Szukaj
Język
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby – diagnostyka, leczenie, dieta
Spis treści
1. Czym jest NAFLD – definicja i objawy
Większość osób z NAFLD dotknięta jest także otyłością, cukrzycą i zaburzeniami lipidowymi. Nieswoistymi objawami pojawiającymi się u pacjentów z NAFLD są: – zmęczenie, – złe samopoczucie, – obniżenie sprawności fizycznej, – zaburzenia snu, – bóle w prawym podżebrzu, – rumień dłoni. NAFLD polega na nadmiernym gromadzeniu się tłuszczów (głównie trójglicerydów) w komórkach wątroby. Najczęściej NAFLD przebiega bezobjawowo lub objawy nie są charakterystyczne. Pojawiające się objawy mogą być związane z chorobami współistniejącymi. Tłuszcz powinien stanowić 3–5% masy wątroby, gdy przekracza 5%, mówi się o stłuszczeniu narządu.2. Czynniki ryzyka wystąpienia NAFLD
Efektami tych działań mogą być poprawa samopoczucia i spowolnienie rozwoju choroby. Wystąpienie NAFLD mogą zwiększać następujące czynniki: – otyłość, – cukrzyca, – insulinooporność, – dyslipidemia – np. Wysokie stężenie trójglicerydów i niskie stężenie cholesterolu frakcji HDL, nadciśnienie tętnicze, – pochodzenie i rasa, np. Pochodzenie latynoskie, – płeć męska – predysponuje do dwukrotnie częstszego wystąpienia choroby w zestawieniu z częstotliwością występowania choroby u płci żeńskiej, – podeszły wiek – częstość występowania wzrasta z wiekiem, – nadmierna konsumpcja węglowodanów, np. Napojów bezalkoholowych bogatych w fruktozę, – zmniejszenie motoryki jelit, – leki, np. Amiodaron, glikokortykosteroidy, – nieprawidłowości w badaniach krwi – podwyższony poziom aminotransferazy alaninowej (ALAT), który jest wskaźnikiem uszkodzenia wątroby. Leczenie NAFLD polega na zmianie stylu życia i nawyków żywieniowych, zwiększeniu aktywności fizycznej, poprawie insulinoowrażliwości komórek (za pomocą odpowiedniej diety i farmakologii), przyjmowaniu leków i antyoksydantów. Część czynników jest możliwa do zmodyfikowania, pacjent ma wpływ na ich zmianę dzięki podjęciu odpowiednich działań.3. <extra_id_0> Diagnostyka NAFLD Polski: <extra_id_1>
HCV – wirus zapalenia wątroby typu C) i choroby genetyczne (np. Choroba Wilsona). Do rozpoznania NAFLD niezbędne jest potwierdzenie: – stłuszczenia wątroby w badaniu obrazowym (nieinwazyjnym) lub badaniu histopatologicznym (inwazyjnym), – abstynencji lub umiarkowanego picia alkoholu, – braku innej przyczyny stłuszczenia wątroby, – braku innej przyczyny choroby wątroby. Metody nieinwazyjne to: – badanie ultrasonograficzne (USG), – tomografia komputerowa, – rezonans magnetyczny, – biomarkery surowicze. NAFLD diagnozuje się, gdy inne przyczyny stłuszczenia wątroby są wykluczone. Następnie w celu potwierdzenia stłuszczenia wykonywane są badania z wykorzystaniem metod nieinwazyjnych i inwazyjnych. Najczęstszym badaniem wykonywanym w pierwszej kolejności służącym diagnostyce stłuszczenia wątroby jest USG. Metody inwazyjne to: – biopsja wątroby, która pozwala na określenie stopnia stłuszczenia wątroby. Do innych czynników zalicza się: leki (np. Tetracykliny, estrogeny), toksyny (w tym nadużywanie alkoholu), wirusy (np.4. <extra_id_0> Źródło: <extra_id_1> zobacz: <extra_id_2>Zobacz
Badania wykazały, że zmniejszenie masy ciała >5% wpływało na redukcję stłuszczenia wątroby, zaś zmniejszenie masy ciała >10% miało wpływ na poprawę wyników histopatologicznych (wycinków tkankowych pobieranych w trakcie biopsji wątroby) – a dokładniej zmniejszenie włóknienia wątroby u pacjentów. Dodatkowo obniżenie masy ciała ma znaczący wpływ na zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia. Jadłospis powinien być indywidualnie skomponowany i dostosowany do: płci, aktualnej masy ciała, wzrostu, wieku, aktywności fizycznej, trybu pracy i stanu zdrowia. Indywidualnie przygotowana dieta wraz ze zwiększoną aktywnością fizyczną, farmakologią i terapią behawioralną jest ważnym składnikiem leczenia. U 97% pacjentów z NAFLD, którzy zredukowali masę ciała >10%, nastąpiła remisja choroby. Nie należy stosować restrykcyjnych diet, gdyż mogą one tylko zaostrzyć chorobę. Prawidłowe, zdrowe tempo redukcji masy ciała wynosi 0, 5–1 kg na tydzień. U osób otyłych wskazana jest dieta redukująca masę ciała.5. Zalecenia żywieniowe dla osób z NAFLD:
Jest to możliwe dzięki odpowiedniej podaży witamin, składników mineralnych i polifenoli (czyli związków o działaniu przeciwutleniającym, zmniejszającym ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego i nowotworów). Ponadto nadmierne spożycie fruktozy wpływa na zwiększoną produkcję kwasu moczowego, co może prowadzić do dny moczanowej. Najczęściej można ją spotkać w składzie produktu jako syrop fruktozowy lub glukozowo-fruktozowy. W syropie jest aż 55% fruktozy, której nadmiar zaburza prawidłowe funkcjonowanie organizmu i prowadzi do insulinooporności, cukrzycy, otyłości i dyslipidemii. Ważnym zaleceniem dla osób z NAFLD jest unikanie produktów spożywczych zawierających kukurydziany syrop fruktozowy. Dieta śródziemnomorska obfitująca w warzywa, owoce, orzechy, oliwę z oliwek, ryby oraz nabiał jest zdrowa, wpływa na zmniejszenie śmiertelności z powodu chorób układu krążenia, chorób przewlekłych, a także zespołu metabolicznego, który często współistnieje z NAFLD. Bardzo istotna jest kontrola spożycia fruktozy w diecie, ten cukier nasila wątrobową syntezę trójglicerydów, z których powstaje tkanka tłuszczowa, a jej zwiększona ilość nasila insulinooporność. Fruktoza to cukier prosty występujący naturalnie w żywności, np. W owocach i miodzie, ale jest także popularną substancją słodzącą dodawaną do produktów spożywczych w postaci czystej lub przetworzonej. Przeprowadzone badania wykazały, że punktem wspólnym dla NAFLD i otyłości jest fruktoza w formie spożywczego syropu fruktozowego. Ponadto wykazano, że nadwyżka fruktozy sprzyja progresji NASH (niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby) do marskości wątroby. – regularne spożywanie 5 posiłków w ciągu dnia w odstępach czasu 2, 5–4 godziny, – konsumpcja pierwszego posiłku do godziny po wstaniu, zaś ostatniego 2–3 godziny przed snem, – niepodjadanie między posiłkami, – niepomijanie posiłków, – komponowanie posiłków urozmaiconych i przygotowywanie ich ze świeżych, dobrych jakościowo produktów, – unikanie żywności przetworzonej i dań gotowych, – eliminacja produktów i napojów zawierających znaczne ilości sztucznej fruktozy (w postaci syropu glukozowo-fruktozowego, syropu fruktozowego – czyli syropów produkowanych z kukurydzy), – unikanie produktów zawierających tłuszcze zwierzęce (masła, smalcu, tłustego mleka i pełnotłustych produktów mlecznych) jako źródła nasyconych kwasów tłuszczowych, – wprowadzenie produktów będących źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych w szczególności omega-3 o działaniu przeciwzapalnym (tłuszcze roślinne – oliwa z oliwek, olej rzepakowy, tłuste ryby morskie – łosoś, śledź, makrela), – wprowadzenie produktów zawierających antyoksydanty – witaminę A i C – najlepiej w postaci świeżych warzyw i owoców, – spożywanie produktów o niskim i średnim indeksie glikemicznym dzięki wprowadzeniu pełnoziarnistych produktów zbożowych (pieczywa razowego, mąki pełnoziarnistej, brązowego ryżu, grubych kasz, pełnoziarnistego makaronu, płatków owsianych) zamiast oczyszczonych i wkomponowania ich odpowiednio do posiłku wraz z białkiem (np. Mięsem, jogurtem) i tłuszczem (np. Oliwą z oliwek, orzechami) – pozwoli to uniknąć gwałtownych skoków glukozy i insuliny, – spożywanie warzyw i owoców w formie surowej ze względu na zawartość witamin, składników mineralnych i błonnika pokarmowego, który korzystnie wpływa na pracę jelit, zapewnia prawidłowe wypróżnienia, – w przypadku indywidualnej złej tolerancji surowych warzyw i owoców zalecane jest spożywanie ich w formie gotowanej, – spożywanie ryb, białego mięsa, głównie drobiowego, i chudego czerwonego, – spożywanie niskotłuszczowych produktów mlecznych, – wypijanie w ciągu dnia minimum 2 l płynów, w tym 1, 5 l wody, – wypijanie minimum 2 filiżanek kawy w ciągu dnia przynosi pozytywne efekty, zawartość kofeiny i polifenoli spowalnia rozwój choroby i obniża ryzyko wystąpienia raka wątroby, – eliminacja lub ograniczenie alkoholu do bezpiecznych dawek – uznawane za bezpieczne ilości niepowodujące stłuszczenia wątroby to: dla mężczyzn 30 g i dla kobiet 20 g etanolu.6. Aktywność fizyczna w terapii NAFLD
Regularna aktywność fizyczna (np. Marsz lub pływanie) trwająca ok. 30 minut 3–5 razy w tygodniu oraz unikanie siedzącego trybu życia niosą korzystne efekty zdrowotne, np. Obniżanie ilości tłuszczu w obrębie wątroby. Dodatkowo połączenie tych dwóch form terapii wpływa na zmniejszenie stopnia uszkodzenia wątroby u dzieci i młodzieży. Dzięki temu możemy zredukować masę ciała, wpłynąć na poprawę zdrowia, samopoczucia i wyników badań. Ponadto zmniejsza prawdopodobieństwo rozwoju cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, zespołu metabolicznego i dyslipidemii. Połączenie diety i aktywności fizycznej pozwala na obniżenie poziomu czynników powodujących stan zapalny w organizmie oraz na poprawę profilu lipidowego (badania obejmującego: stężenie cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji HDL i LDL oraz trójglicerydów) i obniżenie enzymów wątrobowych (ASPAT, ALAT). Zastosowanie racjonalnej diety odchudzającej i zwiększenie aktywności fizycznej to klucz do sukcesu w terapii NAFLD. Aktywność fizyczna jest zalecana w terapii NAFLD, gdyż wspomaga redukcję masy ciała, a także uwrażliwia komórki na działanie insuliny.
