Szukaj
Język
Spis treści
1. Anemia – definicja i rodzaje niedokrwistości
Główne rodzaje anemii: – anemia z niedoboru żelaza (tzw. Mikrocytarna) – to najczęstszy rodzaj niedokrwistości, erytrocyty są bardzo małe, przez co nie są zdolne do transportu tlenu, czyli pełnienia ich najważniejszej funkcji; – anemia z niedoboru witaminy B12 i/lub kwasu foliowego (tzw. Makrocytarna, megaloblastyczna) – we krwi występuje zbyt mała liczba erytrocytów lub erytrocyty mają nieprawidłowy kształt. Niedokrwistości mikro- i makrocytarne są jednak najbardziej powszechne. W zależności od stężenia hemoglobiny wyróżnia się niedokrwistość: – łagodną – Hb 10–12, 0 g/dl u kobiet, 10–13 g/dl u mężczyzn, – umiarkowaną – Hb 8–9, 9 g/dl, – ciężką – Hb 6, 5–7, 9 g/dl, – zagrażającą życiu – Hb poniżej 6, 5 g/dl. Oprócz tego można wyróżnić anemię, która powstała w wyniku ostrej utraty krwi, anemię hemolityczną czy aplastyczną, związaną z niewydolnością szpiku. Anemia, zwana też niedokrwistością, to obniżenie stężenia hemoglobiny (Hb) poniżej normy i/lub zmniejszenie liczby erytrocytów (czerwonych krwinek) oraz hematokrytu.2. Anemia – przyczyny i objawy
Objawy niedoboru żelaza: – zmęczenie, – osłabienie, – senność, – bladość skóry i śluzówek, – zmniejszenie apetytu, – bóle i zawroty głowy, – trudności w skupieniu uwagi, – nadmierne wypadanie włosów, – łamliwość paznokci, – szybkie bicie serca, zwłaszcza po wysiłku, – częste uczucie zimna. Niedostateczna ilość tych witamin może występować w źle zbilansowanej diecie wegetariańskiej lub wegańskiej. Anemia może rozwijać się w wyniku zaburzenia wchłaniania wspomnianych witamin, np. W przypadku otyłości lub SIBO. Należy pamiętać, że niedobór kwasu foliowego jest szczególnie niebezpieczny dla kobiet w ciąży lub planujących ciążę. Dlatego tak ważne są zarówno zbilansowana dieta, jak i odpowiednia suplementacja. Przyczyną występowania anemii mikrocytarnej jest zwykle niedobór żelaza, który może wynikać z: – niedostatecznej podaży tego składnika z dietą, – złego wchłaniania (np. W przebiegu zakażenia bakterią Helicobacter pylori), – nadmiernej utraty żelaza (np. Podczas menstruacji, urazu). Anemia makrocytarna powstaje zazwyczaj w wyniku niedoboru witaminy B12 i/lub kwasu foliowego. Na niedobory narażone są też osoby starsze lub nadużywające alkoholu. Objawy są podobne do tych, które występują w przypadku niedokrwistości z niedoboru żelaza. Zwiększa ryzyko poronienia, wystąpienia wad cewy nerwowej u płodu i poważnych zaburzeń. Do przyczyn anemii można także zaliczyć niektóre choroby przewlekłe, przyjmowane leki, czynniki genetyczne czy infekcje (bakteryjne, wirusowe, grzybicze). Należy pamiętać, że zapotrzebowanie na ten składnik zwiększa się u kobiet w ciąży, kobiet w trakcie dojrzewania, a czasem też u sportowców.3. Czy warto wykonywać morfologię
Pełna morfologia ocenia poziom hemoglobiny, hematokrytu, liczbę czerwonych i białych krwinek, a także płytek krwi, które są odpowiedzialne za jej krzepliwość. Jeżeli występują odchylenia w morfologii lub wyniki są niezadowalające, a pacjent ma objawy anemii, lekarz kieruje go na dalszą diagnostykę. Warta uwagi jest ferrytyna, czyli białko wiążące atomy żelaza i magazynujące je w organizmie. Jeżeli stężenie ferrytyny jest niskie (nawet przy prawidłowych pozostałych parametrach), oznacza to przedutajony lub utajony niedobór żelaza, który w przyszłość może prowadzić do rozwoju anemii. Suplementy i zioła warto odstawić na 3–5 dni, – kilka dni przed badaniem nie wolno pić alkoholu, – dzień lub dwa dni przed badaniem powinno się unikać forsownego wysiłku fizycznego, – warto zredukować poziom stresu. Oznaczenie morfologii jest ważne nie tylko w ocenie ogólnego stanu pacjenta, może być także pomocne w wykryciu poważnych chorób, w tym anemii. W morfologii oceniane są także takie parametry jak: – RBC (liczba krwinek czerwonych) – obniżona wartość może świadczyć o anemii, – MCV (średnia objętość krwinki czerwonej) i RDW (rozpiętość rozkładu objętości erytrocytów) – wskaźnik pomocny w różnicowaniu typu anemii. Poszerza się ją m.in. O badania poziomów żelaza, ferrytyny, transferyny, całkowitą zdolność wiązania żelaza (TIBC), utajoną zdolność wiązania żelaza (UIBC), poziom rozpuszczalnego receptora dla transferyny (sTfR), ilość kwasu foliowego czy witaminy B12. Niski poziom ferrytyny oznacza, że organizm ma małe zapasy żelaza, które wystarczą tylko na pewien czas. Do badań należy się odpowiednio przygotować: – krew należy oddawać między godziną 7.00 a 9.00, najlepiej zawsze w tym samym laboratorium, – trzeba być na czczo (minimum 12 h), – ostatni posiłek powinien być lekkostrawny i bez nabiału, – wszystkie leki należy przyjąć po badaniu, nie przed. Coraz więcej mówi się o wykonywaniu badań profilaktycznych, jednym z nich są badania krwi, najlepiej raz w roku.4. Praktyczne wskazówki
Wyróżnia się czynniki hamujące i wspierające wchłanianie żelaza. Kiełkowanie, moczenie i fermentacja to procesy, które aktywują działanie fitazy, czyli enzymu rozkładającego kwas fitynowy blokujący wchłanianie żelaza. Aby zapobiec anemii z niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego, warto spożywać warzywa i owoce na surowo, ewentualnie poddawać je krótkiej obróbce termicznej, a warzywa liściaste przechowywać w lodówce. Czynniki poprawiające wchłanianie żelaza, w szczególności niehemowego (roślinnego): – witamina C (papryka, kapusta, natka pietruszki, kiszonki, owoce jagodowe, owoce cytrusowe), – dodatek mięsny (drób, wołowina, ryby), – beta-karoten (marchew, bataty, dynia, morele, melon). Żelazo w formie hemowej, czyli pochodzące ze źródeł zwierzęcych, jest lepiej przyswajalne niż żelazo niehemowe, którego źródłem są produkty roślinne. Wchłanianie żelaza mogą blokować: – wapń (mleko i produkty mleczne), – polifenole (czerwone wino, kawa, herbata, kakao, owoce, warzywa), – fityniany (zboża, orzechy, suche nasiona roślin strączkowych), białka (kazeina, serwatka, białka soi). Warto spożywać kiełki (brokułu, lucerny, soi itp.), wykorzystywać do wypieków chleba skiełkowane ziarna, moczyć zboża, ziarna, orzechy, nasiona roślin strączkowych oraz wybierać pieczywo na zakwasie. Połączenia obniżające zawartość żelaza w posiłku: – źródło żelaza z takimi polifenolami jak zielona herbata/kawa/kakao/wino oraz z produktami zawierającymi żelazo niehemowe; – źródło żelaza ze źródłem wapnia, np. Makaron ze szpinakiem z dodatkiem mozzarelli lub fety; – źródło żelaza ze źródłem białka, np. Ser twarogowy z brokułem. Oprócz dużej zawartości żelaza w produkcie ważna jest też jego przyswajalność i biodostępność.5. <extra_id_0> Artykuł o tematyce <extra_id_1>
Należy wybrać jak najbardziej biodostępną formę suplementu, ustalić dawkę w zależności od występujących objawów oraz zwrócić uwagę na interakcje preparatu z innymi lekami. Substancje odżywcze najlepiej dostarczać organizmowi w sposób naturalny, jednak w niektórych przypadkach suplementacja może okazać się niezbędna. Suplementacja powinna być stosowana pod okiem specjalistów (lekarz, dietetyk). W zależności od rodzaju anemii podaje się żelazo, witaminę B12 i/lub kwas foliowy.
