Szukaj
Język
Dieta wegańska u dzieci – czy jest bezpieczna?
Spis treści
1. Dieta wegańska a zdrowie dziecka
Przyczyny stosowania diet roślinnych u maluchów są różne, jednak kluczowe znaczenie ma m. in. aspekt zdrowotny. Wśród wielu osób wykluczanie produktów odzwierzęcych z diety dzieci może budzić kontrowersje, niemniej jednak stanowiska wielu międzynarodowych towarzystw naukowych jednoznacznie wskazują na korzyści zdrowotne związane z żywieniem małych wegan. W stanowisku Amerykańskiego Towarzystwa Dietetycznego (V. Melina, W. Craig, S. Levin 2016) oraz Kanadyjskiego Towarzystwa Pediatrycznego (M. Amit 2010) można przeczytać, że odpowiednio zaplanowane diety wegetariańskie, w tym diety wegańskie, w których zadbano o odpowiednią ilość wszystkich składników pokarmowych, mogą stanowić zdrowy sposób żywienia na każdym etapie życia, również dzieci i młodzieży. Mogą one także pokrywać zapotrzebowanie żywieniowe i zapewniać korzyści w profilaktyce i leczeniu niektórych chorób.2. Na co zwrócić uwagę podczas wprowadzania diety wegańskiej u malucha
Kluczowe znaczenie mają odpowiednia edukacja żywieniowa całej rodziny oraz regularne kontrolowanie stanu zdrowia. Stałej ocenie musi również podlegać jadłospis pod względem jakości, odpowiedniego zbilansowania oraz zawartości składników szczególnie niedoborowych w diecie wegan, jak białko, witamina B12, witamina D, wapń, żelazo, cynk, jod oraz długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3. Dodatkowo niezbędne może okazać się wprowadzenie żywności wzbogacanej o dane składniki oraz odpowiedniej suplementacji dietetycznej. W przypadku dzieci głównym wyznacznikiem prawidłowego zbilansowania diety będą ewentualne wahania masy ciała, które należy monitorować.3. Jak zbilansować dietę małego weganina
Przede wszystkim należy zadbać o odpowiednią wartość energetyczną diety dostosowaną do wieku i poziomu aktywności fizycznej. Kluczowe w kontekście odpowiedniego wzrostu i rozwoju dziecka będzie dostarczanie wraz z dietą prawidłowej ilości białka. Ze względu na to, że białka pochodzenia roślinnego mają mniejszą wartość odżywczą niż pochodzenia zwierzęcego, istotne będzie wprowadzenie różnorodnych źródeł tego składnika w diecie oraz zadbanie o jego jakość (P. Müller 2020). Pomoże to w dostarczeniu odpowiednich ilości wszystkich niezbędnych aminokwasów egzogennych. Ze względu na zwiększone potrzeby żywieniowe dzieci niezbędne może się okazać zwiększenie zawartości białka w diecie maluchów. Kolejnym bardzo ważnym składnikiem jest wapń, którego odpowiednie ilości zapewniają dzieciom m. in. Prawidłowy rozwój kości i zębów. Przyjmuje się, że dzieci na diecie wegańskiej powinny dostarczać takie ilości wapnia, które będą spełniać standardowe zalecenia odnośnie spożycia tego mikroskładnika w tej grupie wiekowej. W diecie dzieci powinny znaleźć się roślinne napoje fortyfikowane w wapń. Rodzice i opiekunowie podczas zakupów powinni zwrócić szczególną uwagę na skład takich produktów. Oprócz tego duże ilości wapnia znajdują się w zielonych warzywach liściastych, jak brokuły, jarmuż, kapusta, dlatego należy uwzględniać je w menu na co dzień dziecka. Dodatkowym źródłem wapnia będą orzechy, nasiona, suszone owoce oraz fasole, których również nie powinno zabraknąć. Jeśli pokrycie zapotrzebowania na wapń nie jest możliwe z dietą, konieczne może okazać się zastosowanie suplementacji. Warto również zwrócić uwagę na podaż żelaza oraz zadbać o zwiększenie wchłanialności żelaza niehemowego z produktów roślinnych m. in. Poprzez spożycie odpowiednich ilości witaminy C, która poprawia wchłanialność tego pierwiastka (M. A. Desmond i wsp. 2021). W przypadku stwierdzonych niedoborów żelaza należy zastosować odpowiednią suplementację po konsultacji z lekarzem. Dodatkowo dieta wegańska jest szczególnie niedoborowa w witaminę B12, której głównym źródłem są produkty pochodzenia zwierzęcego. Aby dostarczyć jej odpowiednie ilości, należy włączyć do diety malucha produkty wzbogacane o tę witaminę oraz, jeśli istnieje taka konieczność, zastosować suplementację (J. Lemale i wsp. 2019). Rodzicom i opiekunom należałoby również polecić włączenie u małego weganina suplementacji witaminy D, którą zaleca się całej polskiej populacji w okresie jesienno-zimowym ze względu na ograniczoną syntezę skórną tego związku. Należy również zwrócić uwagę na odpowiednią ilość tłuszczu w diecie malucha, który powinien pochodzić przede wszystkim z wszelkiego rodzaju orzechów, pestek, awokado, oliwy z oliwek, oleju lnianego i rzepakowego, siemienia lnianego. Pomoże to w dostarczeniu wraz z dietą kluczowych dla zdrowia dziecka kwasów omega-3 – kwasów eikozapentaenowego (EPA) i dokozaheksaenowego (DHA).4. Podsumowanie
Niektórym osobom może się wydawać, że dieta wegańska nie jest odpowiednia dla właściwego wzrostu i rozwoju dziecka, a zaspokojenie potrzeb żywieniowych dzieci stosujących taki rodzaj żywienia nie jest możliwe i może nieść ze sobą ryzyko niedoborów kluczowych składników odżywczych. Badania wskazują jednak, że dzieci stosujące dietę wegańską w zestawieniu z dziećmi będącymi na diecie konwencjonalnej przyjmują wraz z pożywieniem znacznie więcej błonnika, a mniejszą ilość tłuszczu i cholesterolu (S. Weder i wsp. 2019). Badacze udowodnili, że stosowanie diet roślinnych w dzieciństwie może zmniejszać ryzyko pojawienia się schorzeń układu krążenia w dorosłości (M. A. Desmond i wsp. 2018). Diety wegańskie mogą być niedoborowe w białko, wapń, witaminę B12, omega-3 oraz charakteryzować się niską biodostępność cynku i żelaza, co może mieć znaczenie w kontekście prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecka. Jak wiadomo, dzieci, podobnie jak kobiety w ciąży i matki karmiące piersią, należą do grupy o szczególnych potrzebach żywieniowych, jednak przy odpowiednio skomponowanej diecie roślinnej – przede wszystkim urozmaiconej, uwzględniającej żywność wzbogacaną, pokrycie zapotrzebowania na większość składników odżywczych jest możliwe. Należy podkreślić, że składniki odżywcze, witaminy i sole mineralne powinny być w pierwszej kolejności dostarczane wraz z dietą, jeśli jednak nie jest to możliwe, warto rozważyć dodatkową suplementację, którą należy skonsultować z lekarzem. Kluczowa jest rola lekarzy i dietetyków w edukowaniu rodziców i opiekunów w zakresie korzyści i zagrożeń wynikających ze stosowania diety wegańskiej u dzieci.
