Szukaj
Język
Niebezpieczne produkty w ciąży – co może zaszkodzić mamie i dziecku
Spis treści
1. Surowe produkty odzwierzęce
Mikroorganizmy te mogą wywoływać poważne konsekwencje zdrowotne zarówno u ciężarnej, jak i u rozwijającego się płodu. Jej obecność może skutkować poronieniem, porodem przedwczesnym, obumarciem płodu lub ciężką sepsą noworodkową (I.E.F. Toxoplasma gondii, pasożyt odpowiedzialny za toksoplazmozę, może z kolei prowadzić do trwałych uszkodzeń układu nerwowego i wzroku płodu, a w niektórych przypadkach również do jego śmierci (N. Salmonella spp. Jest natomiast częstą przyczyną ostrych zatruć pokarmowych objawiających się wysoką gorączką, wymiotami czy odwodnieniem, w wyniku których może dojść do wystąpienia skurczów macicy i przedwczesnego porodu (B. Z tego względu rekomenduje się całkowitą rezygnację ze spożycia produktów odzwierzęcych, które nie zostały poddane odpowiedniej obróbce termicznej lub pasteryzacji. Spożywane produkty powinny być dokładnie ugotowane, upieczone lub usmażone, tak aby temperatura w ich wnętrzu była odpowiednia do eliminacji potencjalnych patogenów. Takie podejście to podstawa bezpiecznej diety w ciąży, która realnie redukuje prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań infekcyjnych. Spożycie tego rodzaju żywności wiąże się z ryzykiem kontaktu z patogenami takimi jak Listeria monocytogenes, Toxoplasma gondii oraz Salmonella spp. Listeria monocytogenes to bakteria szczególnie niebezpieczna w ciąży ze względu na zdolność przechodzenia przez barierę łożyskową. Khsim i wsp. 2022). Salari i wsp. 2025). Mollo i wsp. 2021). Do szczególnie niebezpiecznych należą: – tatar (surowe mięso, często z dodatkiem surowego jajka), – carpaccio (cienko krojone plastry surowego mięsa lub ryb), – sushi z surową rybą (zwłaszcza z łososiem, tuńczykiem, rybą maślaną), – surowe owoce morza (ostrygi, małże, przegrzebki), – jaja w formie surowej lub niedogotowanej (np. Kogel-mogel, domowy majonez, desery typu tiramisu), – mięso i ryby wędzone na zimno, – niepasteryzowane mleko i jego przetwory (np. Sery miękkie z surowego mleka, jak brie, feta, camembert, roquefort). W przypadku mleka i jego przetworów należy wybierać wyłącznie produkty pasteryzowane, pochodzące ze sprawdzonych źródeł. Niedogotowane lub całkowicie surowe produkty odzwierzęce (mięso, ryby, jaja czy niepasteryzowane mleko i jego przetwory) stanowią istotne zagrożenie mikrobiologiczne, szczególnie w okresie ciąży, kiedy fizjologiczne obniżenie odporności u kobiety sprzyja rozwojowi zakażeń.2. Ryby o wysokiej zawartości rtęci
Metylortęć to silnie neurotoksyczny związek chemiczny, który łatwo przenika przez barierę łożyskową i dociera do rozwijającego się układu nerwowego płodu. O'Connor i wsp. 2025). Zamiast tego zaleca się spożywanie ryb o niskiej zawartości rtęci, takich jak: łosoś hodowlany, pstrąg tęczowy, dorsz, morszczuk, sardynki czy śledź. Choć ryby stanowią cenne źródło białka, nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 (w tym DHA), jodu oraz witaminy D, ich spożycie w okresie ciąży wymaga świadomego doboru gatunków. Ekspozycja na podwyższone stężenie tej substancji może skutkować opóźnieniem rozwoju psychoruchowego dziecka, zaburzeniami poznawczymi, uszkodzeniem słuchu i wzroku, a w skrajnych przypadkach – trwałymi deficytami neurologicznymi (L.E. Z tego względu kobiety w ciąży powinny całkowicie unikać ryb o wysokiej zawartości rtęci takich jak: – rekin, – miecznik, – tuńczyk biały (albakora), szczególnie w formie steków i dużych filetów, – makrela królewska, – płaszczka, – marlin, – szczupak, – ryba maślana, – węgorz, – okoń, – płoć (E. De Oliveira Novaes i wsp. 2024). Optymalna ilość to 2 porcje ryb tygodniowo, przy czym co najmniej jedna z nich powinna być źródłem kwasów DHA (łosoś, sardynki, śledzie), wspierających rozwój układu nerwowego u płodu. Szczególną ostrożność należy zachować w stosunku do ryb drapieżnych, długo żyjących, które mają tendencję do kumulowania w swoich tkankach metylortęci.3. Surowe kiełki
Zakażenie tymi drobnoustrojami w ciąży, podobnie jak w przypadku spożywania surowego mięsa, może prowadzić do poważnych powikłań, w tym poronienia, porodu przedwczesnego, zakażenia wewnątrzmacicznego lub ciężkiej sepsy noworodka. Jeśli kiełki mają zostać włączone do diety, powinny zostać dokładnie ugotowane, podsmażone lub zapieczone, co pozwala na eliminację ewentualnych patogenów (FDA 2024). Podczas procesu kiełkowania, który wymaga wilgotnego i ciepłego środowiska, dochodzi często do namnażania bakterii chorobotwórczych, nawet jeśli nasiona pochodzą z kontrolowanych upraw. W związku z tym zaleca się, aby kobiety w ciąży unikały spożywania surowych kiełków, niezależnie od ich rodzaju. Kiełki, np. Lucerny, rzodkiewki, brokułów, fasoli mung czy soi, mogą być źródłem cennych składników odżywczych, jednak w okresie ciąży ich spożywanie może wiązać się z istotnym ryzykiem mikrobiologicznym.4. Kofeina – składnik kontrowersyjny
Jeszcze do niedawna Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i wiele krajowych instytucji zdrowia publicznego uznawało, że dzienne spożycie kofeiny na poziomie do 300 mg na dobę (co odpowiada około 2–3 filiżankom kawy) jest względnie bezpieczne dla kobiet w ciąży (M. Jednak najnowsze przeglądy systematyczne i metaanalizy wskazują, że nawet niższe dawki kofeiny mogą wiązać się z istotnym ryzykiem zdrowotnym. Coraz więcej dowodów wskazuje również na możliwy wpływ kofeiny na neurobehawioralny rozwój dziecka, a także związki z późniejszym występowaniem otyłości. Dube i wsp. 2025). Kofeina to powszechnie występujący związek obecny w kawie, herbacie, napojach energetycznych, napojach typu cola oraz produktach czekoladowych. Barańska i wsp. 2021). Zgodnie z aktualnymi danymi, spożycie kofeiny w okresie prenatalnym może zwiększać ryzyko poronienia, obumarcia wewnątrzmacicznego, niskiej masy urodzeniowej, a także wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu. Co istotne, skutki te mogą występować nawet przy dawkach znacznie niższych niż dotychczasowy rekomendowany limit, co sugeruje brak progu bezpiecznego spożycia (R. Biorąc pod uwagę aktualny stan wiedzy, coraz więcej ekspertów rekomenduje maksymalne ograniczenie lub całkowite wyeliminowanie kofeiny z diety kobiet w ciąży. Ze względu na zdolność do łatwego przenikania przez barierę łożyskową i długi czas półtrwania w organizmie kobiety ciężarnej i płodu jej bezpieczeństwo w okresie ciąży od lat stanowi przedmiot intensywnych badań.5. Żywność wysokoprzetworzona
Nadmierne spożycie produktów wysokoprzetworzonych w ciąży wiąże się z wyraźnym wzrostem ryzyka niekorzystnych zmian zdrowotnych zarówno u matki, jak i u dziecka. U dzieci matek, których dieta cechowała się wysokim spożyciem tego rodzaju produktów, zaobserwowano m.in. Zaburzenia rozwoju neuropsychologicznego, większą tendencję do otyłości, a także obniżone parametry wzrostowe i niedobory kluczowych składników odżywczych, takich jak żelazo, cynk, foliany i witaminy z grupy B (M. Rocha-Velasco 2024). Wysokoprzetworzone produkty spożywcze to żywność poddana intensywnej obróbce technologicznej, często zawierająca liczne dodatki przemysłowe, takie jak konserwanty, wzmacniacze smaku, tłuszcze trans, barwniki i sztuczne aromaty. Stwierdzono istotne powiązania z rozwojem cukrzycy ciążowej, nadmiernym przyrostem masy ciała, zaburzeniami gospodarki glukozowej, ciążowym nadciśnieniem tętniczym, a także podwyższonymi wskaźnikami zapalnymi i niekorzystnym profilem biomarkerów odżywczych. Morales-Suarez-Varela, O.A. W związku z tym zaleca się ograniczenie w czasie ciąży spożycia produktów wysokoprzetworzonych, w szczególności takich jak fast foody, chipsy i słone przekąski, słodzone napoje gazowane oraz dania typu instant, na rzecz diety bogatej w świeże, nieprzetworzone lub minimalnie przetworzone produkty o wysokiej wartości odżywczej. Choć ich głównym celem jest wydłużenie trwałości i zwiększenie atrakcyjności sensorycznej, cechują się niską gęstością odżywczą, q wysoką zawartością cukrów prostych, soli i nasyconych kwasów tłuszczowych.
