowo, w małych ilościach. Podczas karmienia łyżeczką w pierwszej kolejności podaje się dziecku typowe produkty uzupełniające, np. Kaszki czy kleiki. Dawniej uważano, że zbyt wczesne podawanie dziecku żywności zawierającej gluten może wywoływać alergię lub celiakię. Następne produkty uzupełniające to warzywa. Purée z marchewki, dyni czy ziemniaka będzie świetnym rozwiązaniem. Po wprowadzeniu do diety dziecka wyżej wymienionych produktów można wybierać inne. Ich dodatek można wykorzystać w przygotowywaniu warzywnego purée. Uważa się, że pierwsze 2 lata życia dziecka są kluczowe w kształtowaniu preferencji smakowych. Badania pokazują, że dzieci karmione wyłącznie mlekiem matki wykazują lepszą akceptację innych smaków (H. Podczas spożywania niektórych pokarmów przez matkę, np. Czosnku, ich smak może przenikać do mleka – dziecko rozpoznaje go więc podczas rozszerzania diety. Wynika to m.in. Z poznania tego smaku już w brzuchu matki, gdyż wody płodowe są słodkie. Z uwagi na to warto wprowadzać do diety najpierw warzywa, a dopiero potem owoce. Zalecenia dotyczące rozszerzania diety dziecka sugerują duże znaczenie konsystencji podawanych pokarmów. W pierwszych miesiącach życia dania powinny mieć jednak konsystencję umożliwiająca swobodne ich rozgniecenie przez malucha. Szajewska i wsp. 2021). Podane warzywa oraz owoce nie mogą być zbyt miękkie ani zbyt twarde. Z kolei zbyt twarde jedzenie może podrażnić dziąsła dziecka. Pokrojenie pokarmów w kostkę znacznie zwiększa ryzyko zakrztuszenia. W przypadku żywności typu kasza warto przyrządzić ją tak, aby była możliwa do pokrojenia (wystarczy ugotować ją na gęsto i odstawić na kilka minut do przestygnięcia). Proces rozszerzania diety nie powinien zachodzić zbyt szybko. Pozwoli to zaobserwować ewentualne alergie lub nietolerancje. Mogą one być bezglutenowe, ale także takie, w których gluten jest obecny. Aktualne zalecenia mówią o tym, aby wprowadzić go do 12. Miesiąca życia malucha. Tak jak wspomniano, warto wprowadzić je przed owocami z uwagi na gorszą akceptację ich smaku. Kolejno można podać owoce, np. Przetarte jabłko, gruszkę lub banana. W dalszej kolejności powinny pojawić się mięso, ryby oraz jaja. Te produkty także należy podawać stopniowo i obserwować dziecko. Niektóre smaki mogą powodować awersję (gorycz), natomiast inne są szczególnie preferowane (słodycz).

5. Czego nie podawać dziecku?

Nadmierna podaż soli u małych dzieci znacznie zwiększa ryzyko wzrostu ciśnienia tętniczego w późniejszym wieku. Należy pamiętać, że sól występuje w wielu produktach, np. Pieczywie czy wędlinach. Podobna sytuacja dotyczy cukru. Wszelkiego rodzaju słodkie napoje nie są zalecane. Do innych produktów, których nie należy podawać niemowlęciu, zalicza się miód. Po ukończeniu 1. R.ż. Można włączyć go do diety, jednak należy mieć na uwadze, że jest to produkt słodki oraz wysokoenergetyczny. Szajewska i wsp. 2021). Jego niewielki dodatek do dań nie będzie jednak szkodliwy. Podobnie jest z mlekiem kozim oraz owczym – je także można wprowadzać u dzieci powyżej 12. Miesiąca życia. Nadmierna podaż soli mineralnych może powodować zaburzenia w pracy niektórych narządów, np. Nerek (H. Produktami, których nie należy podawać dziecku aż do 3. R.ż., są podroby (wątróbka, nerki), przetwory mięsne (kabanos, konserwy) oraz wędzone mięso i ryby (H. Maluchy do ukończenia 4. R.ż. Nie powinny spożywać naparu i oleju z kopru włoskiego oraz herbat z jego dodatkiem. Warto także zwrócić uwagę na napoje roślinne, a szczególnie ten ryżowy. Uważa się, że nieorganiczny arsen wykazuje działanie kancerogenne. Małaczyńska 2015). Wynika to ze zwiększonego ryzyka zatrucia – mały organizm nie będzie w stanie poradzić sobie z toksynami. Są to przede wszystkim sól oraz cukier. Ponadto dosalanie potraw może mieć negatywny wpływ na kształtowanie preferencji żywieniowych. Warto zwrócić także uwagę na kiszonki i nie przesadzać z ich ilością, natomiast raz na jakiś czas będą świetnym uzupełnieniem diety. Powinien on pochodzić wyłącznie z mleka, napojów mlecznych oraz owoców. Warto uczyć dziecko picia wody bez dodatku soków już od najmłodszych lat. Może on zawierać groźne dla dziecka przetrwalniki Clostridium botulinum. Nie należy zatem stosować go w nadmiernych ilościach (H. Dziecku do ukończenia 1. R.ż. Nie należy podawać mleka krowiego jako głównego napoju. Zbyt wczesne wprowadzenie tego produktu może znacznie zwiększać ryzyko mikrokrwawień przewodu pokarmowego. Żywność tego typu cechuje się wysoką zawartością składników mineralnych, co może być groźne dla tak młodego organizmu. Szajewska i wsp. 2021). Szajewska i wsp. 2021). Na tę chwilę nie ma badań sugerujących jego bezpieczną ilość. Jest on źródłem arsenu, którego nadmiar może wpływać negatywnie na organizm dziecka. Dopiero po ukończeniu 5. R.ż. Można zastanowić się nad jego podaniem (T. Grzyby hodowlane, np. Pieczarki czy boczniaki, mogą być podawane dzieciom, jednak sytuacja różni się w przypadku grzybów leśnych – nie należy uwzględniać ich w diecie podopiecznych aż do ukończenia przez nich 10. R.ż. Istnieją takie produkty, które zdecydowanie nie powinny być podawane podczas rozszerzania diety niemowlęcia.