Lipa – właściwości i zastosowanie

1. Lipa – charakterystyka

2. Właściwości lecznicze kwiatów lipy

1. Lipa – charakterystyka

Rodzaj Tilia L. Obejmuje 35–50 gatunków roślin, w Europie najbardziej znane z nich to lipy drobnolistna (Tilia cordata) oraz szerokolistna (Tilia platyphyllos). Lipa drobnolistna cechuje się też liczniejszymi i bujniejszymi kwiatami. Roślina nie wymaga specjalnych warunków glebowych, dlatego jest chętnie sadzona. Kwiaty najlepiej suszyć w zacienionym i przewiewnym pomieszczeniu, a następnie przechowywać w szczelnym pojemniku w suchym i chłodnym miejscu. W medycynie tradycyjnej stosuje się również syrop z lipy, który przygotowuje się ze świeżych kwiatów, cukru i wody, czasem z dodatkiem soku z cytryny. Lipa jest drzewem powszechnie występującym w strefach umiarkowanych półkuli północnej. Różnica pomiędzy nimi, jak same nazwy wskazują, wynika z szerokości liści. Drzewo ma charakterystyczne, sercowate liście oraz drobne, żółte kwiaty tworzące kwiatostany, które intensywnie pachną w okresie kwitnienia. Surowcem zielarskim są kwiatostany lipy wraz z podsadką, zbierane w okresie kwitnienia (w czerwcu i lipcu) w suche i słoneczne dni. Sproszkowany kwiatostan lipy bez problemu można znaleźć w aptekach i sklepach zielarskich. Syrop ten może być aromatycznym dodatkiem do herbaty, jednak należy pamiętać, że zawiera duże ilości cukru. Osiąga do 25–30 m wysokości, żyje nawet do tysiąca lat.

2. Właściwości lecznicze kwiatów lipy

Kwiatostany lipy zawierają też śluzy, fenolokwasy, garbniki oraz olejek eteryczny. Lipa miała być również lekiem na padaczkę, migreny czy histerię. Właściwości napotne wynikają z zawartości flawonoidów – kemferolu, kwercetyny i kwasu p-kumarowego, a zwiększone wydzielanie potu naturalnie obniża temperaturę ciała. Takie działanie zawdzięcza obecności związków śluzowych, które powlekają błony śluzowe gardła. Dzięki zawartości olejku eterycznego lipa ma właściwości uspokajające i zmniejszające napięcie nerwowe. Napar lipowy z dodatkiem mleka i miodu pomoże w zaśnięciu i poprawi jakość snu. Ze względu na lekko ściągające i antybakteryjne działanie lipy napar można też stosować do płukania jamy ustnej w jej stanach zapalnych. Zewnętrznie lipę można stosować na podrażnioną i swędzącą skórę, gdyż łagodzi stany zapalne i przyspiesza procesy gojenia. W warunkach domowych można przygotować kąpiel z dodatkiem naparu, która nawilży skórę, a dodatkowo ukoi nerwy. Warto wspomnieć, że miód lipowy jest jednym z najbardziej cenionych miodów. Miód lipowy znany jest ze swojego działania napotnego i przeciwgorączkowego, może więc być stosowany w przeziębieniu, grypie i innych infekcjach z gorączką. Warto jednak pamiętać, że żadnego miodu nie należy poddawać działaniu temperatury powyżej 40°C, gdyż zmniejszy to jego właściwości prozdrowotne. Związki te wykazują działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwwirusowe oraz antynowotworowe. Już w średniowieczu lipę stosowano jako środek moczopędny i napotny, zaś świeże kwiaty dodawano do kąpieli w celach uspokajających. Obecnie lipa znana jest głównie ze swojego działania napotnego i przeciwzapalnego, dlatego często stosowana jest wspomagająco w infekcjach z gorączką czy w przeziębieniu. Warto sięgnąć po lipę także w stanach zapalnych układu oddechowego, gdyż zmniejsza napady suchego kaszlu i łagodzi ból gardła. Inhalacje z olejkiem lipowym natomiast zmniejszają przekrwienie śluzówki nosa, mogą więc pomóc zniwelować uczucie jego zatkania. W tym celu warto łączyć lipę z innymi ziołami o podobnym działaniu, np. Z melisą. Roślina działa również moczopędnie oraz hipotensyjnie (obniża ciśnienie krwi), co wynika z obecności terpenów. Co ciekawe, w celach leczniczych wykorzystuje się również drewno lipowe, z którego wytwarzany jest węgiel leczniczy (Tiliae carbon) zalecany przy zatruciach pokarmowych. Wyciąg z lipy chętnie wykorzystywany jest w przemyśle kosmetycznym – roślinę można znaleźć w składzie szamponów czy odżywek do włosów, a także regenerujących kremów do twarzy i ciała. W celu złagodzenia podrażnień i pielęgnacji cery można przemywać twarz naparem z lipy. Produkt ten miał ogromne znaczenie już w starożytnym Egipcie – był na tyle wartościowy, że wkładano go do grobowców w czasie pochówku. Jego regularne stosowanie pomoże wzmocnić odporność. Właściwości lecznicze kwiatów lipy wynikają głównie z obecności flawonoidów (m.in. Kemferolu i kwercetyny).