Miód manuka – wyjątkowe właściwości miodu z Nowej Zelandii
Spis treści
1. Skład chemiczny
Występują w postaci cukrów prostych, takich jak sacharoza, glukoza czy fruktoza. Za cenne właściwości prozdrowotne odpowiadają obecne w miodzie substancje bioaktywne. Najważniejszym i unikatowym składnikiem jest metyloglioksal (MGO) – związek organiczny należący do grupy aldehydów. To właśnie dzięki niemu miód manuka wykazuje dobroczynny i wyjątkowy wpływ na organizm człowieka. Obok nazwy i skrótu MGO widnieje liczba, która odpowiada minimalnej zawartości substancji bioaktywnej określonej w mg/kg miodu. Dla przykładu – oznaczenie MGO 100+ informuje, że w kilogramie miodu manuka znajduje się co najmniej 100 mg metyloglioksalu. Podstawowym składnikiem miodu manuka, podobnie jak innych rodzajów miodu, są węglowodany. Miód manuka zawiera także wolne aminokwasy i enzymy (inwertazę, alfa-amylazę, oksydazę), a w niewielkich ilościach – witaminy z grupy B i składniki mineralne. Zalicza się do nich m.in. Flawonoidy, kwasy fenolowe i związki aromatyczne. Charakteryzuje się odpornością na działanie wysokiej temperatury, światła, enzymów i płynów ustrojowych. W zależności od zawartości metyloglioksalu można spotkać się z różnymi oznaczeniami produktu. Najczęściej wyróżnia się 4 rodzaje: – MGO 100+, – MGO 250+, – MGO 400+, – MGO 550+. Najbardziej cenione są te o wysokiej zawartości MGO, ponieważ wykazują najsilniejsze działanie. Ich zawartość wynosi ok. 80%.2. Prozdrowotne właściwości miodu manuka
Duża ilość cukru odpowiada za efekt osmotyczny, co przyczynia się do odwodnienia i zniszczenia komórek bakterii, natomiast środowisko kwasowe hamuje wzrost i rozwój mikroorganizmów. W badaniu wykazano istotny związek pomiędzy zawartością MGO a właściwościami antybakteryjnymi miodu manuka (J. Henle 2009). Carter i wsp. 2016). W związku z tym miód wykazuje aktywność przeciwbakteryjną wobec takich mikroorganizmów jak Streptococcus pyogenes, Campylobacter spp., Enterobacter spp., Bacillus subtilis, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa i Staphylococcus aureus. Warto podkreślić, że udowodnione zostało synergistyczne (wzmacniające) działanie miodu manuka na niektóre antybiotyki, co może wpływać na większą efektywność leczenia, a także przeciwdziałać rozwojowi antybiotykooporności (M. Cooper i wsp. 2010; P. Oprócz właściwości antybakteryjnych miód manuka wykazuje także aktywność przeciwwirusową. Shahzad, R.J. Na podstawie badań stwierdzono, że miód manuka może hamować rozwój grypy i być pomocny w jej leczeniu. Watanabe i wsp. 2014). Właściwości te wynikają z wysokiego stężenia węglowodanów, zawartości nadtlenku wodoru i niskiego pH. Miód manuka charakteryzuje się niezwykle szerokim działaniem przeciwbakteryjnym dzięki obecności wspomnianego już metyloglioksalu. Atrott, T. Na podstawie późniejszych prac stwierdzono, że działanie przeciwdrobnoustrojowe wynika również z obecności leptozyny i związków fenolowych (D.A. Leptozyna to glikozyd występujący wyłącznie w miodzie pochodzącym z roślin z gatunku Leptospermum, do którego należy krzew manuka. Bakterie te przyczyniają się do rozwoju wielu powszechnych zakażeń i chorób, a niekiedy prowadzą nawet do śmierci. Fazli i wsp. 2009; R. Müller i wsp. 2013). Udowodniono jego skuteczność w leczeniu infekcji wywołanych przez wirusa Varicella zoster odpowiedzialnego za występowanie ospy wietrznej i półpaśca (A. Cohrs 2012). Podobnie jak w przypadku antybiotyków udowodniono synergistyczne działanie na leki przeciwwirusowe (K. Miód, niezależnie od rodzaju, kojarzony jest z działaniem przeciwbakteryjnym.3. Właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne
Miód manuka działa przeciwzapalnie, dlatego wykorzystywany jest w leczeniu chorób skóry, błon śluzowych, a także schorzeń układu oddechowego i pokarmowego, którym towarzyszy stan zapalny. Właściwości przeciwutleniające wynikają także z obecności polifenoli. Miód manuka zawiera w swoim składzie związki fenolowe, które wykazują wysoką aktywność antyoksydacyjną dzięki zdolności do redukcji wolnych rodników.4. Właściwości przeciwnowotworowe
We wszystkich przypadkach zaobserwowano zahamowanie rozwoju komórek nowotworowych (M. Należy podkreślić, że wyników badań odnoszących się do modelu zwierzęcego nie można bezpośrednio przełożyć na organizm ludzki, dlatego konieczne jest przeprowadzenie dalszych analiz w tym zakresie. Przeprowadzono badanie, w którym dodawano rodzaj MGO 100+ do hodowli tkankowych takich nowotworów jak czerniak mysi, rak okrężnicy i ludzki rak gruczołu piersiowego. Fernandez-Cabezudo i wsp. 2013). Naukowcy sugerują, że miód manuka może działać również antynowotworowo.5. Leczenie zmian skórnych
Kędzia, E. Jego zastosowanie pozwala na utworzenie się wilgotnego, sprzyjającego gojeniu środowiska. Korzystny wpływ ma także niskie pH miodu oraz wysokie stężenie cukru (M. Oprócz działania antybakteryjnego miód manuka wykazuje właściwości immunostymulujące i przeciwzapalne, dodatkowo przyspiesza usuwanie martwych komórek oraz ogranicza formującą się bliznę, wspiera także odpływ chłonki z okolicy rany. Kaźmierczak, D. Ze względu na wymienione właściwości przeciwbakteryjne i przeciwutleniające miód manuka z powodzeniem wykorzystywany jest do leczenia ran, owrzodzeń, zmian trądzikowych, egzemy, łuszczycy, a także oparzeń. Hołderna-Kędzia 2017). Jednocześnie hamowany jest rozwój bakterii, które mogłyby zakłócić ten proces. Czajkowski i wsp. 2017). Dzięki tym właściwościom znalazł zastosowanie w dermatologii i kosmetologii – stosowany jest zarówno w celach leczniczych, jak i pielęgnacyjnych (A. Wcisło-Dziadecka 2017). Może być stosowany w leczeniu chorób błon śluzowych i skóry zarówno w stanie naturalnym, jak i w formie preparatów, takich jak plastry, pasty, żele czy krople (B.6. Wpływ na płytkę nazębną i dziąsła
Przeprowadzono jednak badanie, w którym wykazano, że żucie miodu lub spożywanie go w płynnej formie powoduje znaczne zmniejszenie płytki nazębnej i krwawienia dziąseł. Naukowcy sugerują, że takie działanie wynika głównie z właściwości antybakteryjnych i w związku z tym wyroby z miodem manuka mogą być pomocne w leczeniu zapalenia dziąseł i chorób przyzębia (H.K.P. Pack, P.C. Spożywanie dużej ilości węglowodanów prostych przyczynia się do powstawania płytki nazębnej, a co za tym idzie – rozwoju próchnicy i chorób przyzębia. W badaniu tym wzięło udział 30 osób, a efekty zaobserwowano po 21 dniach. English, A.R.C. Molan 2004). Analiza składu miodu manuka mogłaby sugerować jego negatywny wpływ na zdrowie zębów.7. Dawkowanie i sposób użycia
Miód można rozpuścić w wodzie, jednak należy zwrócić uwagę na temperaturę. W przypadku zastosowania zewnętrznego, aby przyspieszyć gojenie się ran, produkt należy nałożyć na leczone miejsce, zaleca się także przykrycie go opatrunkiem (M. W kuracji przeciwtrądzikowej miód manuka stosuje się w formie maseczki lub nanosi punktowo na skórę twarzy. Zaleca się przyjmowanie go na czczo. Nie powinna ona przekroczyć 40°C, ponieważ powyżej tej wartości miód traci część swoich cennych właściwości. Czajkowski i wsp. 2017). Rekomendowane spożycie miodu manuka to 2–3 łyżeczki dziennie.