Szukaj
Język
Ferrytyna – klucz do zdrowia i prawidłowej gospodarki żelazem
Spis treści
1. <extra_id_0> Polski: <extra_id_1> język polski: <extra_id_2> English: <extra_id_3> English: <extra_id_4>: <extra_id_5> English:
W ten sposób ferrytyna zapewnia stabilny poziom tego pierwiastka we krwi, chroni zarówno przed jego niedoborem, jak i nadmiarem. Dzięki temu pomaga minimalizować ryzyko powstawania wolnych rodników, dzięki czemu chroni tkanki i narządy przed ich destrukcyjnym wpływem. Ponadto żelazo jest niezbędnym składnikiem wielu enzymów uczestniczących w przemianach energetycznych. Finazzi, P. Ferrytyna odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu gospodarką żelazem i w utrzymaniu równowagi metabolicznej organizmu. Oprócz tego ferrytyna pełni również funkcję ochronną – wiąże wolne jony żelaza, które wykazują toksyczne działanie i mogą prowadzić do powstawania stresu oksydacyjnego. Żelazo magazynowane w ferrytynie odgrywa także kluczową rolę w procesach metabolicznych, takich jak produkcja hemoglobiny, odpowiedzialnej za transport tlenu, oraz mioglobiny, która magazynuje tlen w mięśniach. Ferrytyna wspomaga działanie układu odpornościowego – reguluje dostępność żelaza oraz wspiera organizm w skuteczniejszym reagowaniu na infekcje i stany zapalne (D. Arosio 2014). Jej głównym zadaniem jest magazynowanie żelaza w komórkach wątroby, śledziony, szpiku kostnego i mięśni, a następnie uwalnianie go wtedy, gdy organizm tego potrzebuje.2. Dlaczego warto badać poziom ferrytyny, a nie tylko żelaza
Warto zaznaczyć, że poziom żelaza we krwi może być podwyższony w wyniku stanów zapalnych, infekcji czy chorób przewlekłych. Właśnie dlatego regularne badanie jej poziomu jest kluczowe w monitorowaniu terapii, zwłaszcza u pacjentów z niedokrwistością z niedoboru żelaza. Nie można również zapominać, że niski poziom ferrytyny może być związany z innymi problemami zdrowotnymi takimi jak choroby neurodegeneracyjne i sercowo-naczyniowe czy zaburzenia metaboliczne. Zhang i wsp. 2021). Ferrytyna jest bardziej czułym wskaźnikiem ewentualnego niedoboru, ponieważ do zmiany jej poziomu może dojść wcześniej niż do spadku wolnego żelaza we krwi i pojawienia się objawów klinicznych. W takich okolicznościach ferrytyna, mimo że jej poziom również może być nieco podwyższony, lepiej odzwierciedla rzeczywisty stan zapasów żelaza w organizmie. Taki nadzór umożliwia lekarzom bardziej skuteczną ocenę efektywności leczenia i dostosowywanie go do indywidualnych potrzeb pacjenta. Analiza jej poziomu stanowi zatem istotny element oceny ogólnego stanu zdrowia pacjenta i identyfikacji potencjalnych zagrożeń (J. Badanie poziomu ferrytyny odgrywa kluczową rolę w ocenie gospodarki żelazem w organizmie, ponieważ dostarcza istotnych informacji na temat dostępnych zapasów tego pierwiastka.3. Ile wynosi prawidłowy poziom ferrytyny
U mężczyzn poziom ferrytyny powinien wynosić 30–300 ng/ml, podczas gdy u kobiet przed menopauzą wartość ta powinna oscylować w granicach 15–200 ng/ml (K. Eszyk, M. Warto jednak zauważyć, że dolna granica tych norm nie jest optymalna. Galetti i wsp. 2021). Wartości te różnią się też w zależności od wieku i płci. Krzyżowska, J. Gonciarz 2020). Wyniki poniżej 50 ng/ml mogą wskazywać na wczesny niedobór żelaza, dlatego wielu specjalistów dąży u swoich pacjentów do osiągnięcia wartości powyżej 50 ng/ml (V. Niestety referencyjne wartości dotyczące ferrytyny podawane przez laboratoria są bardzo zróżnicowane, co często może prowadzić do niejednoznacznej interpretacji wyników.4. O czym świadczy zbyt niski poziom ferrytyny i jak się objawia
Osoby, u których poziom ferrytyny jest niski, mogą także odczuwać zawroty głowy i problemy z koncentracją. Kumar i wsp. 2022). Do najczęstszych symptomów należą osłabienie, chroniczne zmęczenie, bladość skóry oraz wypadanie włosów. Wiąże się to również ze zwiększoną podatnością na infekcje i osłabioną odpornością (A. Niski poziom ferrytyny może manifestować się różnymi objawami, które często wskazują na niedobór żelaza w organizmie.5. O czym świadczy zbyt wysoki poziom ferrytyny i jak się objawia
Warto mieć też świadomość, że przyczyn takiego stanu może być wiele, np. Nadmierna suplementacja żelaza, choroby wątroby, hemochromatoza (genetyczne zaburzenie wchłaniania żelaza), stany zapalne, a nawet nowotwory. Cullis i wsp. 2018). W dłuższej perspektywie może prowadzić nawet do uszkodzenia narządów, w tym serca i wątroby, oraz zwiększać ryzyko poważnych chorób. Dobrze zatem monitorować poziom ferrytyny i konsultować się z lekarzem w przypadku wykrycia jej podwyższonej wartości (J.O. Zbyt wysoki poziom ferrytyny często wynika z nadmiaru żelaza w organizmie i objawia się m.in. Bólami brzucha i stawów, zmęczeniem, osłabieniem i problemami z pamięcią.6. Jak zadbać o prawidłowy poziom ferrytyny za pomocą diety
Jego najlepszymi źródłami są: czerwone mięso (wołowina, jagnięcina), podroby, zwłaszcza wątróbka, drób oraz ryby takie jak łosoś lub tuńczyk. Znajduje się ono m.in. W nasionach roślin strączkowych (soczewicy, ciecierzycy, fasoli), orzechach i nasionach, pełnoziarnistych produktach zbożowych oraz zielonych warzywach liściastych (np. W szpinaku czy jarmużu). Najważniejszym z nich jest wzbogacanie posiłków o produkty bogate w witaminę C, jak natka pietruszki, papryka, cytrusy czy owoce jagodowe. Ems, K. Huecker 2023). Związki te mają zdolność wiązania żelaza w przewodzie pokarmowym, przez co tworzą się nierozpuszczalne kompleksy, a to z kolei może obniżyć przyswajalność żelaza nawet o 60–80%. Zamiast tego lepiej sięgnąć po nie godzinę przed jedzeniem lub dwie godziny po, a do posiłku wypić napoje wspierające wchłanianie żelaza, np. Wodę z cytryną, która dostarcza witaminy C (N.M. Haub, B.L. Podobnie działa wapń zawarty w produktach mlecznych, dlatego warto unikać jego spożycia w trakcie posiłków bogatych w żelazo (T. St Lucia, M.R. Należy także wspomnieć o fitynianach obecnych m.in. W nasionach roślin strączkowych, które są jednocześnie źródłem żelaza. Pozwala to na lepsze wykorzystanie żelaza z tych produktów (E. Aby zadbać o prawidłowy poziom ferrytyny w organizmie, warto skoncentrować się na diecie bogatej w żelazo i składnikach wspomagających jego wchłanianie. Drugim rodzajem jest żelazo niehemowe, które niestety jest przyswajalne w znacznie mniejszym stopniu, ale nadal stanowi wartościowy dodatek do diety, zwłaszcza przy zbyt niskim poziomie ferrytyny. Warto podkreślić, że znaczenie ma nie tylko włączanie do diety produktów bogatych w żelazo, ale również zadbanie o jego prawidłowe wchłanianie poprzez odpowiednią kompozycję posiłków i dopilnowanie kilku kluczowych aspektów. Nie bez znaczenia jest też dodawanie źródeł kwasu foliowego, np. Drożdży, zielonych warzyw liściastych lub nasion roślin strączkowych (T. St Lucia, M.R. Warto zaznaczyć, że istnieje wiele substancji, które mogą hamować wchłanianie żelaza, zaliczają się do nich m.in. Polifenole obecne w kawie i herbacie. Aby zminimalizować ten efekt, warto unikać picia kawy i herbaty bezpośrednio przed posiłkiem bogatym w żelazo, w jego trakcie oraz tuż po jego zakończeniu. Delimont, M.D. Lindshield 2017). Ems, K. Huecker 2023). Na szczęście ich negatywny wpływ można zredukować poprzez długie moczenie i dokładne gotowanie przed spożyciem. Piskin i wsp. 2022). Najlepiej sięgać po żelazo hemowe, które znajduje się w produktach odzwierzęcych i jest bardzo dobrze przyswajalne.7. Czy warto wprowadzić suplementację żelaza
Suplementacja może być również potrzebna w sytuacjach zwiększonego zapotrzebowania na żelazo, jak ciąża, karmienie piersią, obfite miesiączki czy intensywny wysiłek fizyczny. W wielu przypadkach odpowiednia dieta bogata w żelazo wystarcza, aby utrzymać prawidłowy poziom ferrytyny, a suplementy należy stosować tylko wtedy, gdy są rzeczywiście potrzebne. Jest wskazana przede wszystkim w przypadku niskiego poziomu ferrytyny, który świadczy o zbyt małych zapasach tego pierwiastka w organizmie. Ważne jest, aby przed wprowadzeniem suplementów wykonać badania krwi, ponieważ nadmiar żelaza może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. Suplementacja żelaza może być korzystna, ale powinna być stosowana ostrożnie i pod nadzorem lekarza.
