Szukaj
Język
Leczenie testosteronem – wskazania, efekty, ryzyko dla zdrowia
Spis treści
1. Jak powstaje testosteron i jakie pełni funkcje
W nieco mniejszym stopniu do jego syntezy dochodzi w korze nadnerczy, jajnikach i łożysku podczas ciąży. Funkcją testosteronu jest regulacja i stymulowanie procesu dojrzewania płciowego mężczyzn. Testosteron jest także bezpośrednio związany z budową i funkcjonowaniem męskich narządów płciowych. Ponadto nie można zapominać, że testosteron ma duży wpływ na sprawność seksualną (libido). Hormon ten wykazuje duży wpływ na proces syntezy białek mięśniowych i przyczynia się do pobudzenia procesu wzrostu masy. Testosteronowi przypisuje się ważną rolę w kontekście sprawności fizycznej. Jego funkcja w kobiecym organizmie dotyczy przede wszystkim popędu płciowego i regulacji pracy jajników. Testosteron to hormon płciowy należący do androgenów, jest jednym z najistotniejszych dla mężczyzn związków hormonalnych. Wyprodukowany testosteron jest wydzielany przez lutropinę (hormon lutenizujący – LH) przysadki mózgowej. To właśnie testosteron odpowiada m.in. Za rozwój owłosienia w obrębie twarzy i okolic intymnych, kształtowanie się prostaty, mutację głosu, dojrzałość plemników czy też ukształtowanie chrząstki tarczowatej krtani (jabłko Adama). Oddziałuje na proces spermatogenezy (powstawania plemników) oraz jest niezbędny do wykształcenia kanalików plemnikotwórczych i przewodów najądrza. Rola testosteronu dotyczy też kwestii anabolicznych. Odpowiada też za właściwy rozkład masy mięśniowej na ciele u obu płci. Nie można jednak zapominać, że testosteron to także hormon istotny dla zdrowia kobiet. Oprócz tego oddziałuje na nastrój i metabolizm tkanki kostnej. Powstaje w komórkach śródmiąższowych Leydiga występujących w jądrach.2. Terapia zastępcza testosteronem – wskazania i wykorzystywane preparaty
Przeważnie celem jest uzyskanie wartości rzędu 450–600 ng/dl. Głównym wskazaniem do terapii hormonalnej testosteronem jest obniżenie jego poziomu wskutek hipogonadyzmu pierwotnego lub wtórnego. Ponadto TRT jest częstym sposobem przeciwdziałania różnorodnym zaburzeniom hormonalnym, które stanowią następstwo regularnych i intensywnych treningów. W TRT kluczową rolę odgrywa diagnostyka laboratoryjna, bo to właśnie na jej podstawie pacjenci są klasyfikowani do rozpoczęcia hormonalnej terapii zastępczej (HTZ). W przypadku testosteronu wartości graniczne są przeważnie umowne i dostosowywane indywidualnie do pacjentów. Preparaty z testosteronem występują w różnych formach – począwszy od środków podawanych doustnie i donosowo, przez transdermalne żele i plastry, a skończywszy na produktach aplikowanych podskórnie i domięśniowo. Testosterone replacement therapy (TRT), czyli zastępcza terapia testosteronem, jest formą hormonoterapii. Ponadto TRT ma na celu złagodzenie objawów będących następstwem niedoboru lub braku testosteronu. Niemniej jednak TRT może zostać przeprowadzone w przypadkach np. Problemów z libido, andropauzy, zaburzeń erekcji, przewlekłego zmęczenia czy obniżonej samooceny i braku pewności siebie. Terapia testosteronem może być także rozpatrywana jako dodatkowy sposób leczenia w przypadku m.in. Cukrzycy, zaburzeń lipidowych czy spadku jakości życia. Pomiar całkowitej ilości wolnego testosteronu (TT) należy wykonać dwukrotnie w godzinach między 8.00 a 11.00. Pomocne są także zalecenia opracowane przez różne organizacje medyczne: – Towarzystwo Endokrynologiczne 2018 – TT < 300 ng/dl, – Amerykańskie Towarzystwo Urologiczne (AUA) 2018 – TT < 300 ng/dl, – Międzynarodowe Towarzystwo Medycyny Seksualnej 2015 – TT < 350 ng/dl. Oprócz drogi podania różnią się m.in. Składem, zawartą dawką, farmakokinetyką dostarczanego hormonu oraz profilem bezpieczeństwa. Jej głównym celem jest wyrównanie poziomu testosteronu we krwi do średniej wartości fizjologicznej, która jest odpowiednia dla grupy wiekowej pacjenta.3. Jak przygotować się do TRT? Rola diagnostyki przed leczeniem
W przypadku gdy hematokryt wynosi ponad 50%, należy wstrzymać się z rozpoczęciem leczenia hormonalnego. Iniekcje testosteronem wiążą się bowiem z dodatkowym wzrostem wartości tych parametrów, co w konsekwencji może zagrażać zdrowiu i zwiększać ryzyko występowania zdarzeń zakrzepowo-zatorowych. Co prawda nie istnieje bezpośrednie zagrożenie ze strony TRT, ale wykonanie wcześniejszej diagnostyki u mężczyzn powyżej 40. Roku życia minimalizuje szansę występowania ukrytego nowotworu. Ponadto przypuszcza się, że podawanie zewnętrznego testosteronu może mieć udział w progresji zmian nowotworowych, co jest związane z podwyższeniem poziomu PSA (D.A. Matsumoto 2003). Przed rozpoczęciem TRT konieczne jest wykonanie określonych badań diagnostycznych. Ocena hematologiczna powinna być wykonywana regularnie w trakcie terapii – zaleca się jej przerwanie w przypadku wysokiego hematokrytu lub hemoglobiny. Równie istotną kwestią jest przeprowadzenie badania poziomu antygenu sterczowego (PSA), który jest podstawowym wskaźnikiem diagnostycznym raka prostaty. Niski poziom testosteronu uwarunkowany rakiem stercza niekoniecznie wymaga wdrażania terapii hormonalnej, gdyż wówczas ważniejszą rolę odegra leczenie onkologiczne. Gruenewald, A.M. Potencjalne ryzyko towarzyszące terapii zastępczej testosteronem (TRT): – erytrocytoza, – zakrzepy i zatory naczyń żylnych, – wzmożenie lepkości krwi (tzw. Nadlepkość), – wzrost toksycznego oddziaływania na wątrobę, – przypuszczalne pogorszenie symptomów przerostu prostaty, – możliwość zakłócenia spermatogenezy, m.in. Azoo- lub oligospermia, a nawet bezpłodność. Przede wszystkim należy zbadać poziom hemoglobiny i hematokrytu.4. Ocena skuteczności leczenia testosteronem
Ponadto zalecane jest, aby co rok dokonywać analizy testosteronu. Niemniej jednak jeżeli nie dojdzie do ich złagodzenia po osiągnięciu docelowego poziomu testosteronu, wówczas kontynuowanie TRT jest bezpodstawne i należy przerwać leczenie. Korzystne zmiany w zakresie beztłuszczowej masy mięśniowej, libido i sprawności seksualnej mogą pojawić się między 3. A 6. Miesiącem leczenia. Niezwykle ważną kwestią w trakcie TRT jest wykonywanie regularnych badań poziomu testosteronu. Skuteczność leczenia należy też oceniać na podstawie poprawy objawów związanych m.in. Z hipogonadyzmem lub andropauzą. Poprawa objawów następuje w określonych ramach czasowych. Z kolei wzrostu gęstości mineralnej kości można oczekiwać po ok. 2 latach. Pomiar powinien nastąpić w 3. I 6. Miesiącu od momentu rozpoczęcia leczenia.
