Szukaj
Język
Neofobia żywieniowa u dziecka – jak sobie z nią radzić
Spis treści
1. Neofobia żywieniowa – informacje ogólne
Neofobia jest zjawiskiem charakterystycznym głównie dla dzieci (w wieku 2–6 lat), jednak zdarza się, że występuje również w innych grupach wiekowych. Niechęć do próbowania potraw dotyczy nie tylko nowych produktów, ale także tych, których dziecko już wcześniej próbowało, jednak zostały podane w zupełnie innej formie, która wydaje się obca. Neofobia żywieniowa jest zwykle przejściowa. Kozioł-Kozakowska i wsp. 2013). Cooke i wsp. 2004). Neofobia żywieniowa objawia się unikaniem spożywania nowych produktów spożywczych, a także dużą niechęcią do próbowania nieznanego wcześniej jedzenia. Neofobię żywieniową określa się jako zaburzenie należące do wzorca wybiórczego jedzenia, a według klasyfikacji Chatoor należy do sensorycznych awersji pokarmowych. W przeciwieństwie do wybrzydzania problem nie wiąże się z nieciekawym dla dziecka smakiem czy zapachem, ale raczej strachem przed spróbowaniem nowego produktu. Obecnie badacze uważają, że zjawisko to może pełnić funkcję protekcyjną i chronić dzieci przed zatruciami pokarmowymi (A. Hipoteza ta może mieć sens, gdyż – jak pokazują badania – występowanie neofobii wiąże się ze spadkiem zachorowań związanych z układem pokarmowym (L. Choć wraz z wiekiem poziom neofobii spada, to produkty, które zostały w czasie jej trwania zidentyfikowane jako nielubiane, zwykle pozostają takie przez dłuższy czas. To przeciwieństwo neofilii, czyli pragnienia próbowania nowych smaków i dań.2. Neofobia żywieniowa – uwarunkowanie
Kozioł-Kozakowska i wsp. 2013). Duży wpływ na akceptowanie nowych smaków ma również ekspozycja na nie w życiu płodowym, gdyż przenikają do wód płodowych, które dziecko połyka. Najwięcej dowodów naukowych przemawia za tym, że neofobia żywieniowa uwarunkowana jest genetycznie. Zauważono również, że wystąpienie neofobii u matki zwiększa prawdopodobieństwo jej wystąpienia u dziecka, jednak wiąże się także z innymi czynnikami, głównie środowiskowymi i biologicznymi. Czynniki środowiskowe, które mogą przyczyniać się do wystąpienia neofobii żywieniowej, to: – preferencje żywieniowe dziecka i całej rodziny, – sposób karmienia – zbyt późne wprowadzanie nowych produktów do menu lub zbyt szybkie rezygnowanie z ich podawania w przypadku odmowy, – zachowania żywieniowe matki, – osobowość, zwłaszcza charakteryzująca się wysoką neurotycznością czy nieśmiałością. Badania prowadzone na parach bliźniaków pokazały, że dziedziczność wynosi ok. 78% (A.3. Neofobia żywieniowa – wpływ na zdrowie
Jednym ze zmysłów wykorzystywanych przez dzieci do poznawania świata jest właśnie smak, dlatego próbują one wielu rzeczy, które niekoniecznie nadają się do spożycia. Jednak wraz z dorastaniem neofobiczna postawa dziecka może mieć negatywne konsekwencje dla zdrowia. Dzieci z neofobią spożywają mniej owoców i warzyw, przez co przyjmują mniej błonnika pokarmowego, a także składników bioaktywnych (L. Eliminacja dużej ilości produktów i bazowanie tylko na jednym rodzaju, np. O miękkiej konsystencji, może opóźniać wykształcanie się niektórych umiejętności związanych z jedzeniem, np. Gryzienia. Pojawia się również niebezpieczeństwo późniejszych zdrowotnych konsekwencji związanych z mało różnorodnymi gatunkami mikroorganizmów bytującymi w układzie trawiennym. Wąsowska-Królikowska i wsp. 2010). Duża wybiórczość żywieniowa w tym przypadku z ogromnym prawdopodobieństwem może doprowadzić do niedoborów pokarmowych (A. Według hipotezy badaczy neofobia w przeszłości mogła być niezwykle pomocna w zapobieganiu niebezpiecznym zatruciom pokarmowym, obecnie odgrywa swoją pierwotną rolę wśród najmłodszych (A. Strach przed nowym pożywieniem może więc chronić przed groźnymi bakteriami, wirusami czy toksynami. Największym niebezpieczeństwem jest niewątpliwie duże prawdopodobieństwo wystąpienia niedoborów żywieniowych, które wzrasta wraz ze zwiększeniem ilości słabo tolerowanych produktów. Cooke i wsp. 2006). Wczesne żywienie na duży wpływ na kształtowanie się mikrobiomu jelitowego. Badania pokazują również, że niedożywienie, a także niedobór składników pokarmowych w czasie intensywnego rozwoju mogą skutkować nieodwracalnymi zmianami w metabolizmie (K. Najbardziej problematyczne jest pojawienie się neofobii u dzieci z alergiami pokarmowymi lub chorobami, w których konieczne jest stosowanie specjalistycznych diet. Kozioł-Kozakowska i wsp. 2013). Kozioł-Kozakowska i wsp. 2013).4. Neofobia żywieniowa – jak ją rozpoznać
Zawiera stwierdzenia, których prawdziwość określa rodzic lub osoba pełnoletnia dotknięta neofobią. Ta wybiórczość pokarmowa zwykle objawia się płaczem, krzykiem, wypluwaniem jedzenia i wiąże się z produktami, które są dla dziecka nowe. Jabłonowska-Lietz 2018). Zazwyczaj w praktyce pediatrycznej stosowana jest Skala Neofobii Żywieniowej w wersji dla dorosłych i dzieci. Inne metody polegają na mierzeniu skłonności do akceptacji nowych produktów w menu, a także wpływu kontekstu sytuacyjnego na gotowość do próbowania nowych dań. Neofobia żywieniowa wydaje się naturalnym etapem w życiu młodego człowieka, jednak jeżeli przedłuża się, a dziecko przejawia duży poziom lęku związanego ze spożywaniem nowych posiłków, warto kontrolować jego rozwój u pediatry (B. Niestety do tej pory nie potwierdzono żadnej metody oceny poziomu neofobii żywieniowej.5. Neofobia żywieniowa – jak sobie z nią radzić
Na szczęście istnieje możliwość modyfikowania poziomu neofobii żywieniowych u dzieci. Bardzo ważna jest również atmosfera podczas posiłku. To zmniejszy również prawdopodobieństwo unikania dużej ilości produktów w przyszłości. Jednym z istotnych czynników jest edukacja żywieniowa zarówno dzieci, jak i rodziców. Ze względu na ryzyko niedostatecznej podaży składników odżywczych, mineralnych i witamin warto próbować zwiększyć otwartość dziecka na nowe produkty i smaki.6. Postępowanie z maluchami cierpiącymi z powodu neofobii żywieniowej:
Należy jednak pamiętać, by nie stosować zbyt dużej presji, nie zmuszać do jedzenia, a także nie karać dziecka z powodu lęku przed nowymi produktami, gdyż może to zwiększyć neofobię. Neofobia może mieć charakter przejściowy lub trwać kilka lat, dlatego obserwacja dziecka, kontrolowanie jego rozwoju z pomocą pediatry i siatek centylowych, a także dbanie o budowanie właściwych nawyków żywieniowych jest niezwykle kluczowe. – najlepiej serwować posiłki o małej, lecz podobnej objętości, o stałych porach, jeśli to możliwe, – po spróbowaniu przez dziecko nowego pokarmu dobrze zastosować pochwałę, miłe słowo lub się uśmiechnąć, – podawać dziecku dany pokarm wielokrotnie i pod różnymi postaciami, – mieszać produkty nowe z tymi już znanymi, – zostawiać jedzenie w zasięgu wzroku dziecka, niekoniecznie je oferować, – w przypadku krztuszenia zaprzestać podawanie danego produktu, – dbać o pozytywną atmosferę podczas posiłku, – nie korzystać podczas jedzenia z rozpraszaczy, jak tablet czy komórka, – pozwalać dziecku na samodzielne jedzenie, – najlepiej dawać dobry przykład dziecku poprzez stosowanie zróżnicowanej diety, – unikać nagradzania dziecka słodyczami.
