Szukaj
Język
Koenzym Q10 – eliksir młodości
Spis treści
1. <extra_id_0> Czym jest <extra_id_1> Jak działa <extra_id_2> Jak działa koenzym
Inne nazwy koenzymu Q10 to ubichinon i witamina Q10. Największe jego stężenie występuje w organach aktywnych metabolicznie, jak serce, wątroba, trzustka i nerki, a najniższe w płucach. Natomiast 10 oznacza dziesięć izoprenowych grup znajdujących się w budowie tego związku. Do tej samej grupy związków należy również witamina K. Koenzym Q10 jest syntetyzowany w organizmie i pełni głównie funkcje związane z oddychaniem komórkowym. Nazwa Q10 nawiązuje do grupy chemicznej, do jakiej należy, chinony po angielsku to quinone, stąd „Q”. Koenzym Q10 (CoQ10) jest rozpuszczalnym w tłuszczach związkiem chemicznym z grupy chinonów.2. Koenzym Q10 – właściwości
ATP jest rodzajem komórkowego akumulatora, który jest nieustannie ładowany w trakcie oddychania komórkowego. Koenzym Q10 jest również bardzo wydajnym przeciwutleniaczem komórkowym. Koenzym Q10 chroni komórki przed starzeniem się i rozwojem chorób cywilizacyjnych. Właśnie w zredukowanej formie koenzym Q10 działa efektywniej, dlatego w takiej postaci najpowszechniej występuje w organizmie. Stres oksydacyjny jest zaburzeniem równowagi pomiędzy ilością wytwarzanych w komórce wolnych rodników a dostępnością przeciwutleniaczy. Reaktywność wolnych rodników wynika z braku elektronu na ostatnim orbitalu molekularnym. Efektem jest ich utlenienie. Wolne rodniki mogą powstawać w wyniku metabolizmu komórki, ale ich produkcja nasila się z wiekiem oraz przez szereg czynników, jak nieprawidłowy styl życia czy choroby przewlekłe. Gdy przeciwutleniacze oddają elektron wolnemu rodnikowi, same się nim nie stają, dlatego przerywają szkodliwą reakcję łańcuchową powodowaną przez wolne rodniki. Dlatego koenzym Q10 jest tak ważny w ochronie komórek przed przyspieszonym starzeniem się i rozwojem chorób cywilizacyjnych. Gdy przeciwutleniacze oddają elektron wolnemu rodnikowi, muszą zostać zregenerowane, ponieważ nie mogą pełnić dalej swoich funkcji. Ilość koenzymu Q10 w błonach komórkowych w zestawieniu z witaminą E jest od 3 do 30 razy większa. Koenzym Q10 zapobiega utlenianiu cząsteczek tzw. Złego cholesterolu LDL, który w postaci utlenionej (oxLDL) ma właściwości promiażdżycowe. Koenzym Q10 jest kofaktorem w procesie transportu elektronów w błonach mitochondrialnych, przez co możliwa jest przemiana węglowodanów i kwasów tłuszczowych w adenozyno-5-trifosforan (ATP). Energia zmagazynowana w ATP jest niezbędna w każdym procesie zachodzącym w komórkach. Funkcje koenzymu Q10 jako przeciwutleniacza polegają na: – zapobieganiu utlenianiu lipidów i białek w komórce, w tym tzw. Złego cholesterolu LDL; – zapobieganiu wprowadzaniu mutacji do DNA i powstawaniu nowotworów; – regeneracji innych przeciwutleniaczy komórkowych, co dodatkowo wzmacnia systemy przeciwutleniające. Koenzym Q10 występuje w komórce w dwóch postaciach – utlenionej (ubichinon) i zredukowanej (ubichinol i hydrochinon). Kluczowe w zrozumieniu właściwości przeciwutleniających koenzymu Q10, a także innych przeciwutleniaczy, jest wyjaśnienie, czym jest stres oksydacyjny i dlaczego jest szkodliwy dla organizmu. Wolne rodniki są bardzo reaktywnymi chemicznie cząsteczkami, które przez utlenianie mogą uszkadzać struktury komórkowe. W następstwie wolne rodniki próbują uzupełnić jego brak, zabierają go innym cząsteczkom, np. Białkom lub tłuszczom w komórce. Powstanie jednego wolnego rodnika prowadzi do powstawania kolejnych, co inicjuje szkodliwą reakcję łańcuchową. Toksyczność wolnych rodników jest neutralizowana przez związki przeciwutleniające, jak koenzym Q10, ale również witaminy C i E. Niedobór tych substancji w organizmie nasila stres oksydacyjny. Inną ważną funkcją koenzymu Q10 jest jego zdolność do regeneracji innych przeciwutleniaczy, np. Witaminy E. W tym przypadku koenzym Q10 odgrywa rolę związku regenerującego. Przeciwutleniacze mogą również chronić przed chorobami sercowo-naczyniowymi. Koenzym Q10 odgrywa istotną rolę w procesie oddychania komórkowego, które odbywa się w centrach energetycznych komórki – mitochondriach.3. Koenzym Q10 – zastosowanie
Stwierdzono, że koenzym Q10 może pośrednio oddziaływać na rozwój komórek nowotworowych, co stanowi jeden z elementów ochronnych układu odpornościowego. Stężenie koenzymu Q10 we krwi może mieć również związek z prognozą niektórych nowotworów. Lek charakteryzuje się dużą kardiotoksycznością, a badania wykazały, że suplementacja koenzymem Q10 może ją zmniejszyć. Zastosowanie koenzymu Q10 w kosmetyce wynika z jego korzystnego wpływu na skórę. Koenzym Q10 został po raz pierwszy wyizolowany w 1957 roku przez Crane’a z mitochondriów krowiego serca. Substancje analogiczne do koenzymu Q10 powodują zahamowanie wzrostu komórek nowotworowych w liniach komórkowych oraz u zwierząt laboratoryjnych. Obiecujące wydają się wyniki badań, w których udowodniono, że koenzym Q10 wykazuje właściwości ochronne u chorych z nowotworami leczonymi lekiem cytostatycznym doksorubicyną. Innymi dziedzinami, które pokładają nadzieję w koenzymie Q10, są dermatologia i kosmetologia. Stres oksydacyjny, który może być nasilony w keratynocytach, np. W związku z niewłaściwym stylem życia i ekspozycją na promieniowanie UV, może być skompensowany suplementacją koenzymu Q10 lub zastosowaniem kosmetyków z jego zawartością. Kilka lat później koenzym Q10 wzbudził zainteresowanie świata naukowego, ponieważ zaobserwowano, że pacjenci z nowotworami mają obniżone jego stężenie we krwi.4. Koenzym Q10 – niedobory
Wynika to z faktu, że wraz z wiekiem wzrasta poziom stresu oksydacyjnego. Synteza koenzymu Q10 w komórce jest procesem skomplikowanym, który wymaga udziału różnych witamin – C, B2, B5, B6, B9, B12, dlatego niedobory witamin mogą również zmniejszać stężenie koenzymu Q10. Z uwagi na to u osób stosujących statyny można rozważyć jego suplementację. Przyczyną choroby są mutacje genów kodujących koenzym Q10 – geny z grupy COQ. Jest to choroba niezwykle rzadka i występuje u mniej niż 1 osoby na 100 000. Do czynników zmniejszających ilość koenzymu Q10 w organizmie można zaliczyć: – mutacje genetyczne, – wiek, – choroby, np. Nowotwory, – niektóre leki, np. Statyny, leki obniżające stężenie glukozy we krwi (glibenklamid, tolazamid), – przewlekły stres psychiczny, – używki, – nieprawidłową dietę. Dodatkowo takie czynniki jak nieprawidłowa dieta i palenie tytoniu mogą zmniejszać jego dostępność. Mewalonian jest jednym z ważniejszych prekursorów do syntezy koenzymu Q10, jest także prekursorem do syntezy cholesterolu, dlatego leki takie jak statyny zmniejszają jego dostępność w organizmie. Wrodzony niedobór koenzymu Q10 jest chorobą o podłożu genetycznym. Najczęściej mutacje pojawiają się w genach COQ2, COQ4, COQ6, COQ8A oraz COQ8B. Pierwsze objawy choroby pojawiają się w okresie niemowlęcym i obejmują poważne dysfunkcje wielu narządów. Poziom koenzymu Q10 w tkankach zmniejsza się wraz z wiekiem, ponieważ jego wewnętrzna produkcja jest mniej wydajna i jednocześnie wzrasta jego zużycie.5. Koenzym Q10 – źródła
Koenzym Q10 jest dobrze rozpuszczalny w tłuszczach. Również orzechy posiadają umiarkowaną ilość koenzymu Q10. Zawartość koenzymu Q10 w diecie osób mieszkających w krajach rozwiniętych wynosi od 3 do 6 mg na dobę i pochodzi głównie z produktów mięsnych. Ponadto produkty bogate w koenzym Q10 jak mięso i podroby nie powinny być spożywane w dużych ilościach. Zawartość koenzymu Q10 w wybranych produktach spożywczych Źródło: Pravst I. Et al., „Critical Reviews in Food Science and Nutrition” 2010. Jednak ze względu na jego właściwości chemiczne nie jest to łatwe. Zawartość koenzymu Q10 w organizmie szacuje się na ok. 2 g, z czego 0, 5 g musi być wymieniane dziennie albo przez wewnętrzną syntezę, albo dostarczone z pożywieniem. W produktach pochodzenia roślinnego koenzym Q10 znajduje się w znacznych ilościach w olejach pochodzących z rodziny roślin motylkowatych i kapustowatych. Zawartość koenzymu Q10 w produktach spożywczych może różnić się w zależności od metod uprawy i szerokości geograficznej, szczególnie w produktach roślinnych. Taka podaż nie jest wystarczająca, aby zrekompensować malejącą z wiekiem syntezę koenzymu Q10. Tabela 1. Wraz z pojawieniem się idei żywności funkcjonalnej rozpoczęto wdrażanie metod prowadzących do wzbogacania różnych produktów o koenzym Q10. Do takich strategii należą: – dodawanie koenzymu Q10 do żywności w trakcie jej produkcji, – wzbogacanie paszy zwierząt o koenzym Q10, – zastosowanie roślin modyfikowanych genetycznie, które zawierałyby duże ilości koenzymu Q10. Najbogatsze w koenzym Q10 są mięso i ryby, ponieważ w tych produktach znajdują się komórki o dużej ilości mitochondriów, a także tłuszczu.6. Czy warto suplementować koenzym Q10?
Ilość koenzymu Q10 dostarczana z pożywieniem nie jest wystarczająca, aby podnieść jego poziom we krwi, dlatego w tym celu zaleca się suplementację w dawce 100 mg/dobę. Koenzym Q10 jest szeroko stosowanym na świecie suplementem diety i jednocześnie bardzo bezpiecznym. Zaobserwowano, że dawka 100 mg/dobę lub wyższa może powodować bezsenność, a dawka 300 mg/dobę przyjmowana przez dłuższy czas może podwyższać enzymy wątrobowe, lecz bez oznak jej uszkodzenia. Należy mieć na uwadze, że suplementacja koenzymem Q10 może redukować odpowiedź na leki przeciwzakrzepowe, np. Warfarynę, oraz zmniejszać zapotrzebowanie na insulinę u cukrzyków. Jednak w momencie starzenia się organizmu lub wpływu czynników zmniejszających jego syntezę dostarczanie koenzymu Q10 ze źródeł zewnętrznych staje się ważne. Badania pokazują, że taka suplementacja może podnieść poziom koenzymu Q10 we krwi o ok. 2 g/ml lub więcej. Zostało to potwierdzone w wielu kontrolowanych badaniach klinicznych. Korzystne efekty suplementacji koenzymu Q10 zostały zaobserwowane w niektórych chorobach, jak choroby sercowo-naczyniowe i neurodegeneracyjne, cukrzyca czy zespół metaboliczny. Dopóki w organizmie synteza koenzymu Q10 przebiega prawidłowo, źródła z pożywienia nie są istotne.
