Szukaj
Język
Nadmiar wody w organizmie – rola wody i skutki jej nadmiaru
Spis treści
1. Rola i zawartość wody w organizmie
U dorosłego człowieka o prawidłowej masie ciała zawartość wody w organizmie powinna wynosić około 60% masy ciała. Inne tkanki jednak różnią się jej zawartością. Dla porównania zawartość wody w wątrobie wynosi 68%, tkance kostnej około 25%, a w tkance tłuszczowej 10%. Można podzielić je na dwie grupy – czynniki wewnętrzne (niemodyfikowalne) i czynniki zewnętrzne (modyfikowalne). Woda w organizmach żywych zazwyczaj nie jest czystą i klarowną cieczą przedstawianą znanym wzorem chemicznym H2O. Woda w tej postaci rozmieszczona jest w organizmie w dwóch przestrzeniach: wewnątrzkomórkowych (IFC – intracellular fluid) i zewnątrzkomórkowych (EFC – extracellular fluid). Jej ruch odbywa się na zasadzie dążenia do wyrównywania stężeń jonowych po obu stronach błon komórkowych. Przede wszystkim jest jednak jego głównym składnikiem budulcowym. Odsetek wody w beztłuszczowej masie ciała jest wartością stałą wynoszącą 75%. Spośród nich największą zawartością wody charakteryzują się płuca (80%) oraz mięśnie (74–80%). Na różnicę zawartości wody w ciele człowieka wpływa wiele czynników. Do pierwszej grupy zaliczamy wiek, płeć, budowę i skład ciała, do drugiej zaś sposób odżywiania, częstotliwość aktywności fizycznej, a także ilość i jakość wypijanych napojów. Jest roztworem, który może zawierać tysiące przeróżnych substancji, takich jak jony, nieorganiczne związki chemiczne o małej masie oraz całkowicie rozpuszczalne makrocząsteczki. Jest cieczą nieustannie przemieszczającą się pomiędzy tymi przestrzeniami. Woda odgrywa w organizmie człowieka bardzo ważną rolę.2. Czy to w ogóle bilans wody w organizmie, jak dochodzi do gromadzenia się płynów?
Krótko mówiąc, powinniśmy wydalać dokładnie tyle płynów, ile spożyliśmy wraz z napojami i pożywieniem. W tych dwóch przypadkach bilans wodny może (i powinien) być dodatni. Sporych ilości wody dostarczają także świeże warzywa i owoce. Warto także wiedzieć o tym, że niewielkie ilości wody powstają podczas procesów katabolicznych składników energetycznych. Większość wody zostaje usuwana wraz z moczem, inne drogi jej usuwania to wymiana gazowa organizmu, pocenie się oraz wydalanie kału. Jednym z ważniejszych jest utrzymanie odpowiednich powierzchni fizjologicznych przestrzeni wodnych oraz właściwego ciśnienia osmotycznego w nich. Oba kationy odpowiadają za utrzymanie prawidłowego bilansu wodnego organizmu. Definicja bilansu wodnego organizmu człowieka to nic innego jak utrzymanie na stałym poziomie zawartości wody we wszystkich tkankach. Gromadzenie się wody w organizmie jest procesem niefizjologicznym, wyjątkiem od tej reguły są dwa naturalne stany organizmu – intensywny wzrost i ciąża. Źródłem płynów w diecie człowieka są przede wszystkim wypijane przez nas napoje. Nie można zapomnieć o tym, że część płynów dostarczana jest również z pokarmów stałych. Stałe dostarczanie wody do organizmu idzie w parze z jej nieustanną utratą. Zachowanie prawidłowego bilansu wodnego zależy od wielu czynników. Tutaj należy zaznaczyć istotę dwóch ważnych jonów – jonu potasowego (odpowiedzialnego za objętość komórek) i jonu sodowego (odpowiedzialnego za objętość osocza). Wpływają bezpośrednio na ciśnienie osmotyczne wody, powodują jej przenikanie przez błony komórkowe. Bilans wody w organizmie powinien być zerowy.3. Czy to w ogóle czym jest gromadzenie się wody w organizmie?
Nasze ciało w zaistniałej sytuacji zaczyna przygotowywać sobie zapasy wody i gromadzi ją na tzw. Czarną godzinę. Do stanu tego doprowadzają również zaburzenia gospodarki hormonalnej (nadmierna produkcja hormonu ADH, zwanego także hormonem antydiuretycznym i wazopresyną). Jonem, który ma największy wpływ na równowagę wodną, jest sód. Polega na upośledzeniu wydalania wody przez nerki z jednoczesnym zwiększeniem wydzielania wazopresyny. W obu tych przypadkach dochodzi do odwodnienia komórek i gromadzenia się wody w przestrzeniach wewnątrzkomórkowych (EFC); – przewodnienie izotoniczne – w jego przypadku dochodzi do gromadzenia się płynów w przestrzeniach wewnątrzkomórkowych (EFC). Gromadzenie się wody (przewodnienie) w organizmie jest procesem niefizjologicznym. Przewodnienie to proces, do którego często dochodzi w przypadku niewydolności nerek. Szczególnie ważną rolę w przypadku gromadzenia się wody w organizmie odgrywa homeostaza gospodarki elektrolitowej organizmu. W zależności od jego stężenia można wyróżnić trzy rodzaje przewodnienia: – przewodnienie hipotoniczne – znane także jako zatrucie wodne – występuje najczęściej u chorych na niewydolność nerek. Zatrucie wodne może być tragiczne w skutkach – powoduje obrzęki kończyn (obrzęki obwodowe), przesięki do jam ciała, w ciężkich przypadkach nawet obrzęk mózgu; – przewodnienie hipertoniczne – występuje u osób, które spożywają duże ilości wieloelektrolitowych płynów, a także podczas spożywania nadmiernych ilości płynów przez osoby z upośledzoną funkcją nerek. Jego zauważalnymi objawami są przede wszystkim widoczne obrzęki całego ciała. Dochodzi do niego, gdy nie dostarczamy do organizmu odpowiedniej ilości wody.4. Przewodnienie – objawy
Zdarza się, że towarzyszą im nawracające i bardzo uciążliwe migreny. Zauważa się je w szczególności w dolnych partiach ciała – najczęściej dotyczą kostek, łydek i podudzi, rzadziej okolic krzyżowo-lędźwiowych i kończyn górnych. Należą do nich częste wymioty i nudności, dlatego też często mylone są z zatruciem pokarmowym. Kolejne objawy przewodnienia są bardzo specyficzne, należą do nich wspomniane wcześniej obrzęki. Pierwsze objawy gromadzenia się wody w organizmie są niespecyficzne.5. Jak usunąć nadmiar wody z organizmu?
Nasz organizm do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje co najmniej 1, 5–2 l płynów dziennie. Wodę należy pić regularnie małymi porcjami, aby stopniowo nawadniać nasze ciało. Dobry efekt terapeutyczny przynosi również picie moczopędnych naparów ziołowych – w przypadku obrzęków szczególnie dobrze spisują się herbatki z liści pietruszki, pokrzywa, czarny bez i mniszek lekarski. Jeżeli borykamy się z problemem gromadzenia się wody w naszym ciele, musimy pozbyć się z diety produktów o wysokiej zawartości sodu. Oprócz ograniczenia soli należy zrezygnować z produktów o jej dużej zawartości. Podczas robienia zakupów warto zwrócić uwagę na etykiety produktów spożywczych, które wkładamy do naszych koszyków. Spożywanie soli kuchennej można ograniczyć, stosując również odpowiednie przyprawy. Antagonistą sodu jest potas – jego odpowiednia podaż w diecie przyspiesza usuwanie nadmiaru wody z organizmu. Zmniejsza ilość płynu z przestrzeni zewnątrzkomórkowych. Na szczególną uwagę zasługują arbuzy – dobrze nawadniają i mają silne działanie moczopędne. Nie bez znaczenia jest również regularność uprawiania aktywności fizycznej. Ten naturalny proces usprawnia wydalanie nadmiernych ilości wody, sodu i wielu toksyn, które blokują wodę w naszym organizmie. Gromadzenie się nadmiernych ilości wody w organizmie jest bardzo powszechnym problemem, z którym trudno sobie poradzić bez odpowiedniej wiedzy. Nieważna jest przyczyna gromadzenia się wody, kiedy zauważymy pierwsze objawy, bierzmy sprawy w swoje ręce. Aby pozbyć się nadmiaru wody z organizmu, należy przestrzegać określonych zasad. Należy unikać stężonych płynów takich jak alkohol, mocna kawa i herbata. Warto wybierać wodę o średniej lub niskiej zawartości sodu. Zasada ograniczenia sodu dotyczy również posiłków, które spożywamy. Zalecana i bezpieczna ilość NaCl (soli kuchennej) w diecie zdrowej dorosłej osoby wynosi 5 g i nie powinna być przekraczana. Należą do nich między innymi słone paluszki, chipsy, gotowe dania, fast foody, żywność przetworzona, konserwy i kiszonki. Jeśli zauważymy w nich obecność substancji takich jak benzoesan sodu, glutaminian sodu, fosforan sodu czy mleczan sodu, wybierzmy inny produkt. Na rynku można obecnie kupić ziołowo-warzywne mieszanki, które nadają potrawom lekko słonego smaku. Pierwiastek ten reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu. Doskonałym źródłem potasu w diecie są świeże owoce i warzywa (np. Banany, pomidory, awokado, soja, soczewica, groch, chrzan). Podsumowując, to owoce usprawniają krążenie wody w naszym organizmie. Podczas wykonywania ćwiczeń nasze ciało wydziela pot. Po wysiłku nie można zapomnieć o odpoczynku i regeneracji. Woda może odkładać się w przestrzeni zewnątrzkomórkowej z bardzo wielu przyczyn – czasem jest to nieodpowiednia dieta i zbyt małe objętości wypijanych płynów, innym razem może być to poważna choroba nerek lub wątroby. Pozbycie się kłopotu nie jest tak trudne, jak się wydaje. Najważniejszą z nich jest wypijanie odpowiedniej ilości płynów.
