Szukaj
Język
Dieta niskobiałkowa – zasady, korzyści, kto powinien ją stosować
Spis treści
1. Kto powinien stosować dietę niskobiałkową
Dieta niskobiałkowa jest szczególnie zalecana osobom zmagającym się z określonymi schorzeniami, które wymagają ograniczenia spożycia białka w codziennej diecie.2. Osoby z przewlekłą chorobą nerek
Dieta niskobiałkowa może również pomagać w kontrolowaniu poziomu fosforu i potasu we krwi, co jest istotne dla pacjentów z PChN (T. Purohit 2021). Ograniczenie spożycia białka pomaga zmniejszyć obciążenie tego narządu i spowalnia postęp choroby. Naber, S. Przewlekła choroba nerek (PChN) charakteryzuje się stopniowym pogarszaniem funkcji nerek.3. Pacjenci z niewydolnością wątroby
Br, S.K. Osoby cierpiące na niewydolność wątroby, zwłaszcza w zaawansowanych stadiach, mogą uzyskać korzyści z zastosowania diety niskobiałkowej. Sarin 2023). Redukcja spożycia białka pomaga zmniejszyć produkcję amoniaku, co może zapobiegać encefalopatii wątrobowej – poważnemu powikłaniu niewydolności wątroby (V.K.4. Osoby cierpiące na fenyloketonurię
Oprócz schorzeń opisanych powyżej dieta niskobiałkowa znajduje zastosowanie u pacjentów z innymi rzadkimi zaburzeniami metabolicznymi, np. Homocystynurią lub tyrozynemią, dializowanych, a także przy niektórych schorzeniach trzustki. Osoby z PKU muszą ograniczyć spożycie białka, aby uniknąć gromadzenia się fenyloalaniny we krwi, ponieważ może prowadzić do poważnych uszkodzeń mózgu (F.J. Van Spronsen i wsp. 2021). Fenyloketonuria (PKU) jest genetycznym zaburzeniem metabolicznym, które powoduje, że organizm nie może prawidłowo metabolizować aminokwasu o nazwie fenyloalanina.5. Zasady diety niskobiałkowej
Zakłada się, że ilość białka w diecie powinna być ograniczona do wartości 0, 6–1 g na kilogram masy ciała, Procentowa zawartość białka w menu na co dzień obniża się zatem do 5–10% wartości energetycznej diety. Podaż tego makroskładnika nie powinna być jednak zbyt niska, aby nie dopuścić do wyniszczenia organizmu. W praktyce oznacza to zmniejszenie ilości produktów bogatych w białko takich jak mięso, ryby, jaja, nasiona roślin strączkowych i większość produktów mlecznych na rzecz żywności niskobiałkowej, w tym produktów specjalistycznych. Węglowodany powinny pochodzić głównie z produktów zbożowych, owoców oraz warzyw, w tym skrobiowych, takich jak ziemniaki. Nie mniej ważna jest kontrola spożycia fosforu i potasu. W przypadku niektórych pacjentów konieczne może być również ograniczenie spożycia potasu. Ciborowska, A. Dieta niskobiałkowa to szczególny plan żywieniowy, który wymaga przestrzegania kilku kluczowych zasad. Jednak ilość tego makroskładnika powinna zostać określona indywidualnie przez lekarza i dietetyka tak, aby chronić chore narządy i zmniejszyć ilość wytwarzanych produktów przemiany białkowej, które mają dla organizmu działanie toksyczne. Warto także pamiętać, że zawartość biała w diecie w trakcie leczenia może się zmieniać. Bardzo ważnym elementem diety niskobiałkowej jest zwiększenie spożycia węglowodanów i tłuszczów, aby zapewnić organizmowi odpowiednią ilość energii. Nienasycone tłuszcze, np. Oliwa z oliwek, awokado, orzechy i nasiona, również powinny odgrywać istotną rolę w jadłospisie. Produkty bogate w fosfor, m.in. Wędliny, nabiał, mięso, ryby, orzechy i nasiona, powinny być ograniczone, ponieważ nadmiar tego pierwiastka może być szkodliwy dla osób z chorobami nerek. W tym przypadku należy unikać produktów bogatych w ten pierwiastek, jak banany, pomidory czy ziemniaki (H. Rudnicka 2021). Podstawowym założeniem tej diety jest ograniczenie spożycia białka do ilości, które są dobrze tolerowane przez chorego.6. Lekkostrawna dieta niskobiałkowa
Kluczowym elementem tej diety jest unikanie smażonych, tłustych i wysokoprzetworzonych posiłków, które mogą wywoływać dyskomfort trawienny. Pozwala to zachować wartości odżywcze pokarmów, ale jednocześnie sprawia, że są one łatwiejsze do strawienia. W diecie lekkostrawnej powinno się unikać ostrych przypraw, które mogą podrażniać żołądek i jelita, a zamiast nich stosować łagodne zioła i przyprawy. Produkty zbożowe, jak biały ryż, kasza manna i lekkostrawne pieczywo, dostarczają niezbędnych węglowodanów. Dodatkowo warto pić dużo wody i unikać napojów gazowanych oraz zawierających kofeinę, które mogą powodować wzdęcia i dyskomfort. Ciborowska, A. Lekkostrawna dieta niskobiałkowa jest idealnym rozwiązaniem dla osób ze wskazaniem do ograniczenia ilości białka i jednocześnie występującymi problemami trawiennymi. Zaleca się zamiast tego stosowanie lżejszych metod obróbki, jak gotowanie na parze, duszenie i pieczenie. Spożywanie małych, regularnych posiłków co 3–4 godziny pomaga utrzymać stabilny poziom energii i zapobiega przeciążeniu układu trawiennego. Ważne jest wybieranie świeżych, gotowanych warzyw oraz dojrzałych, miękkich owoców, które są łatwostrawne i bogate w niezbędne składniki odżywcze. Zapewniają energię bez nadmiernego obciążania układu trawiennego. Stosowanie tych zasad lekkostrawnej diety niskobiałkowej może znacznie poprawić komfort trawienny, wspomóc regenerację organizmu i przyczynić się do ogólnej poprawy stanu zdrowia (H. Rudnicka 2021). Łączy ona dwa kluczowe aspekty: ograniczenie spożycia białka w celu odciążenia chorych narządów oraz lekkostrawne pokarmy, które nie podrażniają układu pokarmowego.7. Skutki uboczne diety niskobiałkowej
Ponadto często wiąże się z niedoborami witamin z grupy B, wapnia i żelaza, które objawiają się zmęczeniem, osłabieniem, problemami z pamięcią, obniżeniem masy kostnej i zwiększonym ryzykiem wystąpienia osteoporozy czy niedokrwistości. Zwiększone spożycie węglowodanów, zwłaszcza prostych, może prowadzić do zaparć, ale też do wahania poziomu glukozy we krwi, co w dłuższej perspektywie może spowodować rozwinięcie cukrzycy typu 2 (E.A. Aby zminimalizować te skutki uboczne, dieta powinna być starannie zaplanowana i monitorowana. Hahn, E.M. Fouque 2020). Ograniczenie spożycia białka może prowadzić do zmniejszenia masy mięśniowej i spowolnienia regeneracji tkanek. Dieta ta może także wpływać na metabolizm – powodować obniżenie poziomu energii i zaburzenia równowagi elektrolitowej, które przejawiają się m.in. Skurczami mięśni czy zaburzeniami rytmu serca. Rosenberg i wsp. 2021).Osoby stosujące dietę niskobiałkową mogą doświadczać też zmian w apetycie i nastroju, a długoterminowe niedobory składników odżywczych mogą osłabić układ odpornościowy i zwiększyć ryzyko chorób przewlekłych. Regularne konsultacje z dietetykiem i lekarzem są niezbędne, aby zaspokoić wszystkie potrzeby żywieniowe i skutecznie zarządzać zdrowiem (D. Hodson, D. Dieta niskobiałkowa, choć może przynieść korzyści zdrowotne osobom z określonymi schorzeniami, niesie za sobą również pewne ryzyko skutków ubocznych.8. Praktyczne wskazówki
Planuj posiłki z wyprzedzeniem, aby uniknąć pochopnych wyborów żywieniowych i unikać potraw, które mogą zawierać zbyt dużo białka. Upewnij się, że posiłki są różnorodne i zbilansowane, aby dostarczyć organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych. 2. Dla przykładu – zamiast tradycyjnego chleba czy makaronu wybierz specjalistyczne wersje niskobiałkowe. Eksperymentuj z różnymi warzywami i owocami, które są niskobiałkowe i pełne niezbędnych witamin i składników mineralnych. 4. Staraj się gotować w domu, masz wtedy pełną kontrolę nad składnikami wykorzystywanymi do przygotowania posiłków. 5. Wybieraj dania, które są zgodne z zasadami diety niskobiałkowej, i nie bój się prosić o modyfikacje potraw. 6. Umożliwiają one dokładne zapisywanie spożywanych pokarmów i ich wartości odżywczych. Poinformuj rodzinę i przyjaciół o swoich ograniczeniach dietetycznych. Regularnie wykonuj badania laboratoryjne, aby sprawdzić, czy dostarczasz odpowiedniej ilości składników odżywczych. Utrzymuj regularny kontakt z dietetykiem, aby monitorować postępy i w razie potrzeby dostosowywać dietę. Stosowanie diety niskobiałkowej wymaga starannego planowania i monitorowania, aby była ona skuteczna i bezpieczna. Przygotowywanie posiłków na kilka dni pomoże w utrzymaniu diety. Zastępuj produkty proteinowe ich niskobiałkowymi zamiennikami. Możesz też wykorzystać roślinne zamienniki nabiału, np. Jogurty czy sery kokosowe, napój ryżowy czy migdałowy. 3. W miarę możliwości, unikaj przetworzonej żywności, która często zawiera ukryte źródła białka i inne składniki, które mogą niekorzystnie wpływać na twoje zdrowie. Jeśli jesz poza domem, poinformuj obsługę restauracji o swoich ograniczeniach dietetycznych. Korzystaj z aplikacji do prowadzenia dziennika żywieniowego, np. Aplikacji Fabryki Siły. Pomagają w lepszym zarządzaniu dietą i monitorowaniu zawartości białka w jadłospisie. 7. Ich wsparcie i zrozumienie mogą pomóc w przestrzeganiu diety, zwłaszcza podczas wspólnych posiłków czy spotkań. 8. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek niedoborów skonsultuj się z lekarzem w celu dobrania odpowiedniej suplementacji. 9. Dietetyk może również pomóc w tworzeniu zróżnicowanego i zbilansowanego jadłospisu. Oto kilka praktycznych wskazówek, które mogą pomóc w jej stosowaniu. 1.
