Szukaj
Język
Spis treści
1. Choroba refluksowa – ogólne wiadomości
Yuan, S.C Larsson 2022). Jarosz, A. Towarzyszą jej epizody cofania się treści żołądkowej do przełyku, a w niektórych przypadkach również do jamy ustnej. Refluks żołądkowo-przełykowy może mieć charakter fizjologiczny, np. Podczas ciąży, kiedy to płód naciska na żołądek kobiety i tym samym wywołuje cofanie się treści pokarmowej – po porodzie dolegliwości naturalnie ustępują. Zignorowany i nieleczony refluks może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak zaburzenia połykania czy nowotwór przełyku. Symptomy choroby refluksowej: – uczucie pieczenia w klatce piersiowej, – chrypka, – problemy z połykaniem (dysfagia), – ból gardła, – ciągłe infekcje górnych dróg oddechowych, – trudności w oddychaniu, – kaszel. Choroba refluksowa przełyku to jedna z najpowszechniejszych dolegliwości układu trawiennego na całym świecie. W Polsce diagnozowana jest natomiast u 36% pacjentów zgłaszających się do gastroenterologa (M. Taraszewska 2014). Ze względu na dużą zawartość kwasu żołądkowego powoduje piekący ból w okolicy klatki piersiowej oraz nieprzyjemny posmak w ustach, co potocznie nazywane jest zgagą. Problem stanowią natomiast stale nawracające epizody cofania się treści pokarmowej, które powodują dyskomfort i utrudniają codzienne funkcjonowanie. Do głównych czynników ryzyka zaliczyć można: nieprawidłowości anatomiczne i histologiczne (np. Zwężenie przełyku), płeć oraz czynniki środowiskowe – m.in. Stres, palenie papierosów czy nieprawidłową dietę. Leczenie refluksu zwykle polega na farmakoterapii inhibitorami pompy protonowej (np. Omeprazolem, pantoprazolem, lanzoprazolem czy esomeprazolem) blokującymi wydzielanie kwasu żołądkowego. Na jej występowanie skarży się 13% światowej populacji (S.2. Żywieniowe czynniki ryzyka
Jak pokazują badania, duża liczba przekąsek pomiędzy posiłkami jest dodatnio skorelowana z wystąpieniem refluksu żołądkowo-przełykowego (E. Jeśli tuż po obfitych daniach przyjmowany jest kolejny pokarm, wówczas żołądek staje się przepełniony, a jego opróżnianie jest opóźnione, przez co rośnie ryzyko cofania się treści pokarmowej. Napoje zawierające kofeinę również mogą nasilać objawy choroby refluksowej oraz zwiększać dolegliwości bólowe (R.S. Takie produkty jak kawa, mocna herbata czy napoje energetyczne pite w nadmiernych ilościach będą wzmagały wydzielanie kwasu żołądkowego przy jednoczesnym zmniejszeniu produkowania warstwy ochronnej w żołądku. W dodatku żywność tego typu zwykle cechuje się wysoką kalorycznością, co negatywnie wpływa na masę ciała. Yuan, S.C Larsson 2022). Ness-Jensen i wsp. 2013). Jak pokazują badania, najgorszym możliwym stylem żywienia w przypadku choroby refluksowej jest ograniczenie spożywania posiłków do jednego lub dwóch dziennie (M. Taraszewska 2014). Występowanie choroby refluksowej najczęściej nasilają: – artykuły spożywcze o dużej zawartości tłuszczu (szczególnie nasyconego i form trans) – masło, smalec, tłuste mięsa, słodycze, żywność wysokoprzetworzona, – dania smażone, – dania pikantne – zwłaszcza z dodatkiem chili, – mięta i produkty ją zawierające – gumy do żucia, miętowe słodycze, herbatki ziołowe, – żywność o wysokiej kwasowości – z dodatkiem octu czy dużej ilości soli, cytrusy, pomidory, – czekolada i produkty czekoladowe (M. Taraszewska 2014). Do najczęstszych czynników ryzyka zwykle zalicza się spożywanie posiłków ostrych, smażonych czy z dodatkiem octu, jednak nie są to jedyne dania, które mogą nasilać objawy. Fiorentino 2019). Ponadto po każdym spożytym posiłku kwas żołądkowy jest ponownie wydzielany, co może zwiększać liczbę epizodów refluksowych oraz uniemożliwiać oczyszczenie błony wyścielającej przełyk, a to natomiast – powodować jej podrażnienie. Mehta i wsp. 2021). Wiele mówi się także o wpływie diety na chorobę refluksową, zwłaszcza w przypadku nowoczesnego modelu żywieniowego skupionego głównie na produktach przetworzonych, bogatych w nasycone tłuszcze, cukry proste oraz sól. Jak się okazuje, nadwaga i otyłość są jednymi z czynników ryzyka choroby refluksowej – mogą zwiększyć jej wystąpienie nawet o 115% (S. Redukcja masy ciała pozwala zatem zminimalizować ucisk na żołądek poprzez zmniejszenie ilości tkanki tłuszczowej z okolic brzucha, co pomaga w zahamowaniu dolegliwości (E. Częstotliwość spożywania pokarmu także wpływa na pojawienie się epizodów refluksowych. Jarosz, A. Rezygnowanie z obiadu i kolacji na rzecz jednego obfitego dania pod koniec dnia jest rozwiązaniem nieodpowiednim, ponieważ duża ilość pokarmu opóźnia opróżnianie żołądka i może powodować cofanie się treści do przełyku. Jarosz, A. Jako że choroba refluksowa związana jest ściśle z funkcjonowaniem układu pokarmowego, dieta oraz zwyczaje żywieniowe mogą wpływać na zwiększenie liczby epizodów oraz dolegliwości bólowych.3. Jak skomponować dietę w chorobie refluksowej?
Jarosz, A. Warto jednak pamiętać, że eliminowanie produktów z menu pacjenta powinno odbywać się zgodnie z jego indywidualnymi potrzebami oraz preferencjami. Choć bardzo często odradza się spożywanie produktów pełnoziarnistych ze względu na ich możliwy drażniący wpływ, to badania nie potwierdziły słuszności ich eliminacji z diety. Newberry, K. Negatywny wpływ ma natomiast spożywanie dużej ilości cukrów prostych oraz produktów bogatych w skrobię, takich jak zielone banany czy ziemniaki. Bazuje ona natomiast na pokarmach delikatnych, z umiarkowaną ilością błonnika – głównie lekkostrawnych owocach i warzywach poddanych obróbce termicznej, węglowodanach skrobiowych, drobiu i chudych rybach. Koufman 2011). Produkty „bezpieczne” u niektórych osób wciąż mogą powodować nasilenie objawów. Niezwykle istotna jest też odpowiednia podaż płynów, zwłaszcza wody. Najlepiej wypijać co najmniej 2 l napojów dziennie, jednak wśród nich nie powinny pojawiać się produkty bogate w kofeinę oraz zawierające duże ilości cukrów prostych. Zhang i wsp. 2021). Należy jednak pamiętać, że wysokotłuszczowe napoje mleczne mogą nasilać refluks, dlatego w tym wypadku lepiej jest wybierać produkty o niskiej zawartości tłuszczu. Z tego też powodu ich źródła powinny pojawiać się w diecie i stanowić 20% dziennego zapotrzebowania. W świetle obecnych dowodów naukowych istotne wydaje się także regularne spożywanie posiłków o niezbyt dużej objętości. Jak pokazują badania przeprowadzone w Albanii, wprowadzenie zasad diety śródziemnomorskiej (opartej na produktach roślinnych z niewielkim udziałem produktów przetworzonych) może zmniejszać objawy choroby refluksowej (C. Lynch 2019). Taki model żywieniowy może natomiast prowadzić do niedoborów pokarmowych ze względu na wysoką liczbę eliminowanych składników (P. Każda osoba cierpiąca z powodu choroby refluksowej odznacza się odmienną wrażliwością na pokarmy, dlatego stworzenie jednego uniwersalnego modelu żywieniowego jest niemożliwe. Taraszewska 2014). Dieta, której zadaniem jest ochrona żołądka i przełyku, to przede wszystkim lekka modyfikacja tradycyjnego, zdrowego modelu żywieniowego – jej podstawę powinny stanowić warzywa i owoce w formie tolerowanej przez układ pokarmowy. Naukowcy sugerują, że żywność bogata w błonnik może być wręcz pomocna ze względu na częściowe zaabsorbowanie nadmiernie wydzielanego kwasu żołądkowego (C. Lynch 2019). Dobrym rozwiązaniem wydaje się stosowanie diety zmniejszającej wydzielanie kwasu żołądkowego, tzn. Takiej, która eliminuje produkty bogate w cukry proste, przetworzone, ostre, kwaśne oraz smażone. Jak podają badania, aż 95% osób przechodzących na ten model żywieniowy odczuwa poprawę zdrowia (J.A. Należy jednak zaznaczyć, że dieta w chorobie refluksowej powinna mieć charakter bardzo indywidualny. Dobrym rozwiązaniem może być zatem prowadzenie dzienniczka żywieniowego – ułatwi on zaobserwowanie, jaka żywność wpływa negatywnie na samopoczucie. Pomaga ona oczyszczać przełyk z soku żołądkowego, dzięki czemu redukuje prawdopodobieństwo jego uszkodzenia. Ostatnie badania wskazują też, że zbyt niskie spożycie mleka (mniej niż szklanka dziennie) koreluje ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia objawów choroby refluksowej (M. Wynikać to może z obecności wapnia, który związany jest z prawidłowym funkcjonowaniem mięśni, w tym zwieracza przełyku. Białka również mają działanie wzmacniające zwieracz przełyku. Najlepszym wyborem będą: chudy drób, ryby, nabiał o obniżonej zawartości tłuszczu, jaja i gotowane strączki. Nie poleca się zjadania obfitych, ciężkostrawnych kolacji przed snem. Newberry, K. Choć pojawiają się także przesłanki o skuteczności diety low FODMAP, to najnowsze badania ich nie potwierdzają. Rivière i wsp. 2021). Jak pokazują badania, istnieje duży związek między dietą a cofaniem się treści pokarmowej (M.
