Szukaj
Język
Dna moczanowa – dietoterapia
Spis treści
1. Dna moczanowa – definicja
Dawniej dna moczanowa była nazywana chorobą królów, ponieważ występowała przede wszystkim u osób, których styl życia charakteryzował się niską aktywnością fizyczną oraz nadmiernym spożyciem alkoholu. W przypadku braku leczenia dolegliwości mogą występować coraz częściej, a choroba zaczyna mieć charakter przewlekły. Prowadzi to do nawrotowych zapaleń stawów i silnego bólu, który najczęściej występuje rano. Na początkowym etapie choroby objawy pojawiają się sporadycznie, najczęściej 1–2 razy w roku lub nawet co 2 lata. Dna moczanowa, nazywana również podagrą, artretyzmem oraz skazą moczanową, jest chorobą wywołaną odkładaniem się kryształów moczanu jednosodowego w tkankach, narządach i płynie stawowym.2. Dna moczanowa – objawy i rozpoznanie
Znacznie częściej pacjenci wykonują jednak badanie krwi, które polega na oznaczeniu stężenia kwasu moczowego. Związki te pełnią wiele ważnych funkcji, m.in. Biorą udział w kodowaniu informacji genetycznej, ale także są niezbędnew procesie budowania nukleozydów. Włodarek i wsp. 2015). Dnę moczanową można rozpoznać poprzez pobranie płynu ze stawu i wykrycie kryształów moczanu jednosodowego. Kwas moczowy jest ostatecznym produktem przemiany puryn w organizmie człowieka. Za górną granicę prawidłowego stężenia kwasu moczowego uznaje się wynik: – u kobiet przed menopauzą – 4, 0 mg/dl, – u kobiet po menopauzie – 4, 7 mg/dl, – u mężczyzn – 5, 2 mg/dl (D. Oprócz silnego bólu stawu u pacjentów mogą występować także inne objawy, do których zaliczyć można: podwyższoną temperaturę ciała, dreszcze, ogólne osłabienie, zaczerwienienie skóry w miejscu zaatakowanego stawu, dysfunkcję stawu.3. Hiperurykemia – przyczyny
Pierwotna wynika z zaburzonego funkcjonowania enzymów biorących udział w przemianach puryn i jest to zjawisko genetyczne. Zwiększone stężenie kwasu moczowego nazywane jest hiperurykemią i rozpoznaje się ją, gdy ilość kwasu moczowego we krwi wynosi powyżej 7 mg/dl. Postać nabyta wynika natomiast m.in. Z nieprawidłowej diety (zwiększona podaż produktów bogatych w puryny), nadużywania alkoholu, przyjmowania niektórych leków oraz zaburzonego wydalania kwasu moczowego przez nerki. Przyczyn tego zjawiska może być wiele, a hiperurykemię podzielić można na pierwotną oraz nabytą.4. Dna moczanowa – dietoterapia
Edukacja pacjenta w tym kierunku jest niezbędna, ponieważ odpowiednie postępowanie może uchronić przed nawrotami. Nie oznacza to, że każdy z tych produktów należy wykluczyć, zaleca się jedynie ich ograniczenie lub stosowanie zamienników. Zawierają znacznie mniejsze ilości związków purynowych. Nie należy całkowicie rezygnować ze spożycia ryb oraz owoców morza, ponieważ są one cennym źródłem m.in. Wielonienasyconych kwasów omega-3. Są źródłem białka roślinnego, wielu witamin i składników mineralnych. Do produktów, które charakteryzują się niską zawartością puryn, zaliczyć można owoce, warzywa oraz produkty mleczne. Kolejnym elementem dietoterapii dny moczanowej jest zaprzestanie spożywanie alkoholu. Ponadto alkohol zwiększa ryzyko odwodnienia, co także może przyczynić się do ataku dny. Napoje spirytusowe także nie są zalecane, a w przypadku umiarkowanego spożycia wina nie zauważano negatywnego wpływu na stężenie kwasu moczowego (H.K. Cukier oraz słodycze to kolejne produkty, które mogą przyczyniać się do zaostrzenia choroby. Fruktozę w produktach spożywczych można znaleźć przede wszystkim pod postacią syropu glukozowo-fruktozowego, dlatego warto wyeliminować z jadłospisu takie produkty jak słodkie gazowane napoje, ciastka, batoniki oraz słodkie płatki śniadaniowe. Ponadto wraz z owocami dostarczane są witaminy, składniki mineralne oraz błonnik pokarmowy, dlatego nie należy się obawiać fruktozy spożywanej wraz z owocami w zwyczajowej formie. Odwodnienie nie tylko zaostrza ból, ale również może wpłynąć na znaczny wzrost ilości kwasu moczowego we krwi. Zrezygnować należy ze słodkich kolorowych napojów, które są skoncentrowanym źródłem cukru. Pozwoli to na zmniejszenie masy ciała, a tym samym może mieć pozytywny wpływ na obniżenie stężenia kwasu moczowego. Nie należy stosować zbyt dużych restrykcji żywieniowych, ponieważ zbyt niska podaż energii może wiązać się ze wzrostem stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi. W przebiegu zaostrzenia dny nie zaleca się ćwiczeń o wysokiej intensywności. Niektórzy pacjenci z uwagi na ograniczenia ruchomości stawu nie są w stanie wykonywać pewnych aktywności, dlatego należy ją dopasować do stanu zdrowia chorego. Najważniejszym elementem jest zwrócenie uwagi na zmniejszoną podaż produktów bogatych w związki purynowe. Związki purynowe znajdują się przede wszystkim w podrobach, przetworach mięsnych, niektórych rybach, owocach morza, nasionach roślin strączkowych oraz grzybach. Przetwory mięsne oraz podroby warto zamienić na chude mięso, np. Kurczaka oraz indyka. Jeśli chodzi o takie ryby jak szprotki, śledzie lub sardynki, warto zamienić je na łososia lub dorsza, które również charakteryzują się niższą zawartością puryn. Nasiona roślin strączkowych takie jak np. Soczewica, ciecierzyca lub groch także powinny zostać ograniczone w jadłospisie, ale nie całkowicie wyeliminowane. Zawartość związków purynowych w 100 g wybranych produktów.– szprotki wędzone – 840 mg, – wątroba wieprzowa – 515 mg, – grzyby suszone – 488 mg, – śledzie w oleju – 444 mg, – pstrąg – 297 mg, – soja, nasiona – 190 mg, – łosoś – 170 mg, – pierś z kurczaka – 170 mg, – dorsz – 109 mg. Zawartość związków purynowych w 100 g wybranych produktów: – banan – 57 mg, – szpinak – 57 mg, – melon – 33 mg, – truskawki – 21 mg, – pomarańcza – 19 mg, – kiwi – 19 mg, – marchew – 17 mg, – twaróg – 9, 4 mg, – jogurt naturalny – 8, 1 mg, – ser żółty (edamski) – 7, 1 mg. Etanol zawarty w napojach alkoholowych prowadzi do zwiększenia stężenia kwasu moczowego m.in. Poprzez ograniczenie jego wydalania przez nerki. W jednym z badań zauważono, że napojem alkoholowym, który szczególnie podnosi stężenie kwasu moczowego, jest piwo. Choi i wsp. 2004). Fruktoza zawarta w żywności ma wpływ na zwiększenie wydzielania kwasu moczowego, dlatego bardzo ważne jest ograniczenie podaży produktów obfitujących w ten cukier. Fruktoza znajduje się także w owocach, lecz w postaci naturalnej. Odpowiednie nawodnienie może wpłynąć na zmniejszenie dolegliwości bólowych, z tego powodu pacjentom z hiperurykemią oraz dną moczanową zaleca się wypijanie minimum 3 l płynów w ciągu dnia. Głównym płynem powinna być woda, ale mogą być to także herbata, kawa zbożowa czy owocowe koktajle. W przypadku pacjentów z nadmierną masą ciała zaleca się wprowadzenie diety z deficytem energetycznym. Deficyt powinien być indywidualnie dobrany, uwzględniać m.in. Aktywność fizyczną oraz stan zdrowia pacjenta. Aktywność ruchowa o umiarkowanej intensywności nie tylko wspomaga proces redukcji masy ciała, ale może zapobiegać rozwojowi skazy moczanowej. Każda aktywność ruchowa musi być indywidualnie dopasowana do możliwości danej osoby. Dieta odgrywa znaczącą rolę w rozwoju choroby, dlatego w momencie jej wystąpienia bardzo ważne jest wprowadzenie pewnych modyfikacji w jadłospisie chorego.5. Dna moczanowa – profilaktyka
Clebak, A. Croad 2020). Wprowadzenie diety z deficytem energetycznym pozwoli na zredukowanie masy ciała, a tym samym zmniejszy ryzyko wystąpienia skazy moczanowej (K.T. Morrison, J.R. Zauważono, że dna moczanowa może współistnieć z nadwagą oraz otyłością.6. Ograniczenie spożycia czerwonego mięsa i podrobów
Według zaleceń zdrowego żywienia dla osób zdrowych maksymalna ilość czerwonego mięsa wynosi 500 g na tydzień. Takie produkty jak wątroba czy śledziona są źródłem dużych ilości związków purynowych, dlatego zaleca się ich znaczne ograniczenie w diecie. Osoby z dną moczanową powinny jeszcze bardziej zmniejszyć tę ilość i najlepiej wybierać drób oraz ryby maksymalnie 2–3 razy w tygodniu. Zaleca się też mniejsze spożycie czerwonego mięsa, a najlepszym wyborem będzie chude mięso, np. Kurczak oraz indyk.7. Jedzenie różnokolorowych warzyw oraz owoców
Produkty te zawierają niewielkie ilości puryn, natomiast są skoncentrowanym źródłem witamin i składników mineralnych. Ich odpowiednia podaż wspiera pracę całego organizmu, dlatego zaleca się spożywanie minimum 400 g warzyw i owoców w ciągu dnia.8. Sięganie po produkty mleczne
Należy wybierać przede wszystkim te niskotłuszczowe i bez dodatku cukru. Zaleca się codziennie 2 szklanki mleka, które można zamienić na szklankę wcześniej wspomnianych produktów mlecznych. Takie produkty jak jogurty naturalne, kefiry czy twarogi nie są źródłem dużych ilości związków purynowych, dlatego ich spożycie nie powinno być ograniczane.9. Aktywność fizyczna
Aktywność ruchowa redukuje prawdopodobieństwo wystąpienia nadmiernej masy ciała, wspomaga proces redukcji, a tym samym redukuje prawdopodobieństwo rozwoju dny moczanowej. Zaleca się codzienną aktywność ruchową, a jej intensywność powinna być indywidualnie dopasowana do stanu pacjenta.
