Szukaj
Język
Homocysteina – czynnik ryzyka chorób układu krążenia
Spis treści
1. Homocysteina – źródła
Homocysteina nie występuje w żywności. Jej podstawowym pośrednim źródłem jest metionina, która znajduje się głównie w produktach odzwierzęcych.2. Zawartość metioniny w wybranych produktach spożywczych (mg/100 g)
Wieprzowina, schab pieczony 958Mięso ze skrzydeł indyka, bez skóry 658Ser gouda, tłusty 654Ser cheddar 635Wołowina, rostbef 599Wołowina, pieczeń 580Królik, tuszka 572Wątroba wołowa 461Ser twarogowy, półtłusty 454Kasza gryczana 253.3. Hiperhomocysteinemia – co to jest?
Badanie stężenia homocysteiny we krwi nie jest wykonywane rutynowo. Ocenę stężenia homocysteiny we krwi powinny wykonać: – osoby z grupy podwyższonego ryzyka zachorowania na choroby układu krążenia (nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, palenie tytoniu, zespół metaboliczny, obciążenie rodzinne chorobami sercowo-naczyniowymi, choroba przewodu pokarmowego z hiperlipidemią); – osoby ze zdiagnozowaną chorobą układu krążenia (choroba wieńcowa, miażdżyca tętnic udowych, zmiany miażdżycowe w tętnicach szyjnych, udar mózgu, zawał serca, zakrzepica żylna, zatorowość płucna); – osoby z grupy podwyższonego ryzyka niedoboru kwasu foliowego, witaminy B6 i B12 (wegetarianie, osoby starsze, osoby z chorobami nerek, stanami zapalnymi układu pokarmowego, nadużywające alkoholu, stosujące niedoborową dietę, przyjmujące niektóre leki) (S. Suchocka, J. Prawidłowe stężenie homocysteiny we krwi mieści się w zakresie 5–15 µmol/l. Toksyczny wpływ homocysteiny wzrasta wraz z jej stężeniem we krwi. Podwyższony poziom homocysteiny występuje m.in. U osób z niedoczynnością tarczycy, niewydolnością nerek, zaburzeniami pracy wątroby, niedokrwistością złośliwą, nowotworami (głównie jajnika, sutka, trzustki), toczniem rumieniowatym, łuszczycą, cukrzycą i depresją. Zawartość homocysteiny we krwi zależy m.in. Od płci, wieku, stanu wątroby i nerek oraz stylu życia. Ilość homocysteiny wzrasta z wiekiem, dlatego też hiperhomocysteinemię częściej rozpoznaje się u osób starszych (G. Tupikowski 2004). Stan ten uznawany jest za niezależny czynnik ryzyka chorób układu krążenia, chorób neurodegeneracyjnych (choroba Alzheimera, choroba Parkinsona), nowotworów oraz wad wrodzonych płodu i poronień. Wskazaniem do jego wykonania jest potencjalne ryzyko rozwoju hiperhomocysteinemii. Kraczkowska, Z. Pachecka 2005). Łagodną hiperhomocysteinemię obserwuje się przy stężeniach 15–30 µmol/l, natomiast ciężką – powyżej 100 µmol/l. Negatywne oddziaływanie homocysteiny na organizm obserwuje się już przy poziomie 10 µmol/l, a więc jeszcze w normie. Wysoki poziom homocysteiny obserwuje się także u osób z niedoborami witamin z grupy B, a dokładniej kwasu foliowego, witamin B6 i B12. Wyższe stężenie tego aminokwasu obserwuje się u mężczyzn niż u kobiet. Bednarek-Tupikowska, K. Hiperhomocysteinemia oznacza podwyższony poziom homocysteiny we krwi (powyżej 15 µmol/l).4. Hiperhomocysteinemia – przyczyny
Jednym z nich jest wrodzony polimorfizm genów, które kodują reduktazę metylenotetrahydrofolianu MTHFR. Przyczyną hiperhomocysteinemii może być także nieprawidłowy styl życia, w tym: – niedoborowa dieta, szczególnie uboga w kwas foliowy, witaminy B6 i B12, – palenie tytoniu, – picie alkoholu, – picie nadmiernej ilości kawy, – niska aktywność fizyczna, – przyjmowanie niektórych leków. Może być skutkiem polimorfizmów genetycznych enzymów, które są związane z przekształcaniem homocysteiny. W konsekwencji zmniejsza się wydajność produkcji aktywnej formy kwasu foliowego – metylotetrahydrofolianu, który jest niezbędny do remetylacji homocysteiny. Hiperhomocysteinemia może mieć podłoże genetyczne i środowiskowe.5. <extra_id_0> Homocystein <extra_id_1> Przeczytaj więcej <extra_id_2> Homocistein
Hiperhomocysteinemia wpływa na upośledzenie działania tlenku azotu (NO), który rozszerza średnice naczyń krwionośnych. Choroby układu krążenia, w tym choroba wieńcowa, udar i zastoinowa niewydolność serca, są główną przyczyną zgonów na całym świecie. W konsekwencji zaburza przepływ krwi przez naczynia i prowadzi do rozwoju zakrzepicy zarówno tętnic, jak i żył. Wysoki poziom homocysteiny jest niezależnym czynnikiem rozwoju schorzeń układu krążenia – uszkadza komórki śródbłonka naczyń krwionośnych i przyczynia się do utlenienia lipoprotein LDL.6. Hiperhomocysteinemia – leczenie
Rekomendowane dawki to 500 µg kwasu foliowego, 100–600 µg witaminy B12 oraz 6–25 mg witaminy B6 (D. Korzeniowska, A. Bardzo ważny jest również odpowiedni poziom kreatyny, której niedobory zwiększają syntezę homocysteiny (J. Lukasiak 2005). W celu obniżenia poziomu homocysteiny zaleca się przyjmowanie wysokich dawek witamin z grupy B. Gąsiorowska, K. Jabłecka 2008). Kurpaska, J. Leczenie hiperhomocysteinemii polega na wsparciu mechanizmów rozkładu homocysteiny, a więc podawaniu kwasu foliowego, witamin B6 i B12.7. Czy to w ogóle co jeść, aby obniżyć poziom homocysteiny?
Profilaktycznie należy spożywać produkty o wysokiej zawartości kwasu foliowego, witamin B6 i B12. Lepiej zapobiegać niż leczyć. Witaminy pochodzące ze źródeł naturalnych są lepiej przyswajalne niż ich formy syntetyczne, dodatkowo pożywienie zawiera też szereg innych korzystnych substancji, m.in. Przeciwutleniacze, które pozytywnie wpływają na funkcjonowanie układu krążenia. Przy podwyższonym poziomie homocysteiny warto wdrożyć odpowiednią dietę.8. <extra_id_0> Homocysteina <extra_id_1> Homocysteine <extra_id_2> Homocystina
W organizmie kwas foliowy zostaje przekształcony w aktywny metabolit – 5- metylotetrahydrofolian, który bierze udział w przemianie homocysteiny do metioniny. W konsekwencji zapobiega rozwojowi chorób układu sercowo-naczyniowego lub spowalnia go (A.E. Kenney 2017). Występuje zarówno w produktach pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. Zawartość kwasu foliowego w wybranych produktach spożywczych (μg/100 g) Drożdże piekarskie, prasowane 1407Wątróbka z kurczaka 590Szpinak 193Fasola biała, nasiona suche 187Natka pietruszki 170Jarmuż 120Kiwi 38Marchew 32Pomarańcza 30Ser twarogowy, półtłusty 27 Kwas foliowy jest bardzo wrażliwy na wiele czynników, np. Wysoką temperaturę, kwaśne pH, działanie promieni słonecznych i tlenu. W czasie produkcji mąki pszennej straty kwasu foliowego sięgają aż 90%, z kolei w trakcie wypieku chleba dochodzi do dalszych strat folianów rzędu 30% (B. Ponadto picie alkoholu, palenie tytoniu oraz niektóre leki, m.in. Metformina, doustne leki antykoncepcyjne, cytostatyki, sulfonamidy czy niesteroidowe leki przeciwzapalne, zmniejszają przyswajalność kwasu foliowego. Najbardziej istotnym składnikiem diety, który przyczynia się do spadku poziomu homocysteiny, jest kwas foliowy (witamina B9). Ponadto poprawia biodostępność tlenku azotu, dzięki czemu usprawnia funkcje śródbłonka naczyń krwionośnych. Stanchewicz, W.L. Organizm człowieka nie ma zdolności do samodzielnego wytwarzania kwasu foliowego, dlatego należy go dostarczać z zewnątrz. Największe ilości kwasu foliowego można znaleźć w zielonych warzywach liściastych, nasionach roślin strączkowych i drożdżach. Dlatego też w trakcie przechowywania i obróbki żywności dochodzi do dużych strat tej witaminy (nawet do 90%). Mziray i wsp. 2017). Do zmniejszenia wchłaniania tego składnika przyczyniają się także choroby przewodu pokarmowego. Foliany to grupa związków, spośród których kwas foliowy charakteryzuje się najwyższą stabilnością i przyswajalnością.9. <extra_id_0> Homocystein <extra_id_1> Przeczytaj więcej <extra_id_2> Homocistein
Stanowi także ważny koenzym dla enzymów, które biorą udział w przemianie homocysteiny do cysteiny. Zawartość witaminy B6 w wybranych produktach spożywczych (mg/100 g)Zarodki pszenne 2, 52Soja, nasiona suche 0, 81Kasza jaglana 0, 80Orzechy włoskie 0, 73Mięso z piersi indyka, bez skóry 0, 59Szynka wołowa, gotowana 0, 43Ziemniaki 0, 30Ser camembert 0, 16Orzechy ziemne 0, 11Jaja kurze całe 0, 10 Obróbka produktów spożywczych wpływa na zawartość witaminy B6. Riccio, C. Fogliano 2015). Pełni szereg ważnych funkcji w organizmie, wchodzi w skład aż 160 enzymów, które biorą udział w przemianie aminokwasów, węglowodanów i tłuszczów. Dobrym źródłem witaminy B6 są ryby, mięso, suche nasiona roślin strączkowych oraz produkty z pełnego ziarna. Gotowanie, smażenie czy peklowanie mięsa powoduje straty tej witaminy wynoszące 30–50% (F. Mennella, V. Witamina B6 występuje w 6 różnych formach, każda z nich wykazuje aktywność biologiczną.10. <extra_id_0> Homocystein <extra_id_1> Przeczytaj więcej <extra_id_2> Homocistein
Komórki okładzinowe żołądka uwalniają białko – czynnik wewnętrzny IF, który jest niezbędny do prawidłowego przyswajania witaminy B12. Zawartość witaminy B12 w wybranych produktach spożywczych (µg/100 g)Wątroba wołowa 110Wątróbka kurczaka 35Śledź świeży 13Makrela wędzona 9, 7Mięso z udźca indyka, bez skóry 1, 7Ser gouda, tłusty 1, 7Jaja kurze całe 1, 6Wołowina, polędwica 1, 4Ser twarogowy, półtłusty 0, 8Jogurt naturalny 2% tłuszczu 0, 5 Znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego, a jej wchłanianie zależne jest od stanu żołądka. Biodostępność kobalaminy z różnych pokarmów mieści się w przedziale 20–90%. Witamina B12 (kobalamina) wraz z 5-metylotetrahydrofolianem bierze udział w transmetylacji homocysteiny i przemianie do metioniny.
