Szukaj
Język
Metabolicznie zdrowa otyłość
Spis treści
1. Definicja otyłości
Mówi się również o podziale otyłości na dwa rodzaje: pośladkowo-udową (gynoidalną) oraz brzuszną (androidalną). W większości przypadków u osób, u których BMI wynosi powyżej 30 kg/m2, obserwuje się podwyższony poziom glukozy we krwi, wysokie stężenie cholesterolu, dyslipidemię czy nadciśnienie tętnicze. Takie przypadki klasyfikuje się jako otyłość metabolicznie zdrową. Za kryterium diagnostyczne uznaje się wskaźnik BMI, który musi wynosić co najmniej 30 kg/m2. Ta druga z punktu widzenia zdrowia metabolicznego jest dużo niebezpieczniejsza i może wiązać się z licznymi konsekwencjami. Jest jednak duża grupa, u której nie stwierdza się żadnej z powyższych komplikacji związanych z nadmierną masą ciała. Według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-11 otyłość definiowana jest jako przewlekła, złożona choroba wynikająca z nadmiernej masy ciała spowodowanej czynnikami środowiskowymi, psychologicznymi lub biologicznymi.2. Czy to w ogóle otyłość metabolicznie zdrowa – jak często występuje?
Za osoby otyłe metabolicznie zdrowe uznaje się takie, które nie wykazują insulinooporności, nadciśnienia tętniczego, stłuszczenia wątroby oraz mają prawidłowy poziom glukozy na czczo, względnie wysoki poziom tzw. Dobrego cholesterolu (HDL) i niskie stężenie trójglicerydów we krwi (R.L. Najważniejszym czynnikiem decydującym o pojawieniu się zaburzeń metabolicznych wśród osób otyłych jest rozmieszczenie tkanki tłuszczowej. Stefan, H.-U. Schulze 2018). Gummesson i wsp. 2018). Ghaben, P.E. Udowodniono również, że czynnikiem bezpośrednio redukującym ryzyko rozwinięcia zespołu metabolicznego u osób otyłych jest aktywność fizyczna oraz ogólna sprawność organizmu (F.B. Nie od dziś wiadomo, że prawidłowa jakość i ilość snu mają wpływ na ogólny stan zdrowia, w tym również na metabolizm. Zaobserwowano, że osoby otyłe metabolicznie zdrowe śpią znacznie lepiej od osób z zespołem metabolicznym (Th. Czynnikiem, który wydawałby się oddziaływać na fenotyp otyłości, jest dieta. Phillips i wsp. 2013). Wiadomo jednak, że znacznie częściej występuje ono wśród dzieci oraz że wraz z wiekiem odsetek osób otyłych metabolicznie zdrowych zmniejsza się, zaś tych niezdrowych – rośnie. Prince i wsp. 2014). Badania wskazują, że otyłość brzuszna (obwód talii wynoszący powyżej 80 cm u kobiet i powyżej 94 cm u mężczyzn) jest bezpośrednio skorelowana z wyższym ryzykiem rozwinięcia zespołu metabolicznego nawet u osób z prawidłową masą ciała (N. Häring, M.B. Jest to powiązane z większym otłuszczeniem narządów wewnętrznych, zwłaszcza wątroby, co w ostateczności prowadzić może do jej stłuszczenia, ale także wystąpienia cukrzycy typu 2 i miażdżycy (A. Tkanki osób z MHO są znacznie wrażliwsze na insulinę, dzięki czemu obserwuje się mniejszy stan zapalny w organizmie, zmniejszony rozmiar adipocytów (komórek tłuszczowych), a także zwiększone wydzielanie adipokin, czyli hormonów odpowiedzialnych m.in. Za regulację stężenia glukozy we krwi (A.L. Scherer 2019). Ortega i wsp. 2018). Deprywacja nocnego wypoczynku może prowadzić do zwiększonego apetytu, zwłaszcza na wysokoenergetyczne i wysokoprzetworzone produkty. Kanagasabai i wsp. 2017). W pojedynczych badaniach rzeczywiście stwierdzono, że osoby z MHO spożywają mniej cukrów prostych i tłuszczów nasyconych oraz więcej produktów pełnoziarnistych, białka oraz owoców i warzyw w zestawieniu z otyłymi metabolicznie niezdrowymi, ale większość obserwacji nie potwierdza tego faktu (C.M. Ze względu na fakt, że MHO definiowana jest na wiele różnych sposobów i brakuje standaryzacji w jej diagnozowaniu, trudno jest stwierdzić, jak bardzo powszechne jest to zjawisko.3. Czy to w ogóle oznacza, że można być otyłym i zawsze zdrowym?
W perspektywie 30 lat jest to już niemal 100% (N. U kobiet problemy narastają przeważnie podczas menopauzy i są spowodowane zmianami hormonalnymi. Kabat i wsp. 2017). Rzeczywiście osoby z MHO rzadziej chorują na cukrzycę typu 2 niż osoby otyłe z występującym zespołem metabolicznym, ale ryzyko jest nadal ponad 4-krotnie wyższe w zestawieniu z osobami szczupłymi (J.A. Kivimaki, M. Podobnie jest w przypadku prawdopodobieństwa pojawienia się schorzeń układu krążenia, które jest ponad 2 razy większe niż u osób zdrowych (R. Jeśli chodzi z kolei o ogólną śmiertelność, zależy ona od liczby odchyleń w badaniach laboratoryjnych i nie jest bezpośrednio skorelowana z masą ciała (M. Johnson, J.A. Niestety obserwacje przeprowadzone na dużej grupie badanych wskazują, że w przeciągu 10 lat co najmniej 50% osób otyłych metabolicznie zdrowych rozwija zespół metaboliczny (M. Eckel i wsp. 2018). Warto jednak zaznaczyć, że nie zauważono istotnych różnic między płciami (G.C. Co ciekawe, rozwinięcie zespołu metabolicznego może być odwracalne, ale nie wiąże się to ze zmniejszeniem ryzyka wystąpienia schorzeń układu krążenia. Bell, M. Hamer 2014). Caleyachetty i wsp. 2017). Hamer, W. Bell 2017). Mongraw-Chaffin i wsp. 2018).4. Metabolicznie otyli z prawidłową masą ciała
Badacze nie są zgodni co do sposobu diagnozowania MONW. Wiadomo jednak na pewno, że spełnione muszą być przynajmniej 2 z kryteriów: podwyższony poziom ciśnienia tętniczego, podwyższone stężenie glukozy na czczo, insulinooporność, obwód talii powyżej 80 cm u kobiet i powyżej 94 cm u mężczyzn, hipertriglicerydemia lub obniżone stężenie frakcji cholesterolu HDL czy podwyższona zawartość tkanki tłuszczowej (punkty odcięcia są różne w zależności od badania) (K. Pupek-Musialik, P. Podczas opisywania otyłości metabolicznie zdrowej nie sposób nie wspomnieć o osobach „metabolicznie otyłych” z prawidłową masą ciała (MONW). Niektórzy za punkt graniczny uznają BMI poniżej 25 kg/m2, inni poniżej 27 kg/m2. Pastusiak, D. Bogdański 2018). Są to osoby, u których stwierdza się zespół metaboliczny, mimo że ich wskaźnik BMI nie wskazuje na chorobę otyłościową.5. Czy MONW da się leczyć?
Gdy obwód pasa jest zbyt duży, warto rozważyć redukcję masy ciała. Warto skoncentrować się również na zawartości kwasu foliowego i witamin B12 oraz B6 w diecie, aby nie dopuścić do podwyższonego poziomu homocysteiny, który może wiązać się ze zmniejszeniem płodności czy rozwinięciem schorzeń układu krążenia. Integralnym czynnikiem wspomagającym leczenie u osób z MONW jest aktywność fizyczna dostosowana do upodobań pacjenta. Gdy zmiana trybu życia nie przynosi oczekiwanych efektów, należy rozważyć farmakoterapię – oczywiście w konsultacji z lekarzem (N. Ze względu na fakt, że osoby z MONW nie odczuwają negatywnych skutków swoich zaburzeń, a ich masa ciała jest prawidłowa, bardzo trudno jest przekonać je do leczenia oraz wprowadzenia zmian w trybie życia. W każdym innym przypadku korzystne będzie ograniczenie spożycia cukrów prostych oraz nasyconych kwasów tłuszczowych. Gdy obserwuje się zaburzenia w gospodarce węglowodanowej, zastosowanie znajduje dieta oparta na niskim indeksie glikemicznym, z kolei przy zaburzeniach w gospodarce lipidowej szczególną uwagę należy zwrócić na ograniczenie spożycia cholesterolu i tłuszczów zwierzęcych oraz zamianę ich na tłuszcze roślinne. Największe korzyści wydaje się dawać wysiłek tlenowy uzupełniony treningami oporowymi. Ruderman i wsp. 1998). Celem jest ograniczenie negatywnych skutków związanych z występowaniem zaburzeń metabolicznych i niedopuszczeniem do rozwinięcia chorób takich jak cukrzyca typu 2, miażdżyca, hipercholesterolemia czy nadciśnienie tętnicze.
