Szukaj
Język
Czy wegańskie produkty zawsze są zdrowsze
Spis treści
1. Dieta wegańska – popularność w Polsce
Po produkty roślinne sięga aż 35% Polaków – najczęściej są to osoby młode, a wśród nich większy odsetek stanowią kobiety. W ostatnich latach ich sprzedaż gwałtownie wzrosła. Ten segment rozwija się tak dobrze, że nawet producenci oferujący do tej pory jedynie żywność pochodzenia zwierzęcego wypuszczają na rynek także opcje wegańskie. Żywność wegańska jest kupowana coraz częściej, a głównym tego powodem jest jej rosnąca powszechność. Istnieje również bardzo szeroka gama produktów, które imitują te typowo odzwierzęce, jak chociażby wegańskie parówki, pasztety czy burgery. Dinu i wsp. 2017). Jak się okazuje, w zestawieniu z latami poprzednimi spożycie produktów mięsnych w polskich gospodarstwach domowych spadło o 2% (Żywność wegańska i wegetariańska na fali, epub). Najchętniej kupowane są napoje roślinne, warzywne pasty kanapkowe, ale także żywność zastępująca mięso – głównie roślinne burgery. Aż 72% Polaków, w tym również ci, którzy nie deklarują sięgania po produkty wegańskie, kojarzy przynajmniej jedną markę, która je produkuje. Najczęstszymi powodami sięgania po produkty roślinne są: – chęć dbania o własne zdrowie, – zasady moralne, – pragnienie zmniejszenia negatywnego wpływu na zmiany klimatyczne, – kwestie religijne. Dotychczas zwykle dostępna była jedynie w wybranych sklepach z żywnością ekologiczną, obecnie można ją znaleźć nawet w popularnych dyskontach. To sprawia, że coraz więcej osób chce spróbować zupełnie nowej żywności, która – według licznych doniesień – ma korzystny wpływ zarówno na zdrowie, jak i na środowisko (M. Dieta bezmięsna zyskuje coraz więcej sympatyków.2. Dieta wegańska – zamienniki nabiału
Innymi jego źródłami są również suszone morele, figi, jarmuż czy nasiona sezamu. Z tego też powodu tak wiele osób przechodzących na dietę roślinną szuka żywności będącej w stanie zastąpić nabiał na co dzień. Mogą być w nich obecne dodatki do żywności umożliwiające osiągnięcie odpowiedniej konsystencji – co prawda nie są one niebezpieczne dla zdrowia, ale w zbyt dużych ilościach nie będą też korzystne. Ponadto w większości wegańskie sery są przygotowywane na bazie tłuszczu kokosowego. W tradycyjnej diecie nabiał jest również dobrym źródłem białka, niestety nie można tego samego powiedzieć o roślinnych alternatywach. Pozostałe zamienniki zawierają niewielkie ilości tego składnika pokarmowego, a jest on niezwykle istotny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Krajcovicová-Kudlácková i wsp. 2003). Niestety żywność roślinna nie jest w niego naturalnie bogata w wapń, w związku z czym warto szukać takich produktów, które będą o niego wzbogacone. Nabiał spożywany jest jednak nie tylko ze względu na wysoką przyswajalność tego pierwiastka, ale również bardzo często z powodu preferencji smakowych. Istnieje duża gama produktów wegańskich, takich jak napoje roślinne czy wegańskie sery, które – choć smaczne – to jednak należą do grupy produktów przetworzonych. Wiele z tych produktów zawiera również cukier prosty, a warto pamiętać, że jego ilość nie powinna przekraczać 10% dziennego zapotrzebowania energetycznego. Znajdujące się w nim nasycone kwasy tłuszczowe to te same, które roślinny model żywienia ma pomóc wyeliminować, a które w nadmiarze wpływają niekorzystnie na układ krwionośny. Jedynym wegańskim napojem zawierającym podobną ilość protein co mleko jest ten przygotowany na bazie soi. W tradycyjnej diecie pewne ilości jodu są dostarczane wraz z nabiałem, niestety dieta roślinna rzadko jest fortyfikowana tym pierwiastkiem, co przekłada się na to, że aż u 80% wegan stwierdza się jego deficyt (M. Nabiał jest znakomitym źródłem wapnia, dlatego w przypadku eliminowania z diety mleka i produktów mlecznych dobrze jest zadbać o dostarczenie tego składnika mineralnego w zupełnie innej postaci.3. Dieta wegańska – zamienniki mięs
Wcześniej najchętniej zamiast mięsa wybierane były strączki, orzechy i niektóre produkty zbożowe, dziś natomiast dostępnych jest wiele zamienników, które nie tylko mają za zadanie dostarczyć odpowiednią ilość białka, ale również posiadają podobną strukturę czy smak. Roślinne burgery, w zestawieniu z mięsem drobiowym czy wieprzowym, zawierają znacznie więcej soli, przez co łatwo jest przekroczyć jej dopuszczalną dzienną ilość wynoszącą 5 g, bazując na kilku różnych produktach spożywanych w ciągu dnia. I choć zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych jest w nich mniejsza niż w mięsnych produktach przetworzonych, to w zestawieniu z kurczakiem czy indykiem jest ich znacznie więcej. Parol 2022). Mięso jednak umożliwia dostarczenie odpowiedniej porcji żelaza oraz białka, dlatego niezwykle ważne jest to, czym zostanie zastąpione w diecie roślinnej. Niestety, choć znacznie ułatwiają przygotowywanie posiłków, wbrew pozorom nie zawsze stanowią zdrową opcję. Takie burgery mają również dwa razy więcej kilokalorii, co zwiększa ryzyko spożycia zbyt dużej ilości energii, a to może skutkować zwiększaniem masy ciała. Biorąc pod uwagę również fakt, że nie każdy produkt jest fortyfikowany dodatkowymi witaminami czy składnikami mineralnymi, to zamienniki mięsa nie wydają się produktem aż tak wartościowym czy niezbędnym w diecie roślinnej (D. Rezygnacja z mięsa wiąże się z pozytywnymi skutkami zdrowotnymi zwłaszcza dla układu krwionośnego, gdyż pozwala ograniczyć nadmiar nasyconych kwasów tłuszczowych oraz cholesterolu, który wiąże się z ryzykiem wystąpienia chorób serca.4. Dieta wegańska – słodycze
Dzięki temu znalezienie na sklepowych półkach w pełni wegańskich słodyczy bez mleka nie stanowi obecnie żadnego problemu. To wciąż żywność o niezwykle dużej zawartości cukru prostego oraz nasyconych kwasów tłuszczowych, w tym konfiguracji trans – najbardziej niekorzystnej dla zdrowia układu sercowo-naczyniowego. Tradycyjne słodycze nie są uznawane za zdrowy element żywienia, jednak warto podkreślić, że wegańskie odpowiedniki również nie stanowią korzystnej alternatywy. Takie produkty nie różnią się jednak za bardzo wartością odżywczą od słodkości tradycyjnych. Należy pamiętać o tym, że nie powinny one stanowić więcej niż 20% dobrze zbilansowanej, odżywczej diety. Ze względu na dynamiczny wzrost liczby osób na diecie roślinnej rynek spożywczy stara się nadążyć i tworzyć nowe produkty, które będą jak najbardziej dostosowane do potrzeb konsumentów.5. Wegańskie produkty – werdykt
Jej pozytywny wpływ na zdrowie związany jest z większym spożyciem owoców, warzyw i błonnika, zaś mniejszym nasyconych kwasów tłuszczowych. Mimo że ten model żywieniowy jest niezwykle interesującą opcją ze względu na liczne, potwierdzone badaniami korzyści zdrowotne, to dla wielu istotną barierą są trudność w przygotowaniu samodzielnie dań w wersji wegańskiej, konieczność rezygnacji z ulubionych produktów odzwierzęcych czy poświęcenie mnóstwa czasu na przygotowanie posiłku. Problemem jest jednak to, że często są one przetworzone, a więc uboższe w potrzebne witaminy i składniki mineralne oraz wypełnione cukrem i solą, co nie wpływa pozytywnie na organizm. Dieta wegańska to bezpieczny wybór, jednak warto bazować w niej na produktach nieprzetworzonych o możliwie najprostszym składzie. Choć dieta wegańska jest niewątpliwe korzystna dla zdrowia, to pojawiają się niepokojące doniesienia, że w praktyce coraz częściej bazuje ona na produktach wysokoprzetworzonych, co sprawia, że daleko jej do diety prezentowanej w badaniach naukowych (J.I. Jednak w momencie, w którym menu opiera się na gotowych produktach, to nie tylko nie wspiera zdrowia, ale może mieć wręcz negatywne działanie. Z tego też powodu przemysł spożywczy wychodzi naprzeciw początkującym weganom i tworzy wiele nowych, gotowych produktów, dzięki którym roślinne gotowanie jest znacznie łatwiejsze. Należy pamiętać, że nie wszystkie wegańskie produkty są zdrowe, choć na takie są promowane. Bardzo ważna jest również różnorodność menu, która pozwoli zapobiegać niedoborom żywieniowym. Macdiarmid 2021).
