Szukaj
Język
Czym jest medycyna stylu życia
Spis treści
1. Medycyna stylu życia – definicja
Pozwala to na leczenie, a często również całkowite ustąpienie wspomnianych chorób. Medycyna stylu życia jest specjalnością medyczną, która wykorzystuje terapeutyczne zmiany w codziennych nawykach jako główne narzędzie w leczeniu chorób przewlekłych, m.in. Chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2 i otyłości. Medycyna stylu życia koncentruje się na 6 głównych obszarach nazywanych filarami: – odżywianiu, – aktywności fizycznej, – śnie, – paleniu tytoniu (oraz wykorzystywaniu innych używek), – wsparciu społecznym, – radzeniu sobie ze stresem. Specjaliści w tej dziedzinie opierają się na faktach naukowych, a prowadzona przez nich terapia jest skupiona na pacjencie jako całości i często angażuje go w proces terapeutyczny.2. Medycyna stylu życia – historia
), to pojęcie medycyny stylu życia jest stosunkowo nowe. Po raz pierwszy użyto go jako nazwy sympozjum w 1989 r., zaś w latach 90. XX w. Zaczęło pojawiać się w tytułach publikacji naukowych (B. Yeh, I. Kong 2013). W kolejnych latach powstawały czasopisma poświęcone temu zagadnieniu – „Journal of Lifestyle Medicine”, „American Journal of Lifestyle Medicine” oraz „Lifestyle Medicine”. W 2004 r. Została założona pierwsza organizacja zajmująca się promocją oraz wdrażaniem idei medycyny stylu życia – American College of Lifestyle Medicine, obecnie zaś (listopad 2022) na całym świecie funkcjonuje 27 takich towarzystw. A mimo iż znaczenie codziennych życiowych wyborów znane jest już od czasów starożytnych (co znajduje odzwierciedlenie m.in. W słynnym cytacie hipokratesa – ojca medycyny że „niechaj pożywienie będzie lekarstwem, a lekarstwo pożywieniem”.3. Medycyna stylu życia – filary
Jak wspomniano wcześniej, założenia medycyny stylu życia opierają się na 6 filarach. Warto zatem przyjrzeć się, w jaki sposób podchodzą do nich specjaliści oraz jakie zalecenia i zmiany są rekomendowane.4. Filar I – odżywianie
Ważnym elementem są także rośliny strączkowe (bogactwo białka i błonnika) oraz orzechy i pestki (będące źródłem tłuszczu). Warto zaznaczyć, że zasady te spójne są z zaleceniami wielu organizacji zajmujących się dietetyką i żywieniem, w tym polskiego Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej. Stosowanie modelu zdrowej diety śródziemnomorskiej bądź DASH jako odpowiedniego sposobu żywienia również jest rekomendowane. W medycynie stylu życia zwraca się także uwagę na to, że proponowane zmiany powinny być dostosowane do pacjenta (jego wieku, stanu zdrowia, możliwości oraz motywacji do wprowadzenia zmian) oraz praktyczne do wprowadzenia (poprzez przekazanie konkretnych rozwiązań, przepisów czy ustalenie realnych celów). Zaleca się, by bazą dla posiłków były warzywa – zarówno zielone liściaste, jak i te w innych kolorach. Podaż węglowodanów powinny zapewnić produkty pełnoziarniste, gruboziarniste kasze oraz nieoczyszczony ryż. Należy także podkreślić, że zachęty do stosowania diety opartej głównie na produktach roślinnych nie oznaczają konieczności całkowitej rezygnacji z mięsa i produktów odzwierzęcych. Menu wegetariańskie czy wegańskie uznaje się za bezpieczny model żywienia – pod warunkiem, że jest prawidłowo zbilansowane i uzupełnione o odpowiednią suplementację. Sposób żywienia, który jest pierwszym z filarów, powinien opierać się na produktach niskoprzetworzonych, głównie pochodzenia roślinnego.5. Filar II – aktywność fizyczna
Ćwiczenia mogą stanowić połączenie aktywności o różnej intensywności; powinny obejmować także trening siłowy dla wszystkich grup mięśni. Rodzaj ćwiczeń powinien być dostosowany do możliwości i preferencji pacjenta. Drugim ważnym dla medycyny stylu życia obszarem jest aktywność fizyczna – zarówno ta codzienna, spontaniczna (podczas sprzątania, gotowania czy robienia zakupów), jak i ćwiczenia wykonywane w celu poprawy kondycji oraz stanu zdrowia. Zalecenia podlegają modyfikacji w specyficznych sytuacjach, tj. W przypadku osób, których stan zdrowia powoduje ograniczenia w wykonywaniu aktywności fizycznej, kobiet w okresie ciąży i połogu, a także seniorów (> 65 r.ż.). Zaleca się konsultację z fizjoterapeutą bądź innym specjalistą w celu ustalenia indywidualnego planu oraz monitorowania jego realizacji. Sugeruje się zadbanie szczególnie o tę drugą formę ruchu – obecne rekomendacje dla osób dorosłych wskazują na 150–300 minut ćwiczeń o umiarkowanej intensywności w ciągu tygodnia (dobrze, aby była ona rozłożona, np. 30–60 minut przez 5 dni) lub 75–150 minut treningu o dużej intensywności.6. Filar III – sen
Zdarzają się jednak osoby, które do prawidłowego funkcjonowania potrzebują dłuższego czasu snu (5–10% populacji wymaga więcej niż 9 godzin) bądź krótszego (5% – mniej niż 6 godzin). Sypialnia powinna być cicha, chłodna i ciemna, zaś na 2 godziny przed snem warto unikać obfitych posiłków, alkoholu oraz kofeiny, a także dużej ekspozycji na światło (również z urządzeń elektronicznych). Często pomijanym, a niezwykle ważnym dla zdrowia aspektem jest odpowiednia higiena snu. Dodatkowo należy zadbać o odpowiednie warunki. Korzystne jest utrzymywanie stałych pór zasypiania oraz budzenia się, codzienna ekspozycja na naturalne światło słoneczne oraz aktywność fizyczna w ciągu dnia. W przypadku dorosłych nocny wypoczynek powinien trwać 7–9 godzin.7. Filar IV – palenie tytoniu i inne używki
Specjaliści medycyny stylu życia wykorzystują różne techniki mające na celu zmianę przyzwyczajeń: dialog motywacyjny, medytację uważności czy wspólną z pacjentem identyfikację mechanizmu pobudzającego chęć sięgnięcia po używkę i próbę zastąpienia go pozytywnym zachowaniem – aktywnością fizyczną, medytacją, słuchaniem muzyki czy kontaktami społecznymi. Rezygnacja z używek oraz niekorzystnych nawyków to filar, który różni się od pozostałych, ponieważ w odniesieniu do niego zamiast wprowadzać modyfikacje, dąży się do całkowitego zaprzestania określonych zachowań. W szczególnych przypadkach konieczne może być skierowanie pacjenta do specjalistycznej placówki leczenia uzależnień. Zalicza się do nich m.in. Palenie tytoniu, przyjmowanie substancji psychoaktywnych, nadmierna konsumpcja alkoholu, a także kompulsywne jedzenie.8. Filar V – wsparcie społeczne
Ważne jest zatem przeanalizowanie ilości oraz jakości kontaktów społecznych pacjenta i poziomu odczuwanej przez niego samotności, edukacja na temat znaczenia kontaktów (przede wszystkim doświadczanych w realnym świecie) oraz indywidualne poradnictwo dotyczące sposobów ich nawiązywania, np. W lokalnych grupach zainteresowań, poprzez sport czy wolontariat. Zauważono, że ludzie funkcjonują lepiej w grupie społecznej, tworząc wartościowe więzi oraz uzyskując wsparcie od bliskich osób, natomiast brak tych elementów negatywnie wpływa na zdrowie. Kolejnym obszarem jest wsparcie społeczne.9. Filar VI – stres
Część pacjentów wybiera także negatywne zachowania, takie jak używki czy niezdrowa żywność, które dają chwilowe poczucie wytchnienia. Wśród nich można wymienić różne formy medytacji, trening uważności czy ćwiczenia oddechowe; pozytywne działanie może mieć także zmniejszenie ilości czasu poświęcanego na korzystanie z mediów społecznościowych. Z codziennym stresem wywoływanym przez obowiązki służbowe, sytuację rodzinną, problemy zdrowotne czy inne bodźce ze środowiska zewnętrznego można radzić sobie poprzez spożywanie odżywczych posiłków, ulubioną formę aktywności fizycznej, odpoczynek czy kontakt z bliskimi. Ważne jest zatem zidentyfikowanie obszarów stanowiących trudność i dobór odpowiednich technik radzenia sobie ze stresem. Radzenie sobie ze stresem jest ostatnim filarem medycyny stylu życia i w największym stopniu łączy się z pozostałymi pięcioma.10. Czy to w ogóle medycyna stylu życia – kto może zostać specjalistą?
Przystąpić do niego mogą lekarze (posiadający aktywne prawo do wykonywania zawodu), ale również inni specjaliści posiadający tytuł magistra bądź doktora w dziedzinie powiązanej ze zdrowiem (np. Fizjoterapeuta, dietetyk, pielęgniarz/pielęgniarka, absolwent zdrowia publicznego). Po odbyciu szkolenia kandydaci biorą udział w stacjonarnym egzaminie, którego pozytywne zaliczenie pozwala na uzyskanie tytułu Certyfikowanego Specjalisty Medycyny Stylu Życia (ang. Obecnie medycyna stylu życia w Polsce nie jest rozpatrywana jako specjalizacja medyczna. Szkolenie odbywa się w formie 30 godzin spotkań online oraz 10 godzin nauki na żywo, polegającej na udziale w wydarzeniu bądź konferencji organizowanej przez Regionalne Towarzystwo Medycyny Stylu Życia. International Board of Lifestyle Medicine Diplomate). Istnieje natomiast międzynarodowy program certyfikacji koordynowany przez International Board of Lifestyle Medicine.11. Medycyna stylu życia w Polsce
Działania organizacji skupiają się wokół prowadzenia i upowszechniania wyników badań naukowych oraz edukacji studentów, przedstawicieli zawodów medycznych, a także innych członków społeczeństwa w zakresie prozdrowotnego stylu życia, założeń medycyny stylu życia oraz pracy na rzecz jej rozwoju i powszechnego wprowadzania jej rozwiązań. Więcej informacji na temat działalności towarzystwa znaleźć można na oficjalnej stronie internetowej. Jego misją jest tworzenie, rozwijanie, wdrażanie oraz promowanie opartych na dowodach naukowych praktyk i zachowań wspierających zdrowy styl życia z poszanowaniem planety. W październiku 2022 r. Organizacja liczyła ponad 400 członków. Polskie Towarzystwo Medycyny Stylu Życia powstało w 2018 r. W Warszawie.12. Różnice między medycyną konwencjonalną a medycyną stylu życia
Ważne są tu przede wszystkim czynniki związane ze stylem życia, zaś farmakoterapia stanowi uzupełnienie wprowadzanych modyfikacji. Battersby, G. Litt 2011). Ta pierwsza włącza chorego w proces terapeutyczny, przenosi na niego część odpowiedzialności za przebieg leczenia i wymaga wprowadzenia przez niego znaczących zmian. Medycyna stylu życia skupia się także na działaniach długoterminowych, motywacji oraz realizacji zaleceń przez pacjenta, który pozostaje pod opieką zespołu złożonego ze specjalistów różnych dziedzin medycznych (M. Egger, J. W książce Lifestyle Medicine: Managing disease of lifestyle in the 21st century autorzy zauważają szereg ważnych różnic w podejściu do pacjenta między medycyną stylu życia a medycyną konwencjonalną.
