Szukaj
logo
Szukaj
Artykuł jest w trybie podglądu

Które tradycyjne świąteczne potrawy są najbardziej wartościowe

Strona główna Artykuły Które tradycyjne świąteczne potrawy są najbardziej wartościowe

Które tradycyjne świąteczne potrawy są najbardziej wartościowe

Gdy na niebie pojawi się pierwsza gwiazdka, można zasiąść do stołu i cieszyć się smakiem przygotowanych przysmaków, jednak czy wszystkie są korzystne dla zdrowia? Zwyczaj świąteczny nakazuje posmakowanie każdego dania, ma to zagwarantować szczęście w nadchodzącym roku. Święta Bożego Narodzenia obfitują w tradycje – począwszy od ubierania choinki i dzielenia się opłatkiem, przez śpiewanie kolęd, obdarowywanie się prezentami, a skończywszy na przygotowaniu 12 wigilijnych potraw.

Spis treści

1. Kutia – skład, wartość odżywcza i właściwości

Znana jest także jako danie sakralne w religii prawosławnej. Najczęściej ten świąteczny deser przyrządzają mieszkańcy Polski Wschodniej. Niektóre rodzaje zawierają także mleko, śmietankę oraz kandyzowaną skórkę pomarańczy. Średnia porcja kutii w salaterce to ok. 250 g, czyli ok. 550 kcal. Kutia i makowiec zawierają podobne składniki – mak, orzechy i miód. Dodatek kwasów spożywczych jest czynnikiem utrwalających, a masa makowa jest poddawana pasteryzacji. Każdego roku na świątecznym stole pojawiają się tradycyjne potrawy wigilijne, a wśród nich kutia, czyli bożonarodzeniowy przysmak na słodko. Kutia nie jest przygotowywana w każdym regionie Polski. Składa się z łuskanego ziarna pszenicy, maku, miodu i bakalii. Kutia oczywiście może różnić się kalorycznością w zależności od użytych składników, ale przyjmuje się, że 100 g dostarcza średnio: – 220 kcal, – 6, 2 g białka, – 9, 9 g tłuszczu, – 29, 2 g węglowodanów, – 5, 8 g błonnika pokarmowego. Warto jej spróbować podobnie jak innych wigilijnych potraw, ale na pewno nie należy przesadzać z ilością, gdyż jest kaloryczna. Na polskim rynku dostępna jest masa makowa w puszce, w skład której wchodzą mak, miód sztuczny, cukier i bakalie. Może trochę przypominać kutię, jednak lepiej ten słodki deser przygotować samodzielnie z dodatkiem wysokiej jakości składników i prawdziwego pszczelego miodu, który wykazuje właściwości prozdrowotne. To potrawa charakterystyczna dla kuchni ukraińskiej, litewskiej, białoruskiej i polskiej kresowej.

2. <extra_id_0> Mak Polski: Mak <extra_id_1> Mak <extra_id_2> Mak English:

Na szczególną uwagę zasługuje wapń (w maku znajduje się aż 1266 mg/100 g produktu). Mak niebieski, który jest jednym z głównych składników kutii, podobnie jak inne nasiona roślin oleistych jest dobrym źródłem białka i tłuszczu. 100 g maku dostarcza ok. 502 kcal, 23, 8 g białka, 43, 3 g tłuszczu i 4, 2 g węglowodanów. Dla porównania – 100 g sera białego dostarcza jedynie ok. 100–200 mg wapnia. Jest również bogaty w składniki mineralne – zawiera duże ilości wapnia, fosforu, potasu i magnezu.

3. Miód

Jest wiele rodzajów miodów (np. Lipowy, rzepakowy, gryczany, wrzosowy, akacjowy itd.) i w zależności od tego, jaki zostanie użyty do przygotowania kutii, takie właściwości będzie wykazywać. Główne cukry zawarte w miodzie to glukoza i fruktoza, które szybko wchłaniają się do krwi. Miód, czyli kolejny składnik kutii, w 70–80% składa się z cukrów, w 10–20% z wody oraz witamin, składników mineralnych, kwasów organicznych i fenoli.

4. Najbardziej wartościowe potrawy świąteczne

Kutia i makowiec za sprawą wspomnianych już wcześniej składników – maku, miodu i orzechów – są potrawami smacznymi, zdrowymi i warto spróbować ich w trakcie świąt.

5. Czy to w ogóle pierogi, krokiety, uszka, sałatki – jak zmniejszyć ich kaloryczność?

Najbardziej kaloryczne w trakcie świąt są różnego rodzaju zasmażki, najczęściej dodawane do pierogów. Część majonezu w sałatce jarzynowej można zastąpić jogurtem naturalnym lub greckim. Dodatkowo do przygotowania świątecznych potraw wskazane jest wybieranie konkretnych technik kulinarnych – gotowanie w wodzie lub na parze, duszenie lub pieczenie. Dania wigilijne takie jak pierogi, krokiety czy uszka najczęściej przygotowywane są z drobnej, jasnej mąki pszennej, która zawiera mniej błonnika i składników mineralnych niż mąka pełnoziarnista. Warto z nich zrezygnować, by „oszczędzić” trochę kalorii w trakcie rodzinnego świętowania. Taka wersja będzie lżejsza i równie smaczna co tradycyjna. Unikanie smażenia wyjdzie na zdrowie, pozwoli na zaoszczędzenie dodatkowych kalorii z tłuszczu dodawanego na patelnię oraz zachowanie wartości odżywczych produktów używanych do przygotowania potraw. By dania mączne były zdrowsze i bardziej sycące, warto mąkę oczyszczoną (np. Typ 450) zamienić na tę z grubszego przemiału (np. 650, 1500, 1850), jeśli nawet nie w całości, to w części.

6. Ile kalorii mają potrawy świąteczne

Potrawy wigilijne zawierają duże ilości warzyw, ryb oraz nasion roślin oleistych, które wykazują działanie korzystne dla zdrowia. Co za dużo, to nie zdrowo, dlatego warto spróbować kilku dań, ale w niedużej ilości. Warto wybierać potrawy, które są przez nas lubiane, i spożyć je w rozsądnej ilości, by uniknąć świątecznego przejedzenia i uczucia pełności. Często na stole pojawiają się także inne potrawy, jak zupa owocowa, pierogi ruskie, gołąbki z kaszą, makaron z makiem, sałatka jarzynowa, sernik czy piernik. Dużo zależy też od sposobu przygotowania dań oraz ich porcji. W święta najważniejsze są atmosfera i dobre samopoczucie. Tradycyjne potrawy wigilijne różnią w zależności od regionu i tradycji rodzinnych. – barszcz czerwony z uszkami – ok. 45 kcal w 250 ml (szklanka), ok. 20 kcal w 8 g uszek (sztuka), – zupa grzybowa – ok. 80 kcal w 250 ml (szklanka), – paszteciki z kapustą i grzybami – ok. 50 kcal w 30 g (sztuka), – pierogi z kapustą i grzybami – ok. 70 kcal w 40 g (sztuka), – groch z kapustą – ok. 80 kcal w 100 (bez zasmażki, boczku i smalcu), – bigos bezmięsny z grzybami – ok. 50 kcal w 200 g (salaterka), – ryba po grecku – ok. 280 kcal w 200 g (ok. 100 g ryby białej + 100 g warzyw), – karp – ok. 290 kcal w 130 g wersji smażonej lub ok. 140 kcal w 130 g wersji pieczonej, – śledzie – ok. 220 kcal w 100 g (płat), – kutia – ok. 550 kcal w 250 g (salaterka), – makowiec – ok. 145 kcal w 40 g (centymetrowy plaster), – kompot z owoców suszonych (najczęściej wędzonych) – 185 kcal w 250 ml (w zależności od ilości dodanego cukru).
Zródło

Anysz W. et al., Ocena zawartości i biodostępności składników odżywczych z potraw „słowiańskich”, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna” 2009, 3, 1041–1046.
Bąkowska M., Janda K., Właściwości prozdrowotne wybranych miodów, „Pomeranian Journal of Life Sciences” 2018, 64(3), 147–151.
Cheung L. et al., Mechanisms of Docosahexaenoic and Eicosapentaenoic Acid Loss from Pacific Saury and Comparison of Their Retention Rates after Various Cooking Methods, „Journal of Food Science” 2016, 81, 8.
Ciemniewska-Żytkiewicz H. et al., Wartość odżywcza orzechów oraz ich znaczenie w diecie, „Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego” 2014, 1, 90–96.
Defecińska A., Libudzisz Z., Bakterie fermentacji mlekowej – wpływ na funkcje życiowe człowieka, „Przegląd Mleczarski” 2000, 8, 247–251.
Foster G. et al., A randomized trial of the effects of an almond-enriched, hypocaloric diet in the treatment of obesity, „The American Journal of Clinical Nutrition” 2012, 96(2), 249–254.
ilewazy.pl/porcja-kutii (6.12.2021).
ilewazy.pl/produkty/page/4/q/bo%C5%BCe+narodzenie (6.12.2021).
Jenkins D. et al., Nuts as a replacement for carbohydrates in the diabetic diet, „Diabetes Care” 2011, 34(8), 1706–1711.
Kaczmarczuk R., Mak – piękny i niebezpieczny, „Wszechświat” 2010, 111(4–6), 87–92.
Krajka-Kuźniak V., Indukcja enzymów II fazy jako strategia chemioprewencji nowotworów i innych schorzeń degeneracyjnych, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” 2007, 61, 627–638.
Korus A. et al., Wpływ czasu i temperatury na jakość apertyzowanej masy makowej, „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość” 2008, 2(57), 51–59.
Lands B., Benefit-risk assessment of fish oil in preventing cardiovascular disease, „Drug Safety” 2016, 39, 787–799.
Mojska H. et al., Kwasy omega-3, Normy żywienia dla populacji Polski, pod red. Jarosza M. et al., Warszawa 2017, 76–91.
Moreno D. et al., Chemical and biological characterisation of nutraceutical compounds of broccoli, „Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis” 2006, 41, 1508–1522.
Straczuk J., Wspólnotowe funkcje pożywienia, czyli pogranicze wyznaniowe od kuchni, nck.pl/upload/archiwum_kw_files/artykuly/10._justyna_starczuk_-_wspolnotowe_funkcje_pozywienia_czyli_pogranicze_wyznaniowe_od_kuchni.pdf (6.12.2021).
Stróżyk A.K., Pachocka L., The role of nuts consumption in the primary and secondary prevention of type 2 diabetes, „Clinical Diabetology” 2017, 6(1), 26–33.
Yurko-Mauro K. et al., Docosahexaenoic acid and adult memory: A systematic review and meta-analysis, „PLoS One” 2015, 10.
Zdrojewicz Z. et al., Wpływ składników zawartych w orzechach na organizm człowieka, „Medycyna Rodzinna” 2015, 3(18), 124–130.
Zhou D. et al., Nut consumption in relation to cardiovascular disease risk and type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis of prospective studies, „The American Journal of Clinical Nutrition” 2014, 100(1), 270–277.