Szukaj
Język
Czy warto dzielić produkty na zdrowe i niezdrowe
Spis treści
1. Podział produktów na zdrowe i niezdrowe – czy ma sens
Takie podejście do diety może być klasyfikowane jako zaburzenie – ortoreksja, czyli patologiczne koncentrowanie się wyłącznie na zdrowym jedzeniu. Ale co to znaczy zdrowe lub niezdrowe jedzenie? W dietetyce nie da się sklasyfikować produktów na dobre lub złe. Dla przykładu – kasza gryczana jest produktem powszechnie uznanym za zdrowy, ale czy na pewno korzystne dla zdrowia będzie zjedzenie kilograma w ciągu dnia? Warto także zastanowić się nad ilością spożywanych produktów, bo jak wiadomo: co za dużo, to niezdrowo i należy dostosować je do stanu zdrowia. Brokuły dla jednej osoby będą smaczne i będzie się po nich dobrze czuła, a inna po spożyciu tego produktu może czuć dyskomfort trawienny i mieć wzdęcia. Czy w takim razie należy go nazwać „niezdrowym”? Wniosek – nie ma produktów, które będą zdrowe lub niezdrowe dla każdego. Z pomocą przychodzi klasyfikacja NOVA, która dzieli żywność na 4 grupy. Dozwolone są jedynie produkty określone jako zdrowe, z całkowitym wykluczeniem tych niezdrowych. Nie jest ważna ilość, ale jakość spożywanych produktów. Zdrowa dieta nie ma sztywno ustalonych reguł. Niektóre produkty mogą być bardziej wartościowe, a inne mniej, ale to zależy od celu, który chce się osiągnąć. Niekoniecznie. To, co będzie służyło jednej osobie, może zaszkodzić innej. Ten sam produkt, w teorii zdrowy, dla osoby z problemami trawiennymi nie będzie korzystny. Nie! Bardziej trafny byłby podział na produkty nisko- lub wysokoprzetworzone, ale tutaj również trzeba znaleźć jakiś punkt odniesienia. Perfekcjonizm w jedzeniu może objawiać się nadmierną kontrolą nad wszystkim, co jest spożywane.2. Grupy żywności wg klasyfikacji NOVA
– zboża, – rośliny strączkowe, – warzywa, – owoce, – grzyby, – nasiona, – orzechy, – mięso, – podroby, – jaja, – mleko, – jogurty naturalne.3. Grupa 2 – przetworzone dodatki do żywności:
– olej, – masło, – cukier, – miód, – sól.4. Grupa 3 – żywność przetworzona:
– warzywa konserwowe, – owoce konserwowe, – konserwy mięsne, – konserwy rybne, – wędliny, – sery, – pieczywo.5. Grupa 4 – żywność wysokoprzetworzona:
Cztery grupy żywności NOVA są podstawą głównych zaleceń żywieniowych w Brazylii. 1. Dodatków do żywności, takich jak tłuszcze, cukier i sól, należy używać w minimalnej ilości do przygotowania potraw.3. Unikać spożycia żywności wysokoprzetworzonej. Faktem jest, że w największej ilości należy spożywać produkty nieprzetworzone, a unikać produktów wysokoprzetworzonych. Wybór zawsze należy do konsumenta. Na etykiecie produktu może pojawić się 5 liter – od „A” do „E” i każda z nich jest oznaczona innym kolorem. A – ciemnozielony – produkty, które warto spożywać w większej ilości lub częściej.B – jasnozielony – produkty, które warto spożywać w większej ilości lub częściej.C – żółty – produkty do umiarkowanego spożycia.D – pomarańczowy – produkty, które należy spożywać w mniejszej ilości lub rzadziej.E – czerwony – produkty, które należy spożywać w mniejszej ilości lub rzadziej. Klasyfikacja uwzględnia kaloryczność produktu, wartość odżywczą i zastosowane dodatki. To, jak jedli dziadkowie czy rodzice, najczęściej ma wpływ na młodsze pokolenia. Każdy nawyk można zmienić, jeśli się chce, ale wymaga to pracy i wytrwałości. Mało prawdopodobne jest, że uda się zmienić przyzwyczajenia żywieniowe w ciągu jednego dnia. U części osób może się sprawdzić metoda „wszystko albo nic”, ale u większości lepszą alternatywą jest osiągnięcie celu dzięki przejściu przez poszczególne etapy małymi krokami. Połowę talerza powinny stanowić warzywa i owoce (więcej warzyw niż owoców), następnie produkty zbożowe – kasza, makaron, ryż, pieczywo, ziemniaki itp. Oraz produkty dostarczające białko – mięso, ryby, owoce, morza, rośliny strączkowe, jaja i produkty mleczne. – napoje bezalkoholowe, – słodycze, – słone przekąski, – produkty garmażeryjne – pasztety, parówki, – dania gotowe – pizza, hamburger, paluszki rybne. Podstawą diety ma być żywność nieprzetworzona lub minimalnie przetworzona, głównie pochodzenia roślinnego.2. Należy ograniczyć spożycie żywności przetworzonej – spożywać w niewielkich ilościach jako część posiłku w głównej mierze złożonego z produktów nieprzetworzonych.4. Taki podział jest trafniejszy niż podział na produkty dobre lub złe, ale nie jest bez wad, gdyż uwzględnia jedynie stopień przetworzenia żywności bez uwzględniania kaloryczności i wartości odżywczej. Jednak unikać nie oznacza, że nie można ich jeść wcale. Innym sposobem klasyfikacji żywności jest skala NUTRI-SCORE. Produkty z grupy „A” (zielone) uznawane są za najzdrowsze, a z grupy „E” (czerwone) za najmniej zdrowe. W Polsce również coraz częściej można znaleźć produkty, które posiadają na opakowaniu tego typu oznaczenia. Warto pamiętać, że nawyki wynosimy z domu. Jedne przyzwyczajenia będą lepsze, a inne gorsze. Ważne, by cały czas wracać na dobre tory, nawet jeśli po drodze zdarzy się niepowodzenie. Lepiej robić to metodą małych kroków, a nie wprowadzać rewolucję w swoim życiu. Z pomocą w zbilansowaniu jadłospisu przychodzi talerz zdrowego żywienia (wcześniej piramida zdrowego żywienia), czyli graficzna prezentacja grup produktów oraz ich ilości, które pozwolą na pokrycie zapotrzebowania na białko, tłuszcze, węglowodany, witaminy i składniki mineralne. Wytyczne są ogólne i przygotowane dla osób zdrowych, dlatego warto skonsultować się z dietetykiem, który pomoże w ich dostosowaniu do konkretnego przypadku. Aktualnie klasyfikacja NOVA jest stosowana na całym świecie.6. Zasada 80/20 – czym jest i czy warto ją stosować
Ważne, by zachować umiar, wtedy ta zasada ma sens. Jest to zależne od danej osoby, płci, wieku, kultury czy relacji społecznych. Od jednego zdrowego i nieprzetworzonego posiłku się nie schudnie, a od jednego niezdrowego się nie przytyje. Zasada 80/20 pozwala cieszyć się ze spotkań ze znajomymi, rodzinnych uroczystości czy wyjazdów wakacyjnych bez ciągłego zastanawiania się, co będzie podane do jedzenia. Należy zachować zdrowy rozsądek. By osiągać efekty związane z lepszym zdrowiem, dobrym samopoczuciem czy odpowiednią masą ciała, nie trzeba sobie wszystkiego odmawiać. Można dbać o zdrowie i zjeść ciastko. Zasada 80/20 to koncepcja mówiąca o tym, że 80% spożywanych produktów powinno być niskoprzetworzonych i pełnowartościowych, a pozostałe 20% to tzw. Comfort food, czyli jedzenie dla przyjemności. Comfort food dla każdego oznacza coś innego. Warto stosować tę zasadę, by zachować zdrowie fizyczne i psychiczne. Liczy się całokształt. Jeśli na co dzień odżywiamy się zdrowo, to jedno spotkanie czy wyjazd nie zburzą osiągniętych efektów. Dzięki temu można także uniknąć niepohamowanego apetytu na produkty, za którymi się tęskni „na diecie”. Im więcej restrykcji, tym łatwiej się złamać i zrezygnować z wdrażania nowych zdrowszych nawyków. Jedno nie przeczy drugiemu, jeśli potrafimy znaleźć złoty środek i odpowiednio zadbać o zdrowy styl życia. Warto na co dzień jeść zdrowo i wpisywać się w te 80%, a resztę zostawić na wyjścia ze znajomymi do restauracji, zjedzenie batonika czy frytek, wypicie drinka lub inne zachcianki.
