Szukaj
Język
Protokół AIP – czy pomaga w chorobach autoimmunologicznych
Spis treści
1. Czym są choroby autoimmunologiczne
Choroby autoimmunologiczne mogą prowadzić do przewlekłych stanów zapalnych, uszkodzenia narządów i występowania licznych objawów ogólnych, jak zmęczenie, ból stawów, problemy skórne czy zaburzenia trawienne. Dieta, w tym dieta AIP, może stanowić ważne wsparcie w tym procesie. Wang, F.S. Gershwin 2015). Do najczęściej występujących chorób autoimmunologicznych należą: – choroba Hashimoto, – choroba Gravesa-Basedowa, – cukrzyca typu 1, – celiakia, – reumatoidalne zapalenie stawów, – stwardnienie rozsiane, – toczeń rumieniowaty, – choroba Leśniowskiego-Crohna. Leczenie tych schorzeń koncentruje się głównie na łagodzeniu objawów i tłumieniu nadmiernej reakcji układu odpornościowego. Należy jednak pamiętać, że całkowite wyleczenie chorób autoimmunologicznych jest niemożliwe – cele terapii to przede wszystkim doprowadzenie do remisji choroby i kontrolowanie jej objawów (L. Wang, M.E. Choroby autoimmunologiczne to grupa schorzeń, w których układ odpornościowy błędnie identyfikuje zdrowe komórki organizmu jako obce i uruchamia procesy zapalne w celu ich zniszczenia.2. Fazy protokołu autoimmunologicznego
Dieta AIP składa się z kilku kluczowych faz, które pozwalają stopniowo eliminować potencjalnie szkodliwe produkty, a następnie wprowadzać je z powrotem, aby zidentyfikować te, które mogą nasilać objawy chorób autoimmunologicznych.3. <extra_id_0> - <extra_id_1> - <extra_id_2>- Faza 2:
Celem tej fazy jest utrzymanie remisji choroby autoimmunologicznej, poprawa samopoczucia i wsparcie zdrowia. W razie potrzeby, np. Przy pojawieniu się nowych objawów, możliwy jest powrót do fazy eliminacyjnej i ponowne dostosowanie diety (S. Faza utrzymania w diecie AIP polega na długoterminowym stosowaniu diety dopasowanej do indywidualnych potrzeb na podstawie wyników fazy reintrodukcji. Dieta na tym etapie opiera się na pełnowartościowych, nieprzetworzonych produktach, co zapewnia różnorodność i łatwość długotrwałego stosowania. Ballantyne 2014). Produkty dobrze tolerowane mogą być włączone do jadłospisu, natomiast te wywołujące objawy pozostają wykluczone.4. Czy protokół AIP działa
Podobne efekty obserwowano u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów, u których po ośmiu tygodniach zauważono zmniejszenie bólu i zmęczenia (McNeill i wsp. 2023). Należy jednak zaznaczyć, że efekty poprawy były w dużej mierze subiektywne, oparte na odczuciach pacjentów. Ihnatowicz, J. Drywień 2023).To rodzi pytanie, czy poprawa nie jest w dużej mierze wynikiem eliminacji najbardziej szkodliwych elementów diety, takich jak alkohol, kofeina, cukry proste, wysokoprzetworzone produkty czy tłuszcze nasycone. Można zatem przypuszczać, że zmiana stylu żywienia z niezdrowego na bardziej rygorystyczny w ramach AIP mogła sama w sobie przynieść poprawę. Brak możliwości zastosowania podwójnie ślepej próby dodatkowo komplikuje ocenę skuteczności diety, ponieważ pacjenci są świadomi wprowadzanych zmian i mogą doświadczać efektu placebo. Protokół AIP wykazuje potencjał w łagodzeniu objawów chorób autoimmunologicznych, jednak obecne badania są ograniczone, głównie pilotażowe, i przeprowadzone na niewielkich grupach uczestników. Mechanizm działania AIP opierał się na eliminacji składników prozapalnych i wspieraniu regeneracji jelit. W badaniach dotyczących Hashimoto zaobserwowano poprawę w poziomie wskaźnika CRP, będącego markerem stanu zapalnego, jednak nie odnotowano znaczących zmian w parametrach pracy tarczycy (P. Gębski, M.E. Warto również zwrócić uwagę, że w badaniach pilotażowych nie uwzględniano grup osób, które przed ich rozpoczęciem stosowały zdrową i zbilansowaną dietę. Kolejnym ograniczeniem jest brak dużych, randomizowanych badań z grupą kontrolną. Zatem, choć AIP ma potencjał jako podejście dietetyczne wspierające leczenie chorób autoimmunologicznych, wymaga dalszych badań na większą skalę, które pozwolą na dokładniejszą ocenę jego efektywności i trwałości wyników. Przykładem są obserwacje dotyczące choroby Crohna oraz wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, które wykazały, że stosowanie tej diety przez sześć tygodni zmniejszało stan zapalny i poprawiało jakość życia pacjentów (Konijeti i wsp. 2017).5. Czy warto włączyć protokół autoimmunologiczny
Ponadto przygotowywanie posiłków wyłącznie z dozwolonych produktów bywa czasochłonne i kosztowne, a proces eliminacji i ponownego wprowadzania pokarmów może być frustrujący i trudny do utrzymania. Warto także zauważyć, że nie każda osoba z chorobą autoimmunologiczną musi stosować tak restrykcyjny protokół. Ashok i wsp. 2022). Zamiast więc podchodzić do diety w sposób sztywny i eliminacyjny, warto wykonać testy na alergie i nietolerancje pokarmowe, a następnie opracować indywidualny plan żywieniowy dopasowany do konkretnej choroby i potrzeb organizmu. Osowiecka, J. Warto więc skorzystać z pomocy wykwalifikowanego dietetyka klinicznego, który odpowiednio dostosuje dietę w zależności od indywidualnych potrzeb i występujących jednostek chorobowych. Jest to bardzo restrykcyjny sposób żywienia, który, jeśli nie jest odpowiednio zbilansowany, może prowadzić do niedoborów kluczowych składników odżywczych takich jak białko, wapń czy witaminy z grupy B. Dieta AIP nie jest także odpowiednia dla każdego – osoby z zaburzeniami odżywiania, kobiety w ciąży oraz karmiące nie powinny jej stosować. Dla przykładu – jedynie ok. 5% osób z chorobą Hashimoto ma celiakię, co oznacza, że aż 95% pacjentów nie musi eliminować glutenu (T. Podobnie nie każdy chory na chorobę autoimmunologiczną ma nietolerancję laktozy. W przypadku Hashimoto sensowniejsze może okazać się ograniczenie warzyw zawierających goitrogeny niż całkowita eliminacja innych grup pokarmów (K. Myszkowska-Ryciak 2023). Protokół autoimmunologiczny, mimo swoich potencjalnych korzyści, wiąże się z wieloma wadami.6. Kompleksowe podejście do chorób autoimmunologicznych
Równie istotna jest regularna aktywność fizyczna dopasowana do możliwości organizmu. Nie można jednak zapominać o zdrowiu psychicznym i zarządzaniu stresem. Kluczową rolę odgrywa również odpowiednia ilość snu, który wspiera regenerację i procesy naprawcze zachodzące w ciele (F.W. Kompleksowe podejście zakłada, że każdy aspekt codziennego życia – od diety, przez aktywność fizyczną, po dbałość o zdrowie psychiczne – oddziałuje na przebieg choroby i ogólne samopoczucie. Choroby autoimmunologiczne wymagają kompleksowego podejścia, które łączy leczenie medyczne i świadome zmiany w stylu życia. Ćwiczenia o umiarkowanej intensywności, jak spacery, joga czy pływanie, wzmacniają mięśnie, poprawiają samopoczucie i pomagają obniżyć poziom stresu – czynnika, który często nasila objawy chorób autoimmunologicznych. Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, mindfulness czy ćwiczenia oddechowe, skutecznie redukują poziom kortyzolu, co pozytywnie wpływa na równowagę organizmu. Miller 2023). Świadome i stopniowe zmiany nie tylko wspomagają leczenie, ale także pozwalają odzyskać kontrolę nad zdrowiem i poprawić jakość życia. Kluczowym elementem jest odpowiednio zbilansowana dieta, która wspiera układ odpornościowy i pomaga redukować stany zapalne.
