Szukaj
Język
Paradoks francuski i eskimoski w chorobach sercowo-naczyniowych – czy naukowcy znają odpowiedź
Spis treści
1. Wpływ alkoholu na ryzyko CVD
„dobry” cholesterol), co miało zapobiegać postępowi procesu miażdżycowego w naczyniach wieńcowych. Oprócz tego badacze założyli, że wino gronowe jest częściej niż inne mocne trunki spożywane przy posiłku, w umiarkowanej ilości, dzięki czemu alkohol jest wolniej wchłaniany do krwiobiegu. Gawlik 2021). Umiarkowane i regularne przyjmowanie alkoholu etylowego w ilościach 10–40 g na dobę mogą powodować spadek prawdopodobieństwa schorzeń układu krążenia w stosunku do osób niepijących wcale, natomiast nadużywanie alkoholu zwiększa ryzyko i przyśpiesza negatywne skutki wystąpienia choroby. Nadużywanie etanolu ma niezaprzeczalnie zły wpływ na zdrowie człowieka – m.in. Z powodu zwiększania ryzyka chorób układu pokarmowego czy nowotworów. Brak umiaru w piciu ma negatywne skutki psychologiczne i społeczne oraz może prowadzić do uzależnienia, niepełnosprawności, a nawet śmierci (M. Trudno znaleźć złoty środek uwzględniający alkohol jako czynnik potencjalnie prozdrowotny w diecie. Warto jednak znać jego potencjalne korzyści i zagrożenia dla zdrowia. Istotne jest jednak kontynuowanie badań dotyczących wpływu alkoholu na poszczególne jednostki chorobowe (M. Wstępne hipotezy próbujące wyjaśnić tę nietypową zależność opierały się wyłącznie na zawartym w winie alkoholu etylowym. Druga teoria dotyczyła hamowania agregacji, czyli aktywności płytek krwi, na co małe dawki alkoholu rzeczywiście mogą mieć korzystny wpływ. Może się to przekładać na dłuższe działanie kardioprotekcyjne po posiłku, kiedy wzrost poziomu lipidów we krwi najbardziej sprzyja inicjacji procesów miażdżycowych (M.T. Metaanalizy udowodniły, że wpływ etanolu jest skorelowany z dawką i częstością spożycia. Należy zaznaczyć, że korzystne działanie alkoholu nie dotyczy wszystkich schorzeń. Alkohol jest toksyczny dla wątroby i układu nerwowego. Wiciński i wsp. 2015). Niniejszy artykuł nie ma na celu zachęcania osób niespożywających alkoholu nawet do umiarkowanego jego spożycia. Badania sugerują, że osoby, które regularnie spożywają alkohol, prowadzą równolegle zdrowszy tryb życia oraz mają wyższy status ekonomiczny i społeczny niż abstynenci oraz osoby nadużywające alkoholu, co może dodatkowo uzasadniać rzadszą zapadalność na choroby serca. Wiciński i wsp. 2015). Pierwszą z nich był wpływ umiarkowanych ilości alkoholu na podwyższenie stężenia cholesterolu frakcji HDL (lipoproteina wysokiej gęstości, tzw.2. Resweratrol – badania
Pieszka i wsp. 2016). Badacze uważają, że to najprawdopodobniej on jest odpowiedzialny za paradoks francuski (M. Resweratrol to związek, który naturalnie występuje w winoroślach i pełni rolę „obrońcy rośliny”. Produkcja wina powoduje ekstrahowanie ze skórek winogron resweratrolu i innych polifenoli. Istnieją naukowe dowody na to, że resweratrol może mieć pozytywny wpływ na wydłużanie życia poprzez indukcję genów długowieczności (powszechnie znanych jako sirtuiny). W kontekście chorób układu krążenia resweratrol w odpowiednich stężeniach chroni organizm m.in. Przed miażdżycą naczyń krwionośnych (M. W głębszych analizach naukowcy skupili się na winie holistycznie, uwzględniając jego niealkoholową frakcję, którą stanowi wiele naturalnych związków, takich jak fungicydy, taniny, antocyjany oraz flawonoidy, np. Resweratrol i kwercetyna. Nie bez powodu najbardziej znanym z właściwości prozdrowotnych jest resweratrol. Pieszka i wsp. 2016). Uszkodzone mechanicznie, przez światło UV lub zaatakowane chorobą owoce winorośli wytwarzają związek mający za zadanie chronić je przed niebezpieczeństwem. Co ciekawe, resweratrol nie znajduje się tylko w ciemnych winogronach, innymi jego źródłami mogą być morwa, borówki, żurawina, orzechy ziemne oraz różne rodzaje kwiatów i liści, np. Eukaliptus, świerk, sosna zwyczajna czy rabarbar. Oprócz tego omawiany związek chemiczny posiada wiele innych prozdrowotnych właściwości – działa przeciwzapalne i antyoksydacyjne, poprawia wrażliwość na insulinę, zmniejsza stłuszczenie wątroby, a nawet może zapobiegać chorobom neurodegeneracyjnym. Pieszka i wsp. 2016). Spośród alkoholi najwyższy ich poziom zawiera właśnie wino czerwone (M.3. Inne potencjalne wyjaśnienia paradoksu francuskiego
Jeszcze bardziej zaskakującym elementem układanki mogą być produkty mleczne, szczególnie sery. Sery dojrzewające (np. Roquefort z przerostem niebieskiej pleśni) dzięki wtórnym metabolitom wytwarzanym przez grzyby mogą mieć dodatkowe właściwości hamowania syntezy cholesterolu (I.M. Kolejną podejrzaną o paradoks francuski dietą, która ma solidne podstawy naukowe w zmniejszaniu zachorowalności na choroby układu krążenia, jest dieta śródziemnomorska. Niemniej jednak Francja nie jest krajem południowośródziemnomorskim, a zwyczaje żywieniowe jej ludności nie są w pełni zgodne z głównymi cechami tradycyjnej diety śródziemnomorskiej nawet w południowych regionach kraju (L.A. Fragopoulou, S. Choć wiele teorii mających na celu wyjaśnienie paradoksu francuskiego zostało już zaproponowanych, to jednak nie można wykluczyć innych, wciąż niezidentyfikowanych cech typowej francuskiej diety. Mimo imponujących efektów działania polifenoli znajdujących się w winie przeprowadzone badania i metaanalizy nie rozstrzygnęły jednoznacznie, czy kardioprotekcyjne efekty można przypisać wyłącznie alkoholowi czy również niealkoholowym składnikom wina lub ich działaniu synergicznemu. Badacze udowodnili, że ówcześnie negatywnie postrzegane nasycone kwasy tłuszczowe w pełnotłustym nabiale mogą mieć zaskakujące korzyści dla zdrowia układu krwionośnego. Petyaev i wsp. 2012). Główne cechy dietetyczne tego popularnego modelu żywienia obejmują zawartość błonnika, długołańcuchowych kwasów tłuszczowych omega-3 z ryb i orzechów, polifenoli z owoców, warzyw i wina oraz probiotyków z jogurtów i niektórych produktów mlecznych. Richardson i wsp. 2022; E. Antonopoulou 2020). Do tej pory żadna z istniejących teorii nie zdołała w pełni wyjaśnić francuskiego paradoksu, który pozostaje przedmiotem debaty naukowców i lekarzy. Dlatego poza wpływem wina naukowcy postanowili przyjrzeć się dokładniej innym składnikom typowej francuskiej diety, aby wyjaśnić paradoks.4. Aktualny stan wiedzy na temat dietoprofilaktyki CVD
Ten model żywienia skupia się na profilaktyce nadciśnienia i ma wiele cech wspólnych z modelem śródziemnomorskim. Każdy przypadek jest jednak inny i wymaga indywidualnej diety, dlatego warto udać się do dietetyka, który wskaże najlepsze rozwiązanie żywieniowe w zależności od jednostki chorobowej lub istniejącego ryzyka. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy najlepiej udokumentowanym pozytywnym wpływem na serce i zdrowie charakteryzuje się dieta DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension). Dieta DASH kładzie nacisk na spożywanie produktów pełnoziarnistych, warzyw i owoców, niskotłuszczowego nabiału, chudego mięsa, ryb, drobiu, orzechów, nasion i roślin strączkowych oraz zaleca rzadkie stosowanie tłuszczów i olejów przy jednoczesnym ograniczeniu spożycia wysokoenergetycznych cukrów i przetworzonej żywności. Uzasadnione są dalsze badania w celu ustalenia, które poszczególne składniki żywności lub ich kombinacje mają korzystny wpływ na zdrowie układu sercowo-naczyniowego.
