Szukaj
Język
Kwasowo-zasadowa równowaga organizmu
Spis treści
1. Równowaga kwasowo-zasadowa – składniki kwasotwórcze oraz zasadotwórcze
Spadek poniżej 7, 25 oraz wzrost powyżej 7, 55 są wartościami krytycznymi dla organizmu. Zakwaszająco działa również nadmiar dwutlenku węgla powstający na skutek przemian białek, tłuszczów i węglowodanów w organizmie. Najczęściej można zauważyć przewagę związków zakwaszających nad alkalizującymi. W ten sposób utrzymywana jest w organizmie równowaga kwasowo-zasadowa. Stan, w którym zachowany jest odpowiedni stosunek kationów i anionów w płynach ustrojowych warunkujących prawidłowy przebieg procesów życiowych, określamy mianem równowagi kwasowo-zasadowej. Wśród zakwaszających składników znajdziemy jony: fosforanowe, chlorkowe i siarczanowe, a także kwasy, które nie ulegają spalaniu, jak np. Kwas szczawianowy, kwas fitynowy, kwas benzoesowy. Natomiast do alkalizujących składników zaliczamy: jony potasu, sodu, magnezu, wapnia czy żelaza. Wspomniany nadmiar dwutlenku węgla, stanowiący składnik kwasotwórczy, jest wydalany przez płuca, natomiast przez nerki usuwany jest nadmiar kwasów i zasad. Mimo tych systemów regulujących zasadniczą rolę w utrzymaniu tej równowagi odgrywa odpowiedni dobór produktów spożywczych. Optymalny zakres pH krwi dla większości procesów przemiany materii wynosi 7, 35–7, 45 (średnio 7, 4).2. Nadmiar kwasów lub zasad
Możemy wyróżnić kwasicę oddechową, pojawiającą się przy upośledzonym wydalaniu CO2 przez płuca, oraz kwasicę metaboliczną, wywołaną nadmiernym wytwarzaniem lub niewystarczającym wydalaniem kwaśnych produktów przemiany materii. Z kolei w wyniku nadmiernego przyjmowania i zmniejszonego usuwania zasad lub też na skutek utraty kwasów może pojawić się zasadowica metaboliczna. Natomiast zasadowica (alkaloza) oddechowa jest następstwem hiperwentylacji, czyli nadmiernej utraty dwutlenku węgla. Dieta ta najczęściej jest bogatobiałkowa i uboga w warzywa i owoce. Warto także zwrócić uwagę na ciała ketonowe, które są uwalniane, przez co może dochodzić do kwasicy metabolicznej. Stan ten nazywamy acidozą (kwasicą), a zaburzenia w kierunku niedoboru zasad nazywamy alkalozą (zasadowica). Przykładem może być kwasica mleczanowa, która charakteryzuje się podwyższonym stężeniem kwasu mlekowego we krwi i pojawia się w przypadku niedotlenienia, z kolei kwasica ketonowa występuje przy zwiększonym stężeniu ciał ketonowych w niewyrównanej cukrzycy. Ten rodzaj zasadowicy najczęściej związany jest z chorobami nerek oraz zbyt dużą utratą jonów wodorowych. Według doniesień naukowych współczesna dieta, często określana mianem diety zachodniej, dostarcza zdecydowanie więcej jonów kwaśnych niż jonów zasadowych. Nazakwaszenie organizmustale narażone są osoby podejmujące się dużej aktywności fizycznej, w czasie której spalanie glukozy w sytuacji niedoboru tlenu prowadzi do powstania kwasu mlekowego. Stan nagromadzenia we krwi nadmiernych ilości substancji o charakterze kwaśnym lub niedobór substancji o charakterze zasadowym powoduje przesunięcie równowagi w kierunku kwaśnym.3. Produkty gwarantujące równowagę
Na tej podstawie oceniono potencjalną zdolność obciążenia kwasem nerek. Jeżeli dany produkt ma wskaźnik ujemny, to jego charakter jest zasadowy, natomiast produkt o wskaźniku dodatnim ma charakter kwaśny. Do produktów o charakterze kwasowym zaliczamy: produkty zbożowe, mleko i jego przetwory, mięso i jego przetwory, ryby oraz owoce morza. Z kolei produkty neutralne to przede wszystkim oleje roślinne. Patrząc na wyżej wymienione produkty, można stwierdzić, w którą „stronę” zmierza nasz sposób żywienia. Jeśli obawiamy się, że w naszej diecie przeważają produkty o charakterze kwasotwórczym, powinniśmy zmniejszyć ilość białka i jednocześnie zwiększyć podaż warzyw i owoców, dołączając je codziennie do każdego posiłku. Pozostałą część powinny stanowić produkty będące źródłem białka oraz węglowodanów złożonych. Wskaźnik ten stworzono w oparciu o wpływ spożycia produktów żywnościowych na odczyn moczu. Wskaźnik uwzględnia zawartość białek i składników mineralnych (fosfor, potas, magnez, wapń). W przypadku, gdy wskaźnik jest równy 0, produkty określane są jako neutralne. Natomiast zdecydowana większość warzyw, owoców i soków określana jest jako produkty o charakterze zasadowym. Jednak do tej pory nie przebadano wszystkich produktów zwyczajowo spożywanych przez ludzi, dlatego też kierowanie się wskaźnikiem PRAL może być mało praktyczne. Aby czerpać jak najwięcej korzyści ze zdrowego odżywiania, warto przeanalizować swój sposób żywienia. Warzywa oraz owoce powinny stanowić nie mniej niż połowę naszej dziennej racji pokarmowej. Wśród najczęściej stosowanych wskaźników pozwalających ocenić potencjał kwasotwórczy produktów spożywczych wymienia się wskaźnik PRAL (potential renal acid load).4. Nadmiar kwasów
Ze strony układu pokarmowego występują ostre lub przewlekłe stany zapalne błony śluzowej żołądka, grzybica jelit, zaparcia, problemy trawienne, uczucie pełności, wzdęcia, choroby pęcherzyka żółciowego. W sytuacji, gdy zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej utrzymuje się przez dłuższy czas, może prowadzić do wielu schorzeń takich jak: – nadciśnienie tętnicze, – miażdżyca, – cukrzyca, – zaburzenia pracy nerek, – nowotwory, – osteoporoza. Stan zakwaszenia organizmu można stwierdzić po zaobserwowaniu klinicznych objawów takich jak podkrążone oczy, ogólne zmęczenie, senność, osłabienie fizyczne, brak koncentracji, zaburzenia snu, napięcia nerwowe, depresja, przeziębienia, nudności, utrata apetytu, apatia, bóle głowy, częste infekcje. Mięśnie i stawy dają sygnał o zakwaszeniu w postaci pojawiających się bólów, dny moczanowej czy zapalenia stawów. Zakwaszenie organizmu wywołane jest w głównej mierze przez stosowanie nieprawidłowej diety, tzn. Takiej, w której przeważają żywność wysokoprzetworzona, produkty bogate w cukry proste, używki, np. Mocna herbata, kawa; ubogiej w wartościowe składniki takie jak świeże owoce i warzywa.5. Niezbędne witaminy
Są one niezbędne do zobojętniania wydalanych kwasów. Wielu z nas skupia się na odpowiednim dostarczaniu makroskładników w postaci białka, węglowodanów oraz tłuszczów. Warto zatem do każdej porcji ryżu, makaronu czy kaszy z kurczakiem lub innym rodzajem mięsa dodać solidną porcję warzyw lub owoców. Analizując powyższe aspekty, dochodzimy do wniosku, że ważne jest przemyślane komponowanie posiłków. Dietetycy zalecają, aby większość jadłospisu stanowiły produkty zasadotwórcze. Zapominamy wtedy o solach mineralnych i witaminach. Dla przykładu – jeżeli nasz obiad zawiera 100 g ryżu, 100 g piersi z kurczaka, to korzystne działanie w kierunku odkwaszenia organizmu osiągniemy, dodając do posiłku 300 g warzyw. Chodzi o taką dietę, w której przeważają produkty alkalizujące oraz zawierające odpowiednie składniki mineralne – sód, magnez, wapń, żelazo oraz potas.
