Szukaj
Język
Niezamierzone wahania masy ciała – co stoi za niespodziewanym wzrostem kilogramów
Spis treści
1. Wpływ sposobu żywienia na masę ciała
Spowodowane jest to przeważnie dużą zawartością soli, która prowadzi do wzrostu stężenia sodu w organizmie. Tym samym dochodzi do zwiększenia zawartości wody w organizmie i liczby kilogramów na wadze. Juraschek i wsp. 2020). Przyczyną wzrostu masy ciała po zjedzeniu ich dużej ilości jest przetwarzanie tego nadmiaru w glikogen magazynowany w mięśniach, który to z kolei wiąże wodę. 1 g glikogenu zatrzymuje w organizmie dodatkowe 2 g wody, które ostatecznie powodują zwiększenie liczby kilogramów. Zawodnicy startujący w maratonach lub wyścigach kolarskich dzień lub nawet kilka dni przed startem spożywają duże ilości produktów bogatych w węglowodany, aby wypełnić mięśnie glikogenem, który później będzie stanowił dla nich źródło energii, gdy glukoza się wyczerpie (F. Ilość spożywanej w ciągu dnia wody również ma znaczenie w kontekście zmian w masie ciała. Fakt ten wykorzystywany jest bardzo często przez zawodników sportów sylwetkowych oraz sztuk walki. Podobnie dzieje się w przypadku m.in. Bokserów, których kategoria, w której będą walczyć, zależy od ich wagi. Reale i wsp. 2017). Nie odpowiada on jednak bezpośrednio za zwiększenie liczby kilogramów. Wiąże się to ze zwiększonym stężeniem sodu i tym samym zatrzymaniem wody w organizmie, co skutkuje krótkoterminowym wzrostem masy ciała. Ostatnim żywieniowym czynnikiem, który determinuje wahania masy ciała, jest kolacja. Wynika to z objętości posiłku i tym samym zawartości treści jelitowej, która nie zdąży zostać usunięta przez noc. Często obserwowanym zjawiskiem jest wzrost liczby kilogramów po spożyciu wysokoprzetworzonych produktów czy fast foodów, ale także gotowców (nawet tych z w miarę dobrym składem). W takiej sytuacji naturalną reakcją ciała jest wzrost pragnienia i jednoczesne zmniejszenie ilości wydalanego moczu, tak aby doprowadzić do rozcieńczenia sodu do jego prawidłowego poziomu. Według badań duże spożycie soli nie wiąże się jednak z długoterminowym przyrostem masy ciała (S.P. Innym czynnikiem żywieniowym determinującym fluktuacje (wahania) masy ciała jest ilość spożywanych węglowodanów. U sportowców trenujących dyscypliny wytrzymałościowe jest to zabieg stosowany świadomie, nazywa się go ładowaniem węglowodanami. Mata i wsp. 2020). Wypicie dużej ilości płynów w krótkim czasie wiązać się może z gwałtownym zwiększeniem liczby kilogramów, która po oddaniu moczu zostanie zredukowana. Masa ciała w tych dyscyplinach ma ogromne znaczenie, dlatego kulturyści na kilka dni przed zawodami odwadniają swój organizm na różne sposoby (np. Poprzez stosowanie środków moczopędnych lub korzystanie z sauny), aby zredukować masę ciała. Z tego względu przed oficjalnym ważeniem doprowadzają oni swój organizm do stanu odwodnienia, aby wystartować w niższej kategorii, która jest dla nich znacznie korzystniejsza (R. Nagły wzrost masy ciała jest często obserwowany po spożyciu większej dawki alkoholu. Przyczyną w tym wypadku jest działanie moczopędne (zwłaszcza w przypadku piwa) oraz spożywanie słonych przekąsek i fast foodów w trakcie imprez. Co ciekawe, efekt ten jest obserwowany, nawet jeśli niezdrowa żywność się nie pojawia, ponieważ już sam efekt moczopędny powoduje, że organizm zatrzymuje wodę, aby nie doprowadzić do odwodnienia. Po spożyciu dużej ilości nawet zdrowej sałatki liczba kilogramów na wadze rano następnego dnia może być wyższa niż po zjedzeniu jednej kanapki czy jogurtu. Na wahania masy ciała wpływa m.in. Sposób odżywiania.2. Czy to w ogóle czy aktywność fizyczna może powodować wzrost masy ciała?
Warto jednak podkreślić, że ilość potu nie wiąże się z długoterminową utratą masy ciała i nie zawsze świadczy o efektywności jednostki treningowej. W związku z tym reaguje on zatrzymaniem wody i zwiększoną masą ciała (A.K. Większą liczbę kilogramów można zaobserwować także przy suplementacji kreatyny, która wiąże się z wodą i zatrzymuje ją w tkance mięśniowej. Antonio i wsp. 2021). Podczas intensywnego wysiłku dochodzi do wydzielania dużych ilości potu i utraty wody, zwłaszcza jeśli nie uzupełnia się w jego trakcie płynów, dlatego też bezpośrednio po treningu można zaobserwować niższą liczbę na wadze. Z kolei w przypadku sportów siłowych i dźwigania ciężarów dochodzić może do mikrouszkodzeń włókien mięśniowych i krótkotrwałego stanu zapalnego, co stanowi stresor dla organizmu. Fortunato i wsp. 2018). Nie świadczy to jednak o zwiększeniu zawartości tkanki tłuszczowej, dlatego nie warto się tym przejmować (J. Aktywność fizyczna także ma wpływ na gwałtowne zmiany w masie ciała.3. Hormony jako ważny czynnik wpływający na fluktuacje masy ciała
Jego główną funkcją jest zwiększanie stężenia glukozy w celu zmobilizowania organizmu do pobudzenia. Prawidłowa ilość kortyzolu pozwala utrzymywać organizm w równowadze i pełnym zdrowiu, jednak jego nadmiar spowodowany długotrwałym stresem może wiązać się z wieloma negatywnymi konsekwencjami. Choudhary, S. Joshi 2017). Inną kwestią związaną z gospodarką hormonalną jest cykl miesiączkowy. I tak np. W fazie folikularnej (ok. 1.–14. Dzień cyklu) zaobserwować można zmniejszoną chęć na jedzenie, dużo energii, uczucie lekkości i lepszy nastrój, a także niższą masę ciała. Wiele kobiet czuje się wzdętych, ociężałych, ciało wydaje się nabrzmiałe, apetyt znacząco wzrasta i tak samo rośnie liczba kilogramów na wadze. Niektóre kobiety przybierają wtedy nawet do 3 kg, ale po kilku dniach masa ciała wraca do normy (M.M. Black 2023). Hormonem, który ma bardzo duży wpływ na wagę, jest kortyzol, potocznie nazywany hormonem stresu. Innym zadaniem jest także regulacja poziomu sodu we krwi. Jedną z nich jest nadmierne gromadzenie sodu, który, jak już wcześniej wspomniano, zatrzymuje wodę w organizmie, powodując chwilowe podwyższenie masy ciała (D. Bhattacharyya, K. Warto mieć również świadomość, że poziom kortyzolu wzrasta przy braku odpowiedniej regeneracji i snu. W zależności od fazy cyklu masa ciała może się wahać, co spowodowane jest m.in. Zatrzymaniem wody w organizmie lub zwiększonym apetytem. Z kolei w fazie lutealnej (rozpoczynającej się 14 dni przed miesiączką) jest zupełnie na odwrót. Największy wzrost notuje się zazwyczaj pierwszego dnia cyklu, czyli w dniu rozpoczęcia miesiączki. Rogan, K.E. Dla wahań masy ciała nie bez znaczenia jest również gospodarka hormonalna.4. Związek między stanem zdrowia a nagłymi wahaniami masy ciała
Jest to szczególnie często obserwowane w momencie niewłaściwego leczenia lub całkowitego braku terapii. Oprócz chorób nie bez znaczenia są również przyjmowane leki. Wśród takich substancji wymienia się insulinę (stosowaną w cukrzycy), tiazolidinediony (stosowane w cukrzycy i insulinooporności), beta-blokery (stosowane w chorobach sercowo-naczyniowych), leki przeciwdepresyjne, inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (wykorzystywane przy leczeniu depresji) czy lit. Często przyczyną fluktuacji masy ciała jest występowanie różnego rodzaju chorób. W przypadku cukrzycy typu 1 wahania masy ciała wynikają z faktu, że organizm nie jest w stanie przyswajać glukozy z pożywienia i sięga po zapasy zgromadzone pod postacią tkanki tłuszczowej. Część z nich powodować może wzrost apetytu, retencję wody czy zmiany w metabolizmie. Dobrze jednak mieć świadomość tego, że odpowiednio dobrane leki nie powinny wywoływać wahań masy ciała, dlatego warto skonsultować się z lekarzem w przypadku ich występowania. Takie schorzenia jak zespół Cushinga, niedoczynność tarczycy czy zespół policystycznych jajników mogą wiązać się z nagłymi wzrostami liczby kilogramów, natomiast choroby zapalne jelit czy cukrzyca często powodują ich spadek.5. Kiedy i jak najlepiej się ważyć?
Jeśli jednego dnia rano na czczo waga wskazuje 55 kg, a wieczorem już 57 kg, jest to całkiem normalne i nie świadczy o przytyciu. Warto podkreślić, że czasami organizm potrzebuje nawet do 60 godzin, aby strawić posiłek, dlatego wyniki przy tak częstym ważeniu się są niemiarodajne. Najdokładniejsze pomiary otrzymamy, gdy staniemy na wadze na czczo, bez ubrań i po wypróżnieniu (C. Warto wziąć pod uwagę, że każde urządzenie ma inną dokładność, więc aby obserwować ewentualne zmiany, konieczne jest używanie tego samego sprzętu. Trzeba pamiętać, że masa ciała nie jest najlepszym wyznacznikiem, zwłaszcza w przypadku osób uprawiających sport. Dzieje się tak, ponieważ dochodzi do spalania tkanki tłuszczowej i równoczesnego budowania masy mięśniowej, która jest znacznie cięższa. Alternatywą dla standardowej wagi są także analizatory składu ciała, które dostarczają wielu informacji o zawartości tkanki tłuszczowej, mięśniowej, kostnej czy wody w organizmie. Najdokładniejsze wyniki uzyska się przy ważeniu na czczo rano, a niestety wiele osób korzysta z analizatorów po treningu pod koniec dnia, przez co trudno jest uzyskać wiarygodne dane. Najczęstszym błędem dokonywanym podczas pomiarów masy ciała jest nieregularność. Jest to spowodowane spożytym w ciągu dnia jedzeniem i napojami oraz zalegającą treścią jelitową. Aby rzeczywiście skutecznie monitorować masę ciała, dobrze jest robić to regularnie, najlepiej nie częściej niż raz w tygodniu, zawsze o tej samej porze dnia. Rose i wsp. 2015). Za każdym razem należy zadbać, aby stał on na równej, twardej i płaskiej powierzchni. Często zdarza się, że osoby trenujące chcące zredukować masę ciała nie widzą zmian na wadze, natomiast gdy dokonają pomiarów np. Miarą, zauważają pozytywne zmiany w obwodach. Pomiar talii, ramion i innych obszarów może znacznie lepiej pokazać, jak zmienia się ciało. Tego rodzaju urządzenia są często dostępne na siłowniach, jednak takie pomiary nie zawsze są miarodajne. Ze względu na wiele czynników mających wpływ na wahania masy ciała niezwykle istotny jest właściwy sposób ważenia się.
