Szukaj
Język
Królowa jesieni – właściwości dyni i przepisy
Spis treści
1. Królowa jesieni
Dynia jest rośliną jednoroczną, którą można kupić na straganach już od początku września, ale to w październiku i listopadzie notuje się jej najwyższą sprzedaż. Kojarzy się z amerykańskim świętem Halloween, ale i w Polsce w ostatni dzień października coraz częściej na podwórkach pojawiają się ozdobione dynie. Swoje główne zastosowanie znalazła w kuchni. Można przygotować z niej zarówno dania na słodko, jak i na słono, m. in. Zupy, ciasta, tarty, naleśniki czy smakowe kawy. Ponadto niektóre z gatunków dyni są wykorzystywane jako rośliny ozdobne. W Polsce występują dynia piżmowa, olbrzymia i zwyczajna. W sklepach najczęściej znajdują się na dziale warzywnym, ale czy słusznie? Otóż z botanicznego punktu widzenia dynia to owoc. Razem z arbuzem, kabaczkiem, cukinią czy melonem jest zaliczana do rodziny dyniowatych.2. Wartość odżywcza dyni
Dynia oprócz niskiej wartości energetycznej charakteryzuje się wysoką zawartością wielu witamin i składników mineralnych. Wartość odżywcza surowej dyni (100 g): – energia – 26 kcal, – białko – 1, 0 g, – tłuszcze – 0, 1 g, – węglowodany – 6, 5 g, – błonnik pokarmowy – 0, 5 g, – potas – 340, 0 mg, – wapń – 21 mg, – magnez 12, 0 mg, – fosfor – 44, 0 mg, – cynk – 0, 3 mg, – jod – 1, 4 µg, – witamina C – 9, 0 mg, – witamina E – 1, 1 mg, – witamina K – 1, 1 µg, – tiamina – 0, 1 mg, – niacyna – 0, 6 mg, – cholina – 8, 2 mg, – kwas foliowy – 16, 0 µg, – indeks glikemiczny – 75, – ładunek glikemiczny – 4, 9.3. Właściwości dyni
Ze względu na swoją wartość odżywczą dynia charakteryzuje się wieloma prozdrowotnymi właściwościami. Pomarańczowy kolor zawdzięcza beta-karotenowi. To jeden z najsilniejszych przeciwutleniaczy, a jego zawartość w 100 g dyni wynosi blisko 3000 µg. Beta-karoten pozytywnie wpływa na skórę, a dokładniej na jej koloryt. Nadaje jej promienny wygląd, a także chroni przed działaniem wolnych rodników. Zgodnie z informacjami podanymi w jednym z raportów wydanych przez Światową Organizację Badań nad Rakiem, produkty bogate w beta-karoten mają działanie ochronne wobec niektórych nowotworów, np. Jamy ustnej i gardła. Odpowiednia podaż tego przeciwutleniacza wpływa także korzystnie na narząd wzroku – zapobiega zwyrodnieniu plamki żółtej i redukuje prawdopodobieństwo zaćmy w wieku starszym. Dynia figolistna szczególnie wyróżnia się zawartością iroinozytolu. Z jednej strony istnieją badania, które sugerują, że ta substancja może zastąpić insulinę, ponieważ może wpływać na obniżenie poziomu glukozy. Z drugiej strony dynia charakteryzuje się dość wysokim indeksem glikemicznym (75), dlatego nie jest szczególnie zalecana osobom zmagającym się z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej (E. Kurzeja i wsp. 2011). Potas zawarty w dyni oddziałuje korzystnie na utrzymanie odpowiedniego ciśnienia krwi. Jest antagonistą sodu, dlatego wykazuje działanie obniżające ciśnienie. Ponadto ten składnik odpowiada za zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. Kolejnym cennym związkiem zawartym w nasionach dyni jest kukurbitacyna. Substancja ta wykazuje działanie przeciwpasożytnicze oraz przeciwbakteryjne. Paraliżuje układ nerwowy glist oraz tasiemców, które bytują w jelitach człowieka. Dla człowieka nie jest toksyczna i nie można jej przedawkować, ponieważ nie jest wchłaniana przez przewód pokarmowy. Co ciekawe, wpływa na trawienie poprzez wspomaganie wydzielania soków trawiennych. Dynia jest rośliną lekkostrawną, dlatego też przygotowane z niej np. Purée będzie bardzo dobrym rozwiązaniem dla osób na diecie łatwostrawnej, która ma ułatwiać trawienie oraz wchłanianie składników pokarmowych. Osoby po zabiegach operacyjnych, w wieku podeszłym czy zmagające się z chorobami przewodu pokarmowego mogą włączyć ją do swojego jadłospisu.4. Dynia – przepisy
Składniki (na jedną porcję): – dynia – ½ szklanki, – woda – ¾ szklanki, – kawa espresso (napar) – filiżanka, – mleko – ½ szklanki, – cynamon – szczypta, – erytrytol – łyżeczka. Sposób przygotowania1. Dynię pokroić w drobną kostkę. 2. Do garnka wlać wodę, dodać dynię, cynamon oraz erytrytol i gotować do miękkości (ok. 10–15 minut). 3. Odlać pozostałą wodę i zblendować dynię na gładką masę. 4. Przygotować espresso, dodać je do purée z dyni i ponownie zblendować. 5. Napój przelać do szklanki, dodać mleko i dokładnie wymieszać. Wartość odżywcza (1 porcji): energia – 111 kcal, białko – 5, 6 g, tłuszcze – 2, 6 g, węglowodany – 16, 3 g, błonnik pokarmowy – 0, 8 g.5. Makaron z rozgrzewającym sosem dyniowo-kokosowym
Składniki (na 1 porcję): – dynia – szklanka, – cebula – plaster, – oliwa z oliwek – łyżeczka, – mleczko kokosowe – ¼ szklanki, – makaron – szklanka, – natka pietruszki – łyżeczka, – papryka ostra i słodka – szczypta. Sposób przygotowania1. Dynię wydrążyć, pokroić w drobną kostkę, przełożyć do garnka i zalać wodą do ok. Połowy wysokości dyni. 2. Gotować do miękkości (ok. 10–15 minut). 3. Na patelni rozgrzać oliwę z oliwek. 4. Cebulę pokroić w drobną kostkę i podsmażyć na patelni. 5. Makaron ugotować w osolonej wodzie. 6. Na patelnię dodać ugotowaną dynię, rozgnieść ją widelcem do uzyskania purée i dusić ok. 5 minut pod przykryciem. 7. Po tym czasie całość zalać mleczkiem kokosowym, dodać przyprawy i podgrzewać ok. 2–3 minuty. 8. Dodać ugotowany makaron, wymieszać i posypać posiekaną natką pietruszki. Wartość odżywcza (1 porcja): energia – 466 kcal, białko – 11, 9 g, tłuszcze – 17, 5 g, węglowodany – 65, 3 g, błonnik pokarmowy – 3, 6 g.6. Chlebek dyniowy
Składniki (na 8 porcji): – purée z dyni – szklanka, – mąka orkiszowa jasna – 1½ szklanki, – jajko – 2 sztuki, – erytrytol – 5 łyżek, – jogurt skyr – ½ sztuki, – cynamon – ½ łyżeczki, – gałka muszkatołowa – szczypta, – proszek do pieczenia – łyżeczka, – orzechy włoskie – garść. Sposób przygotowania1. Rozgrzać piekarnik do temperatury 175°C. 2. Do miski przełożyć purée z dyni, dodać jajka i całość dokładnie wymieszać. 3. Następnie dodać erytrytol, skyr, przyprawy oraz proszek do pieczenia i połączyć składniki. 4. Dodać mąkę oraz posiekane orzechy i ponownie wymieszać. 5. Formę wyłożyć papierem do pieczenia, wylać masę i wstawić do piekarnika. 6. Ciasto piec ok. 50 minut (do suchego patyczka). Wartość odżywcza (1 porcja): energia – 137 kcal, białko – 6, 5 g, tłuszcze – 3, 9 g, węglowodany – 19 g, błonnik pokarmowy – 1, 5 g.7. Z czym łączyć dynię
Dynia bardzo dobrze współgra z przyprawami takimi jak: – cynamon, – imbir, – goździki, – gałka muszkatołowa, – rozmaryn, – pasta curry, – natka pietruszki, – papryczka chili. Produkty, z którymi warto łączyć dynię, to: – ser kozi, – wieprzowina, – ser pleśniowy, – owoce morza, – pomarańcza.
