Szukaj
Język
Nowalijki – czym są i jak wykorzystać je w wiosennej diecie
Spis treści
1. Czym są nowalijki?
Nowalijki można podzielić na dwie grupy – pochodzące ze szklarni oraz gruntowe. Dostępność polskich nowalijek już w marcu wynika z prowadzenia upraw szklarniowych. Warzywa szklarniowe są mniej narażone na czynniki zewnętrzne takie jak przymrozki, a także na niszczenie przez szkodniki. Warzywa te charakteryzują się lepszymi walorami smakowymi. W związku z tym warzywa uprawiane na polu są zazwyczaj słodsze, bardziej wyraziste oraz soczyste. Zalicza się do nich: – sałatę, – rzodkiewkę, – pomidora, – ogórek, – młodą marchew, – botwinę, – szczypiorek, – nać pietruszki, – cebulę dymkę. W zależności od formy uprawy warzywa te pojawiają się na samym początku sezonu lub nieco później. W takich warunkach istnieje możliwość kontroli i zapewnienia odpowiednich temperatury, oświetlenia i wilgotności, tak aby rośliny mogły rosnąć i dojrzewać. Na przełomie maja i czerwca dostępne są nowalijki pochodzące z upraw gruntowych. Głównym czynnikiem wpływającym na smak jest proces dojrzewania, który odbywa się w warunkach światła słonecznego. Nowalijkami określane są młode warzywa ukazujące się na początku sezonu wiosennego.2. Zalety spożywania nowalijek
Świeże warzywa są doskonałym źródłem błonnika pokarmowego, który wspomaga procesy trawienia, usprawnia pracę jelit, chroni przed zaparciami, a nawet rozwojem nowotworu jelita grubego. Poszczególne warzywa wyróżniają się większą zawartością niektórych składników. – Pomidor – zawiera likopen, czyli naturalny barwnik należący do przeciwutleniaczy. Poprzez zwalczanie wolnych rodników może także zapobiegać nowotworom. – Rzodkiewka – jest cennym źródłem siarki, która jako istotny element budulcowy organizmu wpływa na zdrowy wygląd włosów i paznokci. Zapobiega też ich łamliwości i wypadaniu. – Botwinka – dzięki zawartości cynku, selenu i witaminy C wpływa na pracę układu immunologicznego i podnosi odporność organizmu, a także redukuje prawdopodobieństwo chorób o podłożu zapalnym, ponieważ ma wysoki potencjał przeciwutleniający. Narząd wzroku wspierają również zawarte w marchewce luteina i zeaksantyna, czyli związki należące do grupy karotenoidów. – Szczypiorek – wspomaga zwalczanie infekcji, ponieważ wykazuje właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. Warzywa powinny być jednym z głównych elementów diety. Nowalijki dostarczają także niezbędnych dla organizmu witamin i substancji mineralnych. Ma on korzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy, może chronić przed rozwojem miażdżycy, wystąpieniem zawału i udaru. Wzmacnia je i odżywia, dzięki czemu włosy stają się gęste i lśniące. Wynika on z obecności związków antyoksydacyjnych, takich jak polifenole, chlorofil, karotenoidy, betalainy. – Marchew – należy do najbogatszych źródeł beta-karotenu, który w organizmie przekształca się w witaminę A odpowiadającą m.in. Za prawidłowe widzenie. Za takie działanie odpowiedzialne są zawarte w nim olejki eteryczne, a także allicyna występująca w dużych ilościach w warzywach cebulowych. Najlepiej, aby stanowiły składnik każdego posiłku.3. <extra_id_0> Szkodliwe <extra_id_1>
Najwięcej jest ich w korzeniach i liściach. Niestety nowalijki pobierają azot w sposób nieselektywny, co oznacza, że kumulują tyle, ile zostanie dostarczone, a nie tyle, ile potrzebują. Nadmiar związków azotu w organizmie może powodować zatrucia, a w dalszej perspektywie zwiększać ryzyko rozwoju nowotworów. Nowalijki kumulujące najwięcej azotanów to sałata, rzodkiewka, szpinak oraz szczypior. Należy podkreślić, że dzieci są wrażliwsze na zanieczyszczenia chemiczne, dlatego ich organizm jest bardziej narażony na szkodliwe działanie. Dobrym rozwiązaniem jest wybieranie warzyw ze sprawdzonych źródeł. Do ich uprawy używa się nawozów naturalnych, z których roślina pobiera związki azotu w umiarkowanych ilościach. Ponadto ze względu na ścisłe wymogi taka uprawa podlega znacznej kontroli. Występują one w formie azotanów, które w znacznej mierze gromadzą się w różnych częściach roślin. Aby przyspieszyć tempo wzrostu i zwiększyć uprawę, rolnicy często używają nawozów azotowych w bardzo dużych ilościach, czasem przekraczających dozwolone normy. Azotany mogą przekształcać się w azotyny, które z kolei są prekursorem nitrozamin, czyli związków o charakterze rakotwórczym. Zatrucie azotanami przyczynia się do wystąpienia methemoglobinemii, czyli choroby, która wiąże się z upośledzeniem transportu tlenu. Pomidory i ogórki gromadzą ich zdecydowanie mniej. Azotany mają zdolność przenikania przez łożysko, dlatego przy wyborze nowalijek szczególną ostrożność powinny zachować również kobiety w ciąży. Najlepsze będą te pochodzące z upraw ekologicznych, ponieważ nie zawierają pozostałości sztucznych nawozów. Zapobiega to ich kumulacji w korzeniach i liściach. W celu przyspieszenia wzrostu roślin podczas uprawy nowalijek używa się nawozów sztucznych, zawierających związki azotu.4. Przechowywanie i przygotowanie do spożycia
Warto też zwrócić uwagę na czas spożycia od momentu zakupu. W związku z tym należy zadbać o ich świeżość i przechowywać najkrócej, jak to możliwe. Przed spożyciem konieczne jest dokładne mycie warzyw w celu usunięcia zanieczyszczeń, a także pozbycia się ewentualnych jaj pasożytów. W ten sposób zawartość azotanów może zmniejszyć się o 20%. Szczególnie wrażliwa jest witamina C – jej zawartość w rozdrobnionych warzywach może zmniejszyć się nawet o 50% już po 2 godzinach od momentu pokrojenia. Nie należy zamykać ich w woreczkach i plastikowych opakowaniach, ponieważ brak dostępu tlenu sprzyja procesowi przemiany azotanów w szkodliwe azotyny. Wczesne warzywa są nietrwałe, szybko tracą jędrność, ale też cenne witaminy. Proces utraty wartościowych składników jest wolniejszy w warunkach chłodniczych, dlatego zaleca się trzymanie nowalijek w lodówce. Ponadto związki azotowe rozpuszczają się w wodzie, dlatego zaleca się moczenie sałaty. Warzywa należy kroić tuż przed podaniem, ponieważ zapobiega to utlenianiu witamin. Duże znaczenie ma odpowiednie przechowywanie nowalijek.5. Pieczone rzodkiewki z miodowo-musztardowym dressingiem
Rzodkiewki umyć, pokroić na połówki.2. Dodać oliwę, wymieszać.3. Przełożyć do naczynia żaroodpornego lub na blaszkę.5. Składniki: – pęczek rzodkiewek, – ząbek czosnku, – łyżka oliwy, – łyżeczka musztardy, – łyżeczka płynnego miodu, – ½ łyżeczki oregano, – sól i pieprz do smaku. Połączyć musztardę, miód, przyprawy oraz przeciśnięty przez praskę ząbek czosnku. Wymieszać rzodkiewki z przygotowanym dressingiem.4. Wstawić do piekarnika rozgrzanego do 190°C i piec ok. 15–20 minut do momentu zarumienienia. Sposób przygotowania1.
