Szukaj
Język
Opuncja – opis, właściwości, zastosowanie
Spis treści
1. Opuncja – opis botaniczny, charakterystyka gatunku
Obecnie na świecie istnieje około 150 gatunków opuncji. Niektóre gatunki spotykane są także w południowej Argentynie i Brazylii. Do Europy gatunek ten został sprowadzony przez Krzysztofa Kolumba. Częściej stanowi ozdobę ogrodów nadmorskich kurortów niż roślinę hodowaną do celów spożywczych. Warto jednak pamiętać, że w warunkach domowych nigdy nie osiągnie ona pokaźnych rozmiarów. Hodowla opuncji wymaga zastosowania lekkiego i piaszczystego podłoża, a także regularnego, chociaż skąpego podlewania rośliny. Dodanie do podłoża niewielkiej ilości specjalistycznej odżywki dla kaktusów kilka razy w roku powinno zaspokoić potrzeby naszej rośliny. Przy dobrych warunkach atmosferycznych osiąga wysokość nawet 5–6 m. Kwiaty opuncji występują tylko u roślin dojrzałych i można je spotkać w różnych wariantach kolorystycznych. Owoce opuncji figowej są okrągłe i lekko wydłużone, a kolorem nie odbiegają od kwiatów. Opuncja to roślina należąca do rodziny kaktusowatych. Pochodzą one w głównej mierze z obszarów Ameryki Północnej i Ameryki Południowej. Odmianą, która zasługuje na specjalną uwagę, jest opuncja figowa (Opuntia ficus indica) pochodząca z Meksyku. Na naszym kontynencie opuncja występuje na słonecznej Sycylii, w Hiszpanii, Portugalii i we Włoszech. Opuncję można uprawiać również jako roślinę doniczkową. Nie można liczyć także na uprawę soczystych i słodkich owoców. Opuncja nie lubi częstego nawożenia, dlatego powinniśmy mieć to na uwadze i nawozić ją mniej więcej raz w miesiącu. Opuncja figowa w warunkach naturalnych jest masywnym sukulentem. Pokryta jest grubą, woskową skórką i gęstymi kolcami o długości ok. 2 cm. Najczęściej są to odcienie żółtego, różu i czerwieni. Najsmaczniejsze i najsłodsze są jednak te ciemnopomarańczowe i czerwone – to właśnie one będą tematem dzisiejszego artykułu. Nazywana jest również figą indyjską i figą kaktusową.2. Opuncja – właściwości odżywcze
Ze względu na tę właściwość częściej stosowana jest jako susz, którego głównym składnikiem są węglowodany. W owocach opuncji występuje przede wszystkim rozpuszczalna frakcja błonnika pokarmowego składająca się z beta-glukanów i pektyn. Niewiele owoców może pochwalić się tak dużą zawartością białka jak opuncja, w 100 g suchej masy znajduje się aż 13, 3–14, 9 g białka roślinnego. Przyglądając się witaminom i składnikom mineralnym zawartym w owocach opuncji, szczególną uwagę należy zwrócić na witaminy rozpuszczalne w wodzie, m.in. Witaminę C (57, 1–63, 9 g/100 g) oraz witaminy z grupy B – tiaminę i ryboflawinę. Do składników mineralnych występujących w znaczącej ilości w owocach opuncji należą: wapń, potas, magnez, żelazo i fosfor. Skład chemiczny Opuntia ficus indica (odmiany „Milpa” i „Atlixco”) *Wartości wyrażono jako średnia ± SD, w przeliczeniu na suchą masę, z wyjątkiem wilgoci. Częścią jadalną opuncji figowej są owoce, rzadziej spożywa się jej liście i kwiaty. Błonnik pokarmowy stanowi około połowy suchej masy owoców opuncji (47–51%). Oprócz tego w owocach opuncji znajdziemy spore ilości węglowodanów przyswajalnych, przede wszystkim glukozy i fruktozy. Owoce te zawierają śladowe ilości tłuszczu 0, 98–1, 1 g. Z witamin rozpuszczalnych w tłuszczach warto wspomnieć o dużej zawartości beta-karotenu i tokoferoli roślinnych. Oprócz tego w skład opuncji figowej wchodzą też liczne aktywne biologicznie substancje, do których należą związki fenolowe, karotenoidy, antocyjany, witamina K oraz beta-sitosterole. Źródło: Cieślik E., Cieślik I., Bartyzel K., Wartość odżywcza i właściwości prozdrowotne opuncji figowej (Opuntia ficus-indica Mill.), „Postępy Fitoterapii” 2016, 17(3), 213–217. Mimo że owoce zawierają w swoim składzie ok. 93% wody, opuncja jest wykorzystywana w kuchni.3. Opuncja – właściwości prozdrowotne
Podobne właściwości zdrowotne przypisuje się aloesowi. Można stosować go w przypadku występowania nieprzyjemnych dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Regularne spożywanie miąższu pochodzącego z sukulentu stymuluje trzustkę do wydzielania insuliny. Rozpuszczalne frakcje błonnika pokarmowego zawarte w owocach opuncji dają poczucie nasycenia tuż po posiłku. Zarówno beta-glukany, jak i pektyny zawarte w fidze kaktusowej korzystnie wpływają na gospodarkę lipidową organizmu. Udowodniono także, że składniki zawarte w miąższu opuncji mają właściwości przeciwdepresyjne. Na terenach, z których pochodzi, od lat jest wykorzystywana jako naturalny lek do użytku zewnętrznego, który przyspiesza gojenie się ran skórnych i redukcję blizn. Miąższ z opuncji nadaje się również do użytku wewnętrznego. Wspomaga procesy trawienia, a także ułatwia wypróżnianie. To działanie pozwala obniżyć poziom glukozy we krwi. Wspomaga to utrzymanie prawidłowej masy ciała. Obniżają poziom cholesterolu całkowitego, a także „złej” frakcji LDL. Opuncja znana jest w medycynie jako środek silnie nawilżający.4. Opuncja – zastosowanie w kuchni, farmakoterapii i kosmetyce
Pozbawione kolców liście opuncji stosowane są jako warzywo. Liście opuncji po ugotowaniu smakują jak połączenie szparagów i fasoli (czyli całkiem nieźle). Gdy nadchodzi sezon owocowania, można przygotowywać z nich dżemy, soki, musy i inne przetwory do złudzenia przypominające te, które gotujemy z naszych rodzimych owoców. Najbardziej skutecznym w farmakoterapii i fitoterapii środkiem jest wyciąg z liści opuncji. Takie działanie roślina zawdzięcza licznym substancjom biologicznie czynnym. Opuncja wypracowała naturalny system obronny, który chroni plony przed zniszczeniem. Substancja ta spożyta przez dorosłego człowieka powoduje syntezę HSP (białek szoku termicznego). HSP zwiększa odporność skóry na szkodliwe promieniowanie ultrafioletowe. Oprócz tego liście opuncji zawierają substancje silnie nawilżające, które znajdują zastosowanie w produkcji balsamów, mydeł, kremów i wielu, wielu innych kosmetyków. Oprócz cennej wartości odżywczej opuncja z powodzeniem znajduje zastosowanie w fitoterapii i kosmetyce. Podczas przyrządzania posiłków wykorzystuje się zarówno liście, kwiaty, jak i owoce rośliny. Ich powszechność można porównać do naszej sałaty, brokułów czy liści botwiny. Owoce opuncji są niezwykle słodkie i soczyste, więc po pozbyciu się kolców spożywa się je w formie surowej. Owoce figi kaktusowej stosowane są w tradycyjnej medycynie jako środek na zakażenia skórne, wrzody, stany zapalne skóry i oczu. Coraz częściej spotykana jest również jako składnik suplementów wspomagających utratę zbędnych kilogramów. Spowalniają one wchłanianie tłuszczu z pożywienia i w połączeniu ze zmianą nawyków żywieniowych mogą przynieść oczekiwane skutki terapeutyczne. Podczas niekorzystnych warunków zewnętrznych owoce rośliny produkują substancję chroniącą miąższ – Opuntia G. Związek ten ma silne właściwości naprawcze. Dzięki temu Opuntia G. Stała się cenionym składnikiem kosmetyków i preparatów przeciwzmarszczkowych. Biorąc pod uwagę wszystkie walory owoców i liści opuncji, śmiało można stwierdzić, że wykorzystanie tej rośliny może przynieść nam niezliczone korzyści. Figa kaktusowa jest owocem niezwykle popularnym w kuchni meksykańskiej.
