Szukaj
Język
Na czym polega fortyfikacja produktów
Spis treści
1. Fortyfikacja – definicja i rodzaje
Produkt może być wzbogacony o dany składnik niezależnie od tego, czy występuje on w nim naturalnie, czy nie. Składniki mineralne dodawane są w celu uzupełnienia tych strat; – interwencyjna – jej celem jest zapobieganie niedoborom danego składnika w populacji lub wyrównywanie niedoborów; – polepszająca – stosuje się ją, by poprawić walory odżywcze oraz atrakcyjność produktu, a także w celu upodobnienia danego produkt do jego naturalnego odpowiednika. Dodatkowo możemy mówić o fortyfikacji obligatoryjnej (kiedy wzbogacenie żywności jest obowiązkowe; regulują to przepisy obowiązujące w danym kraju) lub fortyfikacji dobrowolnej (decyzja o wzbogaceniu produktu jest pozostawiana producentowi, jednak w przypadku gdy zdecyduje się on na jej wprowadzenie, również musi przestrzegać określonych prawnych regulacji). Allen i wsp. 2006). Wyróżnia się następujące rodzaje fortyfikacji: – wyrównawcza – dotyczy produktów, w przypadku których w procesie produkcyjnym lub podczas przechowywania dochodzi do utraty dużych ilości składników odżywczych. Fortyfikacja może mieć zakres masowy (wzbogacanie produktów ogólnodostępnych i tradycyjnie wykorzystywanych przez całą populację), celowany (fortyfikowanie produktów przeznaczonych dla konkretnych grup odbiorców) lub marketingowy (wzbogacanie produktu, by zwiększyć jego atrakcyjność poprzez poprawę jakości). Zgodnie z definicją WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) fortyfikacja to praktyka polegająca na celowym zwiększaniu ilości niezbędnego mikroskładnika (np. Witamin, składników mineralnych, w tym pierwiastków śladowych) w żywności w celu poprawy jej wartości odżywczej oraz zapewnienia korzyści dla zdrowia populacji przy minimalnym ryzyku zdrowotnym (L.2. <extra_id_0>: <extra_id_1>: <extra_id_2>Produkty: Polski:
W krajach azjatyckich popularne jest wzbogacanie ryżu, natomiast w Stanach Zjednoczonych oraz Kanadzie wzbogaca się płatki śniadaniowe i mąkę powszechnie spożywane na tym obszarze.W Polsce obowiązkową fortyfikację reguluje wspomniane wcześniej Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 16 września 2010 r. Wzbogacanie soli to przykład fortyfikacji masowej, ponieważ cała populacja naszego kraju zagrożona jest niedoborami jodu, a w przeszłości (przed wprowadzeniem fortyfikacji) konsekwencje tego stanu dotykały wielu Polaków. Fortyfikacja dobrowolna dotyczy m.in.: – soków owocowych – wzbogacanie o witaminę C, do której strat dochodzi w procesie wyciskania owoców (wyrównawcza), – nabiału – wzbogacanie o wapń (polepszająca), – płatków śniadaniowych – dodaje się żelazo i witaminy A oraz z grupy B (polepszająca), – napojów roślinnych – ze względu na popularność w grupie wegan są one wzbogacane o wapń, witaminy D oraz B12, które są potencjalnie niedoborowe w tej grupie. Istnieją także pewne grupy produktów, których fortyfikacja jest zabroniona – produkty nieprzetworzone (takie jak mięso, ryby, warzywa, owoce) oraz napoje, w których zawartość alkoholu jest większa niż 1, 2%. W każdym kraju wygląda trochę inaczej, głównie ze względu na różne potrzeby oraz model żywienia. Dotyczy ono dwóch grup produktów – soli, która musi być wzbogacona o jod, a także niektórych tłuszczów (margaryna oraz miksy tłuszczowe), do których obowiązkowo należy dodać witaminę A i D. Z kolei wzbogacanie tłuszczów to przykład fortyfikacji polepszającej (upodabnianie do masła). Ponadto upodabniają je do mleka krowiego (polepszająca, celowana), – napojów dla sportowców – wzbogacanie o elektrolity tracone podczas treningu (celowana), – żywności dla dzieci, mieszanek mlekozastępczych – dodawanie składników niezbędnych do prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecka (celowana, polepszająca). Fortyfikacja w przemyśle spożywczym jest stosowana na szeroką skalę.3. Korzyści i zagrożenia dla zdrowia
Olson i wsp. 2021). Z tego powodu niezwykle ważne było ustalenie maksymalnych bezpiecznych ilości składników, które mogą być dodane do żywności. W przypadku konsumpcji w zalecanej ilości ryzyko wystąpienia efektów toksycznych jest znikome.Czasami wprowadzenie obowiązku fortyfikacji produktów może mieć nieoczekiwane skutki. Mieszkańcy tego regionu zawsze charakteryzowali się wysoką zapadalnością na nieswoiste choroby zapalne jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego i chorobę Leśniowskiego-Crohna). Powodem, dla którego zdecydowano się na ten krok, była profilaktyka występowania wad cewy nerwowej, które mogą pojawić się u dzieci matek cierpiących na niedobór kwasu foliowego. Założenie to zostało osiągnięte i odnotowano spadek występowania wad cewy nerwowej w populacji kanadyjskiej o ok. 50%. W latach 1996–2009 na terenie Nowej Szkocji znacząco spadła (dotychczas wysoka) liczba zachorowań na chorobę Leśniowskiego-Crohna (35%) oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego (25%). Na podstawie jednej obserwacji nie można oczywiście jednoznacznie wyciągnąć wniosków i połączyć ze sobą tych dwóch elementów, jednak daje to podstawę do dalszych badań oraz weryfikacji prawdziwości tej zależności, która w innym przypadku mogłaby pozostać nieodkryta (D. Tamim, A.R. Zauważono, że wpływ fortyfikacji na zdrowie populacji zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się jest raczej pozytywny – dotyczy zmniejszenia zapadalności na anemię (z niedoboru żelaza), powstawania woli (czyli powiększenia tarczycy związanego z niedoborem jodu) czy występowania wad cewy nerwowej płodu (pojawiającego się, gdy w organizmie matki stwierdza się niedobór kwasu foliowego). Potencjalnym zagrożeniem wynikającym ze wzbogacania żywności jest możliwość przedawkowania dodanej substancji. Obecnie przypadki wystąpienia objawów przedawkowania musiałyby wiązać się z przewlekłym nadmiernym spożyciem produktów wzbogacanych. Przykładem może być historia z Nowej Szkocji (Kanada). W latach 1997–1998 w Kanadzie wprowadzono obowiązek dodawania do mąki kwasu foliowego. Powstanie tych wad skutkuje nieprawidłowym kształtowaniem mózgu oraz rdzenia kręgowego, co może powodować problemy w dalszym życiu dziecka oraz prowadzić do niepełnosprawności. Ponadto naukowcy zaobserwowali jeszcze jedną tendencję. Ponieważ spadek zbiegł się w czasie z wprowadzeniem fortyfikacji, naukowcy postawili hipotezę o możliwej roli kwasu foliowego w rozwoju nieswoistych chorób zapalnych jelit. Leddin, H. Levy 2013). Trzeba jednak pamiętać, że jest to tylko narzędzie wspierające odżywienie organizmu i w przypadku niedoborowej diety niskiej jakości nawet dodatek produktów fortyfikowanych może nie być wystarczający do wyrównania braków (R.4. <extra_id_0> Zobacz wszystkie <extra_id_1>. <extra_id_2>Produkty fortyfikowane
Mimo podobnej funkcji (dostarczanie witamin i składników mineralnych) w celu wyrównania potencjalnych niedoborów lub zapobiegania ich wystąpieniu pojęcia suplementu diety oraz żywności fortyfikowanej nie są tożsame. Żywność fortyfikowana to tradycyjne produkty spożywcze, zaś suplementy można spotkać w formie tabletek, proszków, ampułek, kropli itp. Ponadto skład i zasady oznakowania suplementów diety są regulowane odrębnymi aktami prawnymi niż te dotyczące żywności fortyfikowanej. Czy zatem żywność fortyfikowana również zaliczana jest do tej grupy? Oba zaliczane się do grupy żywności. Produkty fortyfikowane poza dodanymi witaminami i składnikami mineralnych dostarczają jeszcze innych składników odżywczych, naturalnie występujących w produkcie, natomiast w suplemencie powinny znaleźć się tylko substancje umieszczone w nim przez producenta. Często osoby obawiające się wystąpienia niedoborów uzupełniają składniki odżywcze przy pomocy suplementów diety.
