Szukaj
Język
Pistacje – pochodzenie, wartości odżywcze, wpływ na zdrowie i urodę, zastosowanie
Spis treści
1. Czy to w ogóle skąd wzięła się moda na orzechy w diecie?
Podkreślono obowiązek włączenia każdego dnia do menu produktów będących źródłem tłuszczu, zróżnicowanych pod względem proporcji kwasów tłuszczowych. W codziennej diecie człowieka nie powinno zabraknąć właściwej ilości jednonienasyconych oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 i omega-6 [1]. Korzystne działanie orzechów zostało szczególnie podkreślone w 2005 roku w zaleceniach dotyczących zdrowej diety wydanych przez Harwardzką Szkołę Zdrowia Publicznego i Amerykański Departament Rolnictwa, czyli USDA (United States Department of Agriculture). Zaliczono do nich między innymi oleje roślinne, ryby, nasiona i orzechy. Popularność orzechów wiąże się nie tylko z coraz większą ich dostępnością, ale także z rosnącą świadomością żywieniową konsumentów i licznymi badaniami na temat dobroczynnego wpływu tego produktu na organizm [2].2. Odkrycie i pochodzenie orzechów pistacjowych
Pistacje, podobnie jak orzechy włoskie, zaliczane są do tzw. Tree nuts, czyli produktów drzewnych [2]. Nie ma informacji, kiedy zostały odkryte, choć niektórzy znawcy Biblii twierdzą, że są wymienione w niektórych księgach Starego Testamentu, a drzewa pistacjowe, choć nie występują naturalnie w Izraelu, na pewno rosły na jego terytorium już w czasach Jezusa [5]. Są to dzisiejsze obszary takich krajów jak Afganistan, Iran, Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan, Turkiestan i Uzbekistan [4]. Najłatwiej znaleźć je w Pakistanie, Iranie, Indiach czy na górskich terenach Afganistanu [5]. Warto jednak podkreślić, że największymi uprawami w Europie może poszczycić się Grecja, a przede wszystkim wyspa Eginie, która słynie z drzew pistacjowych, oraz miasto znane turystom z licznych zabytków i atrakcji, czyli Saloniki [4]. Ich owoce, podobnie jak winogrona, występują w postaci gron. W sklepach można spotkać również formy niepęknięte, czyli po prostu niedojrzałe. Kiedyś, żeby zebrać te orzechy, strącano je z gałęzi kijami i łapano w koc, dzisiaj stosuje się specjalne maszyny [5]. O’Neil i wsp. Wykazano, że najczęściej spożywane orzechy to: brazylijskie, nerkowce, migdały, macadamia, pekan, laskowe, włoskie, i co najważniejsze, pistacjowe, których będzie dotyczył przedstawiony artykuł [2]. Należą do rodziny roślin nadnerczowatych, a owoce określane są jako pestkowe [4]. Dokładne pochodzenie tych roślin także nie jest znane, choć według niektórych źródeł pierwsze z nich znajdowały się na terenach Azji Środkowej i Azji Mniejszej [4]. Aktualnie pistacje uprawiane są w wielu krajach zarówno azjatyckich, jak i europejskich [5]. Można je spotkać nawet w Stanach Zjednoczonych czy we Włoszech [5]. Pistacje rosną na drzewach o wysokości od 5 do 7 metrów, których liście jesienią przybierają czerwono-żółtą barwę [5]. Gdy owoc dojrzeje, jego twarda łupina pęka, dlatego orzechy te często potocznie nazywane są pękniętymi. Zbiory pistacji przypadają maksymalnie co dwa lata, a owoce rosną jedynie na drzewach rodzaju żeńskiego. W badaniach prowadzonych w 2010 roku przez C.3. Wartości odżywcze pistacji i ich wpływ na zdrowie człowieka
W zestawieniu z innymi owocami tego typu nie jest to duża ilość. Najwięcej lipidów zawierają orzechy makadamia, zarówno w formie świeżej, jak i suszonej – odpowiednio 76% i 74%. MUFA, czyli kwasy tłuszczowe jednonienasycone. Z kolei najmniejszą część w tym produkcie stanowią niekorzystne dla zdrowia izomery trans oraz dobroczynne omega-3 [1], których znajdziemy jedynie 0, 27 g w 100 g produktu [2]. Pistacje, mimo że głównie składają się z tłuszczów, nie zawierają cholesterolu. Są to składniki niezbędne w budowie swoistych membran odpowiedzialnych za utrzymywanie odpowiedniej struktury fosfolipidów w komórkach tych owoców. Oprócz pistacji dużą ilość tych steroli zawierają też orzechy ziemne, 220 mg w 100 g [2]. Warto podkreślić, że ilości tego makroskładnika są równie wysokie lub nawet wyższe niż w produktach pochodzenia zwierzęcego. Jednak z uwagi na stosunek ilościowy argininy do lizyny, wynoszący w poszczególnych orzechach od 0, 01 do 0, 57, uważa się je za niezbędne w profilaktyce chorób krążeniowych [2]. Ilość tego składnika w różnych orzechach waha się w granicach od 3 do 12 g w 100 g. Pistacje to także ważne źródło kwasu foliowego, magnezu i miedzi. Kwas foliowy, inaczej nazywany witaminą B9, jest niezbędny w procesie detoksykacji homocysteiny, czyli aminokwasu zawierającego siarkę. Największą ilość omawianej witaminy zawierają orzechy ziemne, laskowe i włoskie, gdzie jej ilość nie jest mniejsza niż 100 µg w 100 g [2]. Prowadzą do zmniejszenia ryzyka rozwoju insulinooporności, nadciśnienia tętniczego oraz arytmii serca [2]. Pistacje i orzechy włoskie zawierają największe ilości antyoksydantów, m.in. ɣ-tokoferolu – odpowiednio 22, 5 i 20, 8 mg w 100 g. Inne składniki przeciwutleniające, które znajdują się w pistacjach, to liczne związki należące do polifenoli – antocyjany, flawonoidy, lignany, naftochinony, proantocyjanidyny, stilbeny, taniny oraz kwasy fenolowe, w tym głównie kwas galusowy [2]. Omawiany w artykule produkt zawiera około 51% lipidów ogółem w świeżej masie i aż 49% w suchej. Mniejszą zawartością tłuszczów charakteryzują się tylko nerkowce – 45% w świeżej masie i 43% w suchej. W pistacjach największą część stanowią tzw. Jest ich w składzie około 5% więcej niż lipidów należących do rodziny omega-9. Warto jednak zaznaczyć, że zarówno pistacje, jak i orzechy laskowe i brazylijskie ze względu na średnią zawartość kwasu linolowego (należącego do rodziny nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-6) i jednocześnie małą zawartość tłuszczów nasyconych (głównie kwasu palmitynowego) wykazują korzystne działanie w profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego, dyslipidemii oraz cukrzycy typu 2 [1]. Charakteryzują się za to największą ilością fitosteroli roślinnych, aż 214 mg w 100 g produktu. Są to roślinne odpowiedniki cholesterolu, który także spełnia tę funkcję, ale w komórkach zwierząt. Niesolone pistacje należą także do pierwszej trójki orzechów o najwyższej zawartości białka (razem z migdałami i fistaszkami). Niestety polipeptydy te nie zawierają wszystkich aminokwasów egzogennych potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka, stąd też ich wartość biologiczną określa się jako niską. Pistacje są świetnym źródłem błonnika pokarmowego, zawierają aż 9 g w 100 g produktu. Taka ilość pozwala na pokrycie zapotrzebowania dobowego od 5 do 10% przy zjedzeniu zaledwie 30 g orzechów [2]. Jeśli chodzi o pierwszy składnik, pistacje zawierają około 51 µg w 100 g. Jest to pierwiastek wykazujący wysokie właściwości aterogenne, które ujawniają się w przypadku zbyt małej ilości witaminy B9 w osoczu. W przypadku magnezu i miedzi pistacje zawierają ich odpowiednio 121 i 1, 3 mg w 100 g produktu. Pistacje są też rewelacyjnym źródłem składników przeciwutleniających, które chronią organizm człowieka przed niekorzystnymi skutkami stresu oksydacyjnego, takimi jak chociażby zmiany i uszkodzenia struktur białek i kwasu DNA komórek [6]. Składnik ten jest istotny w prewencji miażdżycy [2]. Pistacje, podobnie jak inne orzechy, są źródłem zarówno dużej ilości białka roślinnego, jak i jednonienasyconych oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które sprawiają, że ich wartość energetyczna jest bardzo wysoka.4. O czym warto pamiętać, gdy sięgamy po pistacje
Dodatkowo są świetnym źródłem białka i pierwiastków, co jest niezwykle istotne szczególnie dla wegetarian i wegan. Niestety najczęściej możemy je kupić już dosolone, a tak duży dodatek chlorku sodu nie wpływa pozytywnie ani na zdrowie, ani na urodę. Pomagają zachować zdrowie, wpływają korzystnie na sprawność fizyczną, poprawiają wygląd i usprawniają pracę układu trawiennego. Na niekorzyść pistacji przemawia nie tylko to, że są one jednym z bardzo silnie działających alergenów, ale również fakt, że bardzo rzadko spotyka się je w sklepach w formie wcześniej nieprzetworzonej. Pistacje zawierają cenne składniki mineralne i makroelementy niezbędne zarówno osobom aktywnym fizycznie, jak i tym prowadzącym siedzący tryb życia.
