Szukaj
Język
Nie daj się jesieni! Wspomaganie odporności w sezonie chorobowym
Spis treści
1. Odporność organizmu
U ludzi obserwuje się różną zapadalność na choroby zakaźne, w czasie epidemii nie każdy choruje. Jak to się dzieje? Odporność swoista, inaczej wrodzona, jest uwarunkowana genetycznie i jest przekazywana z pokolenia na pokolenie. Wśród nich wyróżnia się: – bariery fizyczne, czyli ochronę mechaniczną, z którą patogen spotyka się na samym początku. Są to: skóra, błony śluzowe przewodu pokarmowego oraz naturalne otwory – jama ustna, przegrody nosowe, uszy, drogi oddechowe i moczowe; – bariery chemiczne, czyli wydzieliny ciała – łój, pot, kwas solny w żołądku, substancje zawarte w łzach i ślinie. Odporność nieswoista, inaczej nabyta, nie jest przekazywana potomstwu. Składa się z komórek obronnych, m.in. Limfocytów i makrofagów. Odporność to nic innego jak zdolność organizmu do obrony przed patogenami, jak bakterie, wirusy, pleśnie czy grzyby. Z kolei osoby, które przeszły daną chorobę, nie zachorują ponownie. Człowiek posiada dwa podstawowe rodzaje odporności – swoistą i nieswoistą. Związana jest z obecnością barier fizjologicznych i anatomicznych. Dzięki temu atak wirusów czy bakterii może zostać powstrzymany jeszcze przed wniknięciem do wnętrza organizmu. Kiedy patogen przekroczy te bariery, organizm aktywuje bardziej złożone mechanizmy układu immunologicznego, które należą do tzw. Odporności nieswoistej. Nabywa się ją dopiero po zetknięciu się z patogenem. Komórki aktywują się w czasie infekcji i rozpoczynają walkę z obcymi bakteriami i wirusami. Właściwa ochrona przed czynnikami zakaźnymi zależy od pracy układu immunologicznego.2. Jak wzmocnić układ immunologiczny?
Do składników odżywczych, które skutecznie wspierają pracę układu odpornościowego, należą: witaminy D, A, E, C, żelazo, cynk i selen. Tylko dzięki odporności wrodzonej i nabytej układ immunologiczny chroni organizm przed atakiem chorobotwórczych patogenów. Nie można także zapominać o mikroflorze w przewodzie pokarmowym człowieka. W związku z tym, że w sezonie jesiennym organizm jest bardziej narażony na różnego rodzaju infekcje, warto dodatkowo go wesprzeć.3. <extra_id_0> Witaminy <extra_id_1> Witaminy <extra_id_2> Witaminy English:
Jak już wspomniano, pozytywny wpływ na pracę układu immunologicznego, a tym samym poprawę odporności, mają witaminy o potencjale antyoksydacyjnym – A, D, E i C. Pierwsze trzy (A, D i E) to witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, zatem aby organizm mógł je właściwie wykorzystać, w codziennej diecie musi być uwzględniany tłuszcz.4. <extra_id_0> Tytuł: <extra_id_1> Witamina E <extra_id_2>
Witamina E jest niezbędna do wzrostu komórek i utrzymania przepuszczalności błon komórkowych. Dodatkowo α-tokoferol chroni limfocyty T, które aktywnie walczą z wirusami i bakteriami. Naturalnie występuje w olejach roślinnych tłoczonych na zimno, nasionach, pestkach i roślinach zielonych. Jest także silnym przeciwutleniaczem. To nazwa grupy związków: tokoferoli i tokotrienoli, z których najbardziej aktywny jest α-tokoferol.5. <extra_id_0> Tytuł: <extra_id_1> Witamina D <extra_id_2>
Znana jest z regulacji gospodarki wapniowo-fosforowej. Witamina D szczególnie wzmacnia odporność wrodzoną oraz działa antyzapalnie. Większość witaminy D syntetyzowana jest w skórze pod wpływem promieniowania słonecznego. Produkty bogate w tę witaminę to tłuste ryby, masło, podroby i jaja. Aby pokryć całkowite zapotrzebowanie na witaminę D, w miesiącach od kwietnia do października zaleca się przebywać na słońcu 15 minut. W szerokości geograficznej, w której znajduje się Polska, w okresie jesienno-zimowym nasłonecznienie jest niewystarczające, aby synteza skórna pokryła całe zapotrzebowanie organizmu na witaminę D. W związku z tym od października do marca zaleca się dodatkową suplementację. Niedobór witaminy D występuje w przypadku stężenia w osoczu krwi poniżej < 20 ng/ml. U dorosłych osób zaleca się profilaktyczne przyjmowanie 2 tysięcy jednostek witaminy D dziennie. To kolejna witamina rozpuszczalna w tłuszczach. Jednak to nie wszystko, bo receptory witaminy D znajdują się na powierzchni wielu komórek, w tym m.in. Komórek układu immunologicznego. Aktywna forma tej witaminy wpływa na peptydy antybakteryjne, dzięki czemu działa przeciwwirusowo i przeciwbakteryjnie. Tylko niewielka ilość (ok. 20%) dostarczana jest wraz z żywnością. Można znaleźć także produkty spożywcze wzbogacane o witaminę D – są to głównie margaryny oraz napoje roślinne. Ważne, aby wystawiać na działanie promieni słonecznych co najmniej 18% odsłoniętego ciała bez wcześniejszego użycia kremów z filtrem. Dlatego szczególnie w tym okresie ponad połowa Polaków cierpi z powodu jej niedoborów. Niedobór witaminy D wiąże się ze spadkiem odporności organizmu, co w konsekwencji zwiększa ryzyko zachorowania na infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze. Optymalne stężenie witaminy D w surowicy krwi powinno wynosić 30–50 ng/ml. Warto jednak przed rozpoczęciem suplementacji wykonać pomiar stężenia witaminy D w organizmie, a następnie skonsultować się z lekarzem, który dostosuje dawkę do ewentualnego niedoboru. Bardzo często jest zaliczana do hormonów, gdyż pod względem funkcji i metabolizmu właśnie im jest bliższa.6. <extra_id_0> Tytuł: <extra_id_1> Witamina C <extra_id_2>
Wzmacnia funkcjonowanie układu odpornościowego poprzez zwiększenie aktywności limfocytów. Ponadto zwiększa przyswajanie żelaza, które również jest bardzo istotne w kontekście odporności. Niedobór witaminy C objawia się m.in. Zmęczeniem, osłabioną odpornością, zmniejszoną wydolnością fizyczną. Jest kolejnym silnym antyoksydantem. Komórki odpornościowe zużywają spore ilości kwasu askorbinowego podczas infekcji. Działanie witaminy C nasila się przy jednoczesnym podawaniu witamin E oraz A. Niestety kwas askorbinowy jest bardzo wrażliwy na wysokie temperatury, działanie tlenu i niektórych enzymów. Występuje w dużej ilości w białych krwinkach.7. Źródła pokarmowe witamin, które wspierają odporność
Źródło: Kunachowicz H. Et al., Tabele wartości odżywczej produktów spożywczych i potraw, Warszawa 2005.8. Żelazo
Mniejsza ilość żelaza jest magazynowana w postaci ferrytyny. Bierze udział w aktywacji i różnicowaniu limfocytów. Wszystko to prowadzi do obniżenia odporności organizmu. Większość żelaza w organizmie wchodzi w skład aktywnych metabolicznie związków, jak hemoglobina, mioglobina, enzymy i transferryna. Żelazo jest niezbędne w zwalczaniu wirusów i bakterii. Niedobór żelaza prowadzi do niedotlenienia tkanek, co skutkuje mniejszą wydolnością fizyczną i zaburzeniem regulacji temperatury ciała. To bardzo ważny, często niedoborowy pierwiastek w organizmie.9. <extra_id_0> Tomasz <extra_id_1> Tomasz <extra_id_2> Tomasz Selen English:
Wchodzi także w skład reduktazy tioredoksyny, enzymu, który bierze udział w odzyskiwaniu witaminy C z jej utlenionych metabolitów. Selen w śladowych ilościach występuje w glebie i wodzie. Niestety polskie gleby są niedoborowe w selen, dlatego głównym źródłem tego pierwiastka w diecie Polaków są przetwory mięsne. Jego biodostępność zwiększa się, jeśli jest przyjmowany razem z pełnowartościowym białkiem oraz witaminami A, E i C. Dodatkowo zwiększa aktywację limfocytów T. Niedobór selenu zaburza funkcjonowanie układu odpornościowego i funkcjonowanie limfocytów B. Zawartość tego składnika w warzywach i owocach zależy od jego ilości w glebie, na której były uprawiane. Selen jest bardzo dobrze przyswajany z żywności. Jest silnym antyoksydantem, chroni organizm przed stresem oksydacyjnym.10. Źródła pokarmowe składników mineralnych, które wspierają odporność
Źródło: Kunachowicz H. Et al., Tabele wartości odżywczej produktów spożywczych i potraw, Warszawa 2005.11. Probiotyki i prebiotyki a odporność
Jelita są domem dla wielu bakterii, które tworzą tzw. Mikroflorę jelitową. W ostatnich latach znacznie wzrosło zainteresowanie wpływem mikrobiomu na zdrowie człowieka. Zgodnie z aktualną definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) probiotyki to żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiedniej ilości wykazują korzystny wpływ na zdrowie człowieka. Choć nie występują one w dużej ilości, regulują mechanizmy odporności swoistej i nieswoistej. Przyczynia się także do zobojętniania toksyn bakteryjnych. Z kolei bakterie Lactobacillus acidophilus, L. Casei i Bifidobacterium spp. Pobudzają produkcję limfocytów T i B. Probiotyki przyjmowane są w postaci leków, suplementów diety lub z żywnością (mleczne napoje fermentowane, kiszonki). Zmniejszają oddziaływanie infekcji bakteryjnych i wirusowych. Do prawidłowego działania probiotyków niezbędne są prebiotyki. Popularnymi prebiotykami są fruktooligosacharydy (FOS), które można znaleźć m.in. W szparagach, czosnku i cebuli. Dowodem są słowa Hipokratesa, który twierdził, że „wszelkie choroby zaczynają się w jelitach”. Funkcje mikroflory jelitowej to m.in. Ochrona przed patogenami oraz regulacja pracy układu odpornościowego. Faktem jest, że zaburzenia ilościowe i/lub jakościowe mikroflory jelitowej wpływają na podatność organizmu na różne infekcje. W skład fizjologicznej mikroflory wchodzą niepatogenne szczepy Escherichia coli oraz Enterococcus spp. Szczep Enterococcus faecalis poprzez wydzielanie immunoglobuliny igA przeciwdziała przyleganiu bakterii, wirusów i grzybów do błon śluzowych. Szczep ten jest wykorzystywany do produkcji preparatów stymulujących odporność, które są stosowane m.in. W leczeniu nawracających infekcji. Bakterie E. Coli stymulują do pracy makrofagi i komórki NK (natural killers). Bakterie probiotyczne kolonizują przewód pokarmowy, ograniczają tym samym rozwój drobnoustrojów chorobotwórczych oraz wykazują korzystny wpływ na odporność całego organizmu. Efekt działania preparatu probiotycznego zależy od zawartego w nim szczepu bakterii, ich ilości oraz czasu przyjmowania. Są to składniki pokarmowe, które nie ulegają trawieniu w przewodzie pokarmowym człowieka, stanowią pożywkę dla korzystnej mikroflory jelitowej. Znaczenie probiotyków w utrzymaniu zdrowia było znane już w starożytności.12. Zioła na wzmocnienie odporności
Nic dziwnego, gdyż produkty roślinne to bogactwo związków bioaktywnych. Właściwości lecznicze ziół są znane już od tysięcy lat. W kontekście wsparcia odporności duże znaczenie mają rośliny takie jak rokitnik zwyczajny, malina, czarny bez, kurkuma, imbir czy czosnek. To właśnie zioła stanowiły podstawę leczenia w Starożytnym Egipcie.13. <extra_id_0> Źródło <extra_id_1> Źródła <extra_id_2>
Dodatkowo hamuje rozwój wielu bakterii. Zawiera wiele substancji biologicznie czynnych, w tym substancje z grupy fenoli. Imbir lepiej spożywać świeży niż suszony, charakteryzuje się wtedy większą skutecznością w zwalczaniu infekcji. Wykazuje działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne i przeciwwymiotne.14. Regularna aktywność fizyczna a zdrowie
Wpływ aktywności fizycznej na odporność zależy od intensywności treningu. Zbyt intensywne treningi generują w organizmie stres, który pogarsza funkcjonowanie układu odpornościowego, co zwiększa ryzyko infekcji. Osoby, które regularnie się ruszają, są mniej narażone na infekcje niż osoby prowadzące siedzący tryb życia. Najlepsze efekty daje aktywność fizyczna o średniej intensywności. Aktywność fizyczna poprawia stan zdrowia, w tym wspiera funkcjonowanie układu odpornościowego.
