Szukaj
Język
Nadciśnienie tętnicze – jak powinna wyglądać dieta
Spis treści
1. Nadciśnienie tętnicze – definicja i klasyfikacja
Tykarski i wsp. 2019). Źródło: opracowanie własne na podstawie wytycznych PTNT (A. Nadciśnienie tętnicze stwierdza się, gdy wartości pomiaru (w gabinecie lekarskim) wynoszą dla ciśnienia tętniczego skurczowego ≥ 140 mmHg i/lub ≥ 90 mmHg dla ciśnienia tętniczego rozkurczowego. Podczas sprawdzania ciśnienia tętniczego w warunkach domowych za nieprawidłową wartość powinno się przyjąć średni wynik z kilku pomiarów, przekraczający lub równy 135 mmHg i/lub 85 mmHg. Tykarski i wsp. 2019) Poniższa tabela przedstawia klasyfikację nadciśnienia, należy jednak podkreślić, iż jego stopniowanie jest właściwe jedynie w przypadku badań wykonanych w gabinecie lekarskim (A.2. Czy to w ogóle nadciśnienie tętnicze – na czym polega terapia żywieniowa?
Tykarski i wsp. 2019; C.V.S. Podstawami zmiany stylu życia są zatem redukcja nadmiernej masy ciała, ograniczenie spożycia soli oraz alkoholu, zwiększenie podaży warzyw i owoców oraz regularna aktywność fizyczna. Należy pamiętać, że terapia żywieniowa powinna opierać się na szczegółowym wywiadzie żywieniowo-zdrowotnym, tak by była jak najlepiej dostosowana do chorego. Można wyróżnić również bardziej szczegółowy podział na czynniki środowiskowe – m.in. Nadmierną masę ciała, niską aktywność fizyczną, nieprawidłowy sposób odżywiania, palenie tytoniu – oraz żywieniowe, takie jak dieta bogata w sól kuchenną, uboga w warzywa i owoce, dieta wysokoenergetyczna, wysokoprzetworzona i bogatotłuszczowa, szczególnie w kwasy tłuszczowe nasycone (A. Ram 2014). Dodatkowo zaleca się zaprzestanie palenia tytoniu. Wśród czynników ryzyka nadciśnienia tętniczego wymienia się otyłość, spożycie sodu (np. Soli kuchennej i produktów z dużą zawartością soli, takich jak słone przekąski czy żywność wysokoprzetworzona), stres oraz czynniki genetyczne.3. Składniki pokarmowe, produkty żywnościowe i nieżywnościowe mające wpływ na wartość ciśnienia tętniczego
Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego oraz Światowej Organizacji Zdrowia w diecie osób z nadciśnieniem tętniczym ilość soli kuchennej nie powinna przekraczać 5 g/dobę, tj. Łyżeczki soli (≤ 2 g sodu). Szczególnie widoczne jest to u osób rasy czarnej, seniorów, pacjentów otyłych, z cukrzycą, zespołem metabolicznym i przewlekłą chorobą nerek. Łazarczyk, K. Cymerys 2016). Należy zwracać szczególną uwagę na skład wielu produktów (80% soli pochodzi z gotowej żywności), by móc kontrolować spożycie sodu. Powinno się również unikać produktów konserwowanych związkami sodu (np. Benzoesanem sodu, cytrynianem sodu itp.). Liczne badania wykazują, iż istnieje związek przyczynowo-skutkowy między spożyciem soli a wartościami ciśnienia tętniczego (L. Zwyczajowo spożycie to wynosi jednak 9–12 g, a im jest ono wyższe, tym bardziej skokowo wzrasta ciśnienie. Badania sugerują jednak, iż pomimo świadomości chorych o szkodliwym wpływie soli na ciśnienie pacjenci i tak przekraczają dozwoloną ilość (M. Grabańska-Martyńska, M. Zaleca się zatem niedosalanie posiłków i zaprzestanie używania soli w trakcie przygotowania potraw. Ponadto sól w dużej ilości znajduje się w przyprawach w płynie typu maggi, sosie sojowym, marynatach i gotowych sosach. Zamiast soli warto do diety włączyć zioła, m.in. Bazylię, oregano, tymianek, majeranek czy lubczyk. Huang i wsp. 2020).4. Błonnik pokarmowy
Wyższa podaż może poprawić rokowanie starszych osób z nadciśnieniem. Zaleca się zatem zwiększanie udziału włókna pokarmowego w diecie (ok. 35 g/dobę) szczególnie u osób przyjmujących mniej błonnika, niż jest to rekomendowane. Zhang i wsp. 2022). Obserwuje się również mechanizmy polegające na obniżeniu stężenia cholesterolu poprzez spożycie błonnika (wyższe wydalanie kwasów żółciowych z kałem, hamowanie syntezy cholesterolu). Badania obejmujące 4906 dorosłych z nadciśnieniem tętniczym udowodniły, iż większe spożycie błonnika pokarmowego było istotnie związane ze zmniejszeniem śmiertelności ogólnej i sercowo-naczyniowej (H.R.5. <extra_id_0> Warzywa Polski: Warzywa <extra_id_1> Warzywa <extra_id_2> Warzywa
Hipotensyjne (obniżające ciśnienie) działanie warzyw i owoców wynika z wielu zawartych w nich substancji: błonnika, potasu, antyoksydantów czy fitoestrogenów. Nie bez powodu podkreśla się, że warzywa oraz owoce powinny stanowić podstawę codziennej diety.6. Palenie papierosów
Dodatkowo palenie zwiększa ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca, udaru mózgu czy choroby tętnic obwodowych. Zaprzestanie palenia powinno zatem stanowić podstawowy element terapii nadciśnienia tętniczego. Każdorazowe wypalenie papierosa powoduje istotny wzrost ciśnienia tętniczego i częstości rytmu serca, efekt ten utrzymuje się przez ponad 15 minut. To bierne również ma szkodliwy wpływ na zdrowie. Palenie papierosów sprzyja powstawaniu schorzeń układu krążenia oraz może obniżać działanie leków hipotensyjnych.7. Nadciśnienie tętnicze a dieta DASH
Badania wykazują, iż obniża ciśnienie tętnicze u osób z nadciśnieniem lub bez niego niezależnie od wyjściowego poziomu ciśnienia lub trwającego leczenia przeciwnadciśnieniowego (C.D. Efekt ten jest widoczniejszy u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym spożywających duże ilości sodu oraz u osób młodych. Hipotensyjne działanie diety DASH wynika z tego, że cechuje się ona dużą ilością potasu, wapnia, magnezu, błonnika oraz niską zawartością cholesterolu (szczególnie nasyconych kwasów tłuszczowych) i sodu. Dieta DASH (ang. Dietary approaches to stop hypertension – dieta stosowana w leczeniu i zapobieganiu nadciśnienia tętniczego) to rekomendowany sposób żywienia zarówno dla pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, jak i osób zdrowych. Filippou i wsp. 2020). Co ciekawe, efekt hipotensyjny obserwuje się już po dwóch tygodniach stosowania diety. Ten sposób żywienia polega przede wszystkim na ograniczeniu sodu wraz z dietą oraz na wysokim spożyciu świeżych warzyw i owoców, niskotłuszczowych produktów mlecznych, produktów zbożowych z pełnego ziarna, nasion roślin strączkowych, orzechów, chudego mięsa, ryb oraz drobiu. Uznawana jest za jeden z najzdrowszych modeli odżywiania.8. Nadciśnienie tętnicze a dieta śródziemnomorska
Mentella i wsp. 2019; R.J. Dieta opiera się na sposobie żywienia obserwowanym w krajach basenu Morza Śródziemnego. Dieta śródziemnomorska również uznawana jest za jedną z najzdrowszych. Widmer i wsp. 2015). Zakłada wysokie spożycie oliwy z oliwek, warzyw i owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych oraz nasion roślin strączkowych; średnie – produktów mlecznych, ryb oraz czerwonego wina (opcjonalnie); niskie zaś tłuszczu pochodzenia zwierzęcego, mięsa i produktów mięsnych. Jej skuteczność w profilaktyce chorób cywilizacyjnych oraz nadciśnienia tętniczego potwierdza wiele badań (M.Ch.9. Alternatywne modele żywieniowe w leczeniu nadciśnienia tętniczego
Nishmura, N.D. Obserwuje się niższe występowanie nadciśnienia tętniczego u wegan w zestawieniu z osobami będącymi na tradycyjnej diecie (Y. Barnard 2014). Yokoyama, K.
