Szukaj
Język
Najczęściej występujące niedobory pokarmowe – jak sobie z nimi poradzić
Spis treści
1. Niedobory pokarmowe – wprowadzenie
Przyjmowane leki to kolejna z przyczyn, dotyczy ona szczególnie osób starszych. Przykładem takich leków są te obniżające poziom cholesterolu, np. Kolestypol. Skrypnik i wsp. 2013). Jeśli na co dzień nie odczuwamy żadnych braków w diecie, to nie musi wcale oznaczać, że się z nimi nie zmagamy. Wynika to z tego, że ludzki organizm sam próbuje wyrównać niedobory. Na początku nie będzie to powodowało znacznych nieprawidłowości, lecz z biegiem czasu może doprowadzić do rozwoju m.in. Osteoporozy. W przebiegu niektórych chorób – np. Celiakii, zakażeń pasożytniczych, mukowiscydozy, chorób jelit czy zaburzeń odżywiania – może dochodzić do nieprawidłowego wchłaniania składników wraz z dietą. Ludzie w podeszłym wieku często zażywają kilka lekarstw naraz, a to zwiększa ryzyko interakcji. W wyniku ich przyjmowania może dochodzić do zmniejszonego wchłaniania kwasu foliowego, witamin A, B12, D, K, wapnia oraz żelaza (D. Do innych przyczyn występowania niedoborów można zaliczyć stosowanie używek, nadmierny stres oraz okresy zwiększonego zapotrzebowania, np. Ciążę lub laktację. Niedobór niektórych składników może przez długi czas nie dawać widocznych objawów. Gdy podaż wapnia wraz z dietą jest niewystarczająca, wówczas dochodzi do jego zwiększonego uwalniania z kości. Choć mogłoby się wydawać, że jedyną przyczyną występowania niedoborów pokarmowych jest nieprawidłowa dieta, to jednak powodów jest znacznie więcej.2. Najczęściej występujące niedobory pokarmowe
W przypadku pozostałych witamin i składników mineralnych nie stwierdzono zbyt niskiego spożycia (G.B.M Mensink i wsp. 2013). W Polsce problem ten dotyczył takich składników jak witamina D, wapń, żelazo, jod oraz magnez. W jednej z prac zbadano rozpowszechnienie niedoborów pokarmowych w krajach Europy.3. <extra_id_0> Tytuł: <extra_id_1> Witamina D <extra_id_2>
Wyniki pokazały, że aż 81% badanych zmagało się z niedoborem. Kmieć i wsp. 2015). Chlebna-Sokół i wsp. 2019). Witamina D jest niezbędna do wzrostu kości oraz zębów, a jej zbyt mała ilość w organizmie może wiązać się z ryzykiem wystąpienia krzywicy lub osteomalacji. W okresie letnim, gdy przeważają pogodne dni, wystarcza synteza skórna. Optymalna dzienna dawka w miesiącach kwiecień–wrzesień wynosi 800–2000 j.m./dobę. Problem jej niedoboru dotyczy znacznej części społeczeństwa, co potwierdzają wyniki badań. Jej optymalne stężenie we krwi mieści się w przedziale 30–80 ng/ml, zaś średnia w badaniu wynosiła 13, 3 ng/ml (P. Niedobory witaminy D obserwowane są nie tylko u dorosłych – wieloośrodkowe badanie opublikowane w 2019 r. Wykazało, że problem ten dotyczył aż 84% dzieci w wieku 9–13 lat (D. Niedobór wpływa na nich szczególnie niekorzystnie, ponieważ zaburza ich prawidłowy rozwój. Głównym źródłem witaminy D jest promieniowanie słoneczne. Niestety jesienią oraz zimą takich dni jest znacznie mniej, warto więc włączyć suplementacje, aby zapobiec niedoborom. W przypadku osób, które unikają ekspozycji na światło słoneczne, zaleca się przyjmowanie witaminy D przez cały rok. W jednej z prac sprawdzono stężenie witaminy D w okresie zimowym u Polaków.4. Wapń
Gil, E. Rudy 2012). Ponadto redukuje prawdopodobieństwo otyłości, chorób układu sercowo-naczyniowego oraz niektórych nowotworów (B. Charzewski 2013). Jego głównymi źródłami są mleko oraz produkty mleczne, np. Kefir, maślanka czy jogurty. Wapń to kolejny związek, którego spożycie jest niewystarczające. Głodek, M. Wapń jest bardzo ważnym składnikiem, który wpływa m.in. Na krzepliwość krwi, pracę układu nerwowego oraz mineralizację kości. Wajszczyk, J. W celu zapobiegania niedoborom warto zadbać o prawidłową podaż wapnia wraz z dietą. W przypadku ograniczania w menu żywności odzwierzęcej zaleca się wybierać produkty wzbogacone wapniem, np. Napoje roślinne czy tofu. Zbadano jego podaż wraz z dietą u studentów – wyniki pokazały, że dzienną normę pokrywało ok. 55% kobiet i 67% mężczyzn (M.5. Żelazo
Niestety coraz częściej obserwuje się niedobory żelaza. Wyeliminowanie mięsa i brak roślinnych źródeł tego pierwiastka w menu powoduje jego znaczne obniżenie we krwi. W każdej pracy odnotowano niedobory, a wyniki bardzo się wahały. Pawlak, J. Hines 2018). Mięso zawiera żelazo hemowe, które wchłania się w ok. 20%, natomiast produkty roślinne (głównie pełnoziarniste produkty zbożowe oraz zielone warzywa) – niehemowe wchłaniane tylko w 5% (H. Rudnicka 2009). Niestety istnieją także związki, które mogą ograniczać wchłanianie żelaza – są to m.in. Szczawiany, taniny lub fityniany. W takim wypadku nie należy m.in. Pić kawy lub herbaty do posiłku. W przypadku jego niewystarczającego spożycia zauważa się nadmierne zmęczenie, senność oraz bóle głowy. Głównie wynika to z nieprawidłowego stosowania diet wegetariańskich. W 2018 r. Opublikowano przegląd piśmiennictwa dotyczącego poziomu żelaza u osób dorosłych stosujących dietę wegetariańską. Najczęściej występowały one wśród populacji Anglii (79%), najrzadziej – Niemiec (12%) (R. Berfer, I. W celu zapobiegania niedoborom żelaza zaleca się zwiększenie jego podaży wraz z dietą. Ciborowska, A. Kwas askorbinowy zwiększa przyswajalność żelaza z żywności, dlatego do potraw bogatych w ten pierwiastek warto dodać źródła witaminy C, np. Paprykę, natkę pietruszki, czarną porzeczkę czy owoce dzikiej róży. Na tę kwestię szczególnie powinny zwrócić uwagę osoby, które zmagają się z niskim poziomem żelaza we krwi. Główną rolą żelaza w organizmie człowieka jest dostarczanie tlenu do komórek.6. Czy to w ogóle co zrobić w przypadku wystąpienia niedoborów?
Początkowo należy wykonać badania laboratoryjne w celu potwierdzenia ewentualnych niedoborów. Jeśli przyczyną będą nieprawidłowe nawyki żywieniowe, to warto skorzystać z porady dietetyka. Opisane w tym artykule wskazówki także mogą być przydatne. Jak już wspomniano, niektóre z jednostek chorobowych mogą zaburzać wchłanianie witamin oraz składników mineralnych (np. Celiakia czy mukowiscydoza). Jeśli pojawią się objawy, które mogłyby wskazywać na niedobory pokarmowe, wówczas zaleca się niezwłoczne podjęcie działania. Z wynikami warto udać się do lekarza pierwszego kontaktu – dokona on analizy i przeprowadzi dokładny wywiad. Przygotowane przez niego zalecenia żywieniowe lub jadłospis pomogą w wyrównaniu niedoborów. Jeśli jednak powodem nie będzie zbyt niska podaż związków wraz z dietą, to należy rozszerzyć diagnostykę o badania w kierunku innych chorób. W celu ich diagnozy warto udać się do lekarza specjalisty, który zaleci ewentualne leczenie. Im szybciej zostanie rozpoczęty proces leczenia, tym mniejsze będą szkody dla organizmu.
