Szukaj
Język
Dieta planetarna – jak zmiany nawyków żywieniowych wpływają na planetę
Spis treści
1. Cele raportu Komisji EAT-Lancet
Należy zaznaczyć, że dokument nie miał na celu przedstawienia nakazów i zakazów żywieniowych. Jednym z priorytetów uwzględnionych w raporcie jest przejście do 2050 r. Na gospodarkę bezemisyjną. Kolejnym problemem poruszonym przez komisję było wykorzystywanie wód na polach uprawnych. Komisja EAT-Lancet w raporcie poruszyła także kwestię ograniczenia zużycia wody. Uprawa orzechów oraz roślin strączkowych, czyli alternatywy dla białka zwierzęcego, wymaga dużych nakładów wody, a jej zużycie można zredukować przede wszystkim poprzez zmniejszenie ilości odpadów oraz poprawę wydajności produkcyjnej. Oznacza to, że wszelkie normy żywienia powinny być odpowiednio przemyślane. Opracowali oni raport przedstawiający sposoby produkcji i konsumpcji żywności łączące stan środowiska z ludzkim zdrowiem. W raporcie podkreślono, że wskazywanie jednej diety jako ideału żywienia bez redukcji odpadów powstających w czasie produkcji i konsumpcji żywności oraz poprawy wydajności tych procesów jest ogromnym błędem. Komisja zwróciła uwagę na to, że nieprzemyślana produkcja jedzenia może wpływać m.in. Na zmiany klimatu, zanieczyszczenie wód fosforem i azotem oraz utratę różnorodności biologicznej. Niezrównoważone zarządzanie tym systemem może być przyczyną zubożenia warstwy wodonośnej, erozji i zasolenia gleb, a także utraty siedlisk wodnych. Niestety w przyszłości będzie to bardzo trudne do osiągnięcia. Z kolei wybranie jednej diety, np. Wegańskiej, mogłoby doprowadzić do nadmiernego wykorzystywania gruntów uprawnych i stosowania nawozów (azot, fosfor), co w konsekwencji będzie skutkowało utratą różnorodności biologicznej. W skład komisji EAT-Lancet wchodziło 37 światowej sławy naukowców.2. Główne zasady diety planetarnej
W raporcie zasugerowano, że dzienna kaloryczność diety przeciętnego dorosłego człowieka powinna wynosić 2500 kcal. Niezależnie od liczby kilokalorii nadmierna konsumpcja wiąże się z negatywnymi skutkami zarówno zdrowotnymi, jak i środowiskowymi. Tylko niewielką część dziennej racji pokarmowej powinno stanowić białko pochodzące z nabiału i mięsa. Dieta planetarna graficznie przedstawiana jest jako talerz w połowie wypełniony warzywami, owocami i orzechami, a w drugiej połowie produktami z pełnego ziarna, białkami roślinnymi (głównie strączkami), nienasyconymi tłuszczami roślinnymi, mięsem, nabiałem, niektórymi warzywami skrobiowymi i cukrami dodanymi. Podkreślono jednak, że wartość ta powinna być obliczana z uwzględnieniem takich parametrów jak wiek, płeć, profil zdrowotny czy aktywność fizyczna. Podsumowując – dieta planetarna powinna opierać się w głównej mierze na warzywach, owocach, produktach pełnoziarnistych, orzechach i roślinach strączkowych. Produkty przetworzone oraz cukier powinny być znacznie ograniczone. Warto zaznaczyć, że jest ona dosyć elastyczna i może być dostosowywana do potrzeb i preferencji żywieniowych oraz tradycji kulturowych jednostki.3. Modelowa dieta planetarna uwzględniająca 2500 kcal
Food, Planet, Health. Z tabeli wynika, że głównymi źródłami kilokalorii w diecie planetarnej powinny być produkty pełnoziarniste, tłuszcze nienasycone, orzechy i strączki. Ryby i jaja powinny stanowić tylko niewielkie uzupełnienie codziennego jadłospisu. W diecie planetarnej zdecydowanie odradza się spożywania wysokoprzetworzonej żywności oraz białego cukru. Dodatkowo przyczynia się do zmian zachowania, co może przełożyć się na występowanie zaburzeń odżywiania, np. Kompulsywnego objadania się. Niepokojące są doniesienia opublikowane w czasopiśmie naukowym „Nutrients” w 2018 r. Dotyczące produktów przetworzonych z dodatkiem tłuszczów i substancji słodzących. Komisja stworzyła przykładowy jadłospis uwzględniający 2500 kcal, w którym wyszczególniono konkretne grupy produktów. Summary Report of the EAT-Lancet Commission, eatforum.org/content/uploads/2019/01/EAT-Lancet_Commission_Summary_Report.pdf (19.03.2020). Z kolei ograniczane powinno być mięso – przede wszystkim czerwone (wołowina, wieprzowina, jagnięcina), ale także drób. Najmniejszy udział w diecie powinien przypadać nasyconym olejom. Nadmierne spożywanie substancji słodzących może nieść za sobą negatywne skutki zdrowotne, np. Wystąpienie nadwagi, otyłości, zespołu metabolicznego czy chorób zapalnych. Domingo J.L. I Nadal M. Wskazują, że spożywanie czerwonego i wysokoprzetworzonego mięsa może zwiększać ryzyko wystąpienia nowotworów, m.in. Jelita grubego. Badacze twierdzą, że wykazują one duży potencjał uzależniający, co może przekładać się na zwiększone spożycie tych produktów i jednocześnie potęgować ryzyko wystąpienia chorób układu pokarmowego czy nowotworów. Źródło: Healthy Diets From Sustainable Food Systems.4. <extra_id_0> Najnowsze Polski <extra_id_1> Najlepsze Polski: <extra_id_2>:
Jednym z przykładów jest badanie z 2019 r. Przeprowadzone przez Leroya F. I Cofnasa N., w którym podkreślono, że zmniejszenie ilości mięsa w diecie nie przynosi aż tak dużych korzyści i pochopne zalecenia mogą wyrządzić szkody fizjologiczne, a zatem i zdrowotne. Wyniki przeprowadzonego przez nich badania potwierdzają, że zastąpienie żywności pochodzenia zwierzęcego żywnością roślinną przyniosło korzyści zdrowotne i wpłynęło na obniżenie emisji gazów cieplarnianych, ale tylko w krajach o wysokich dochodach. Ujawnili oni wady założeń i metod zastosowanych podczas szacowania śmiertelności. Jednym z zaleceń diety planetarnej jest ograniczenie spożywania czerwonego mięsa. Dodatkowo Milner J. I Green R. Zwrócili uwagę, że wytyczne powinny być zróżnicowane w zależności od rejonów świata. Informacje zawarte w raporcie Komisji EAT-Lancet dotyczące zapobiegania przedwczesnym zgonom (ok. 10 milionów) zostały w 2020 r. Podważone przez Zagmutta F.J., Pouzou J.G. I Costard S. Uważają, że aby móc opracować wytyczne dietetyczne, konieczne jest dalsze badanie tego zagadnienia. Choć istnieje wiele badań potwierdzających słuszność tej tezy, można znaleźć także artykuły, których autorzy nie zgadzają się z wnioskami Komisji EAT-Lancet.
