Szukaj
Język
Rola potasu w nadciśnieniu tętniczym
Spis treści
1. Potas – rola w organizmie
Potas bierze również udział w metabolizmie węglowodanów i białek. Ponadto umożliwia poprawne przekazywanie sygnałów nerwowych i odpowiednią pracę mięśni, w tym mięśnia sercowego. Główną rolą potasu w organizmie jest regulacja zarówno gospodarki wodnej (m.in. Poprzez utrzymanie prawidłowego nawodnienia komórek), jak i kwasowo-zasadowej (która pozwala na utrzymanie stałego pH krwi i prawidłowe funkcjonowanie organizmu).2. Potas – rola w nadciśnieniu tętniczym
Potas zmniejsza aktywność układu nerwowego współczulnego, który odpowiada za reakcję nazywaną „walcz lub uciekaj”. Ponadto hamuje działanie układu RAA (renina–angiotensyna–aldosteron), który również reguluje wartość ciśnienia tętniczego (większa aktywność je podnosi, mniejsza – obniża). Jako pierwiastki o działaniu przeciwstawnym wzajemnie wpływają na swoje stężenie we krwi. Zauważa się także, że nieprawidłowy stosunek ilości sodu i potasu powoduje wzrost napięcia w ośrodkowym oraz obwodowym układzie nerwowym, co prowadzi do zwiększenia oporu naczyń krwionośnych i powoduje powstanie nadciśnienia. Należy jednak podkreślić, że dopóki obserwacje te nie zostaną potwierdzone badaniami z udziałem ludzi, nie można zakładać, że mechanizm ten występuje również w organizmie człowieka. Ponadto podejrzewa się, że zmienia wrażliwość baroreceptorów (odpowiedzialnych za utrzymywanie stałego ciśnienia tętniczego krwi) oraz innych receptorów wpływających m.in. Na kurczliwość mięśni w ścianach naczyń (B. Weaver 2013).W kontekście podwyższonych wartości ciśnienia tętniczego warto podkreślić, że w opublikowanych w 2019 r. Wytycznych Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego obok metod diagnostyki i leczenia choroby można znaleźć wskazówki dotyczące zmian w stylu życia korzystnych w terapii. Tykarski i wsp. 2019). Istnieje kilka mechanizmów, które mogą odpowiadać za ten efekt. Dochodzi wtedy do pobudzenia całego organizmu, w tym podwyższenia ciśnienia tętniczego krwi. Znaczenie ma również interakcja zachodząca między sodem a potasem. Zwiększona podaż potasu nasila natriurezę (czyli wydalanie sodu z moczem) oraz hamuje jego zwrotne wchłanianie do krwiobiegu. W badaniach na zwierzętach zauważono również, że zwiększona podaż potasu hamowała rozrost mięśni gładkich naczyń oraz agregację (zlepianie) płytek krwi, zmniejszając ryzyko zakrzepicy i ograniczając rozwój miażdżycy, w której przebiegu również dochodzi do podwyższenia ciśnienia tętniczego krwi. Potas, poprzez oddziaływanie na kanały potasowe w pompie sodowo-potasowej, powoduje rozszerzanie naczyń krwionośnych (co prowadzi do obniżenia ciśnienia krwi). Krasińska i wsp. 2013, C.M. Jednym z podstawowych zaleceń dietetycznych jest zwiększenie ilości spożywanych warzyw i innych roślinnych źródeł potasu do ok. 300–400 g/dzień (A. Od lat podkreśla się pozytywny wpływ odpowiedniego spożycia potasu na wartości ciśnienia tętniczego.3. Zalecane spożycie potasu
Jest to ilość uznawana za przynoszącą korzyść w zapobieganiu wystąpieniu nadciśnienia tętniczego. W wielu badaniach podkreśla się także silniejszy efekt interwencji polegającej na zwiększeniu podaży potasu u osób spożywających duże ilości soli (N.J. Filippini i wsp. 2020). Weaver 2013). W zaleceniach dla populacji Polski zapotrzebowanie na potas (określone jako „wystarczające spożycie”) wynosi 3500 mg na dzień (M. W przypadku diety DASH (której stosowanie jest zalecane w przypadku nadciśnienia tętniczego) z kolei rekomenduje się zwiększenie tej ilości do 4700 mg/dzień. Aburto i wsp. 2013, T. Znaczący wydaje się zatem także stosunek ilości potasu do ilości sodu w diecie, proporcja powinna być zbliżona do 2: 1 (C.M. Znajduje to odzwierciedlenie zarówno w normach żywienia dla populacji Polski (wystarczające spożycie sodu ustalone na poziomie 1500 mg/dzień; stosunek potasu do sodu – ok. 2: 1) oraz zaleceniach diety DASH (podaż sodu ograniczona do 1500–2300 mg/dobę, stosunek potasu do sodu – ok. 2–3: 1). Jarosz i wsp. 2020).4. Źródła potasu w diecie
Istotne ilości potasu zawierają także ziemniaki i to właśnie one, ze względu na powszechne spożycie, stanowią główne źródło tego pierwiastka w diecie Polaków (M. W tabeli przedstawiono wybrane źródła potasu i jego zawartość w 100 g produktu. Nieoczywistym źródłem potasu w diecie może być także sól o obniżonej zawartości sodu. Część chlorku sodu (składnika tradycyjnej soli kuchennej) zastąpiona jest w tym przypadku chlorkiem potasu. W opublikowanym w 2020 r. Przeglądzie badań dotyczącym niefarmakologicznych (czyli innych niż przyjmowanie leków) metod obniżania ciśnienia tętniczego sól o obniżonej zawartości sodu i zwiększonym udziale potasu została wskazana jako czynnik, który w umiarkowanym stopniu sprzyja osiągnięciu tego efektu (J. Potas znajduje się przede wszystkim w produktach pochodzenia roślinnego. Jarosz i wsp. 2020). Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych USDA. Jest to produkt rekomendowany jako alternatywa dla tradycyjnej soli u osób chorujących na nadciśnienie, którym ograniczenie solenia sprawia trudność. Przynosi to podwójną korzyść – zmniejsza dzienne spożycie sodu i zwiększa spożycie potasu. Fu i wsp. 2020). Jego największe ilości zawierają suszone owoce, nasiona roślin strączkowych, orzechy, pestki, kakao, czekolada i pełnoziarniste produkty zbożowe.5. Suplementacja potasu w nadciśnieniu tętniczym
Zauważyli, że zależność między ilością potasu a wartościami ciśnienia tętniczego nie jest linearna i zarówno zbyt niska, jak i zbyt wysoka podaż może sprzyjać podwyższeniu ciśnienia. Filippini i wsp. 2020). Zbyt wysoka podaż potasu (również w formie suplementów diety) może skutkować jego nadmiarem (w medycynie nazywanym hiperkaliemią). Podsumowując, potas jest ważnym składnikiem odżywczym zarówno w diecie osób z nadciśnieniem tętniczym, jak również w kontekście prewencji tej choroby. Warto w diecie uwzględniać każdego dnia kilka porcji produktów bogatych w potas – warzyw, owoców, pełnoziarnistych zbóż czy orzechów. Może ona nie przynieść oczekiwanych korzyści i negatywnie wpływać na zdrowie. Ciekawych obserwacji dokonali naukowcy, którzy w 2020 r. Opublikowali przegląd badań mający na celu nie tylko określenie wpływu potasu na wartości ciśnienia tętniczego, ale również sprawdzenie, jak zmienia się ono w zależności od dawki. Za przynoszące największe korzyści uznano całkowite spożycie na poziomie 4500–6000 mg/dzień (T. Warto zatem przede wszystkim skupić się na uwzględnieniu w codziennej diecie źródeł potasu, a suplementację stosować po konsultacji z lekarzem lub na jego wyraźne zalecenie. Jest to stan, w którym dochodzi do zaburzenia prawidłowego funkcjonowania organizmu objawiającego się m.in. Zwolnioną pracą serca, osłabioną pracą mięśni, mrowieniem w obrębie kończyn i ust oraz uogólnioną apatią. Działa antagonistycznie do sodu, dlatego powoduje obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Należy jednak unikać zbyt wysokiej podaży tego składnika, przede wszystkim w formie suplementacji bez zalecenia lekarskiego. Mimo wielu korzyści, jakie przynosi spożycie potasu w nadciśnieniu tętniczym, jego suplementacja nie jest standardowym postępowaniem w chorobie.
