Czy to w ogóle tkanka tłuszczowa – balast czy ważny narząd?

1. Adipocyt – komórka tłuszczowa

2. Brązowa tkanka tłuszczowa (BAT)

3. Biała tkanka tłuszczowa (WAT)

4. Funkcje białej tkanki tłuszczowej

5. Ile tkanki tłuszczowej potrzebujesz?

6. Skutki zbyt niskiego poziomu tkanki tłuszczowej

1. Adipocyt – komórka tłuszczowa

Adipocyty białe wyspecjalizowane są w magazynowaniu skondensowanej energii. Drugim rodzajem komórek tłuszczowych są adipocyty brązowe. Komórki te wchodzą w skład brązowej tkanki tłuszczowej. Wyróżnia się dwa rodzaje. Tkanka, którą tworzą, nazywana jest białą tkanką tłuszczową. Charakteryzują się one obecnością licznych mitochondriów, dzięki czemu mają zdolność przekształcania energii chemicznej w energię cieplną. Adipocyt jest podstawową jednostką strukturalną tkanki tłuszczowej.

2. Brązowa tkanka tłuszczowa (BAT)

Badany jest także jej wpływ na regulację metabolizmu tłuszczów i glukozy. Dziś wiadomo, że również dorośli posiadają brązową tkankę tłuszczową umiejscowioną w okolicy nadłopatkowej, śródpiersiu i szyi. Odgrywa istotną rolę w procesach termoregulacji – włączona jest w proces termogenezy indukowanej zimnem i posiłkiem, a także odpowiedź związaną z gorączką. Do niedawna sądzono, że jest ona obecna jedynie u dzieci. Nazywana jest również beżową tkanką tłuszczową, jej nazwa związana jest z obecnością licznych mitochondriów oraz rozbudowaną siecią naczyń krwionośnych, które nadają jej ciemny kolor.

3. Biała tkanka tłuszczowa (WAT)

Zbyt duża akumulacja trzewnej tkanki tłuszczowej jest dla organizmu szczególnie niebezpieczna, gdyż wiąże się ze zwiększeniem ryzyka wystąpienia wielu chorób, m.in. Hiperlipidemii, cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego czy zespołu metabolicznego. Hiperplazja to powstawanie nowych komórek tłuszczowych.Hipertrofianatomiast polega na magazynowaniu kwasów tłuszczowych w istniejących już adipocytach. Zbudowana jest z komórek tłuszczowych o dużych wakuolach, zdolnych do magazynowania energii. Wzrost ilości tkanki tłuszczowej odbywa się w dwóch mechanizmach – hiperplazji i hipertrofii. Wzmożona hipertrofia komórek tłuszczowych prowadzi do dysfunkcji ich czynności wydzielniczych oraz sprzyja gromadzeniu się w nich substancji o działaniu toksycznym. W zależności od umiejscowienia w organizmie dzielimy ją na podskórną – znajdującą się głównie w okolicach brzusznej, pośladkowej i udowej, oraz trzewną – rozmieszczoną w okolicach śródpiersiowej i śródbrzusznej.

4. Funkcje białej tkanki tłuszczowej

Pozyskiwanie energii z tłuszczu nosi nazwę lipolizy. Produktami tego procesu są wolne kwasy tłuszczowe i glicerol. Glicerol natomiast dociera do wątroby, gdzie uczestniczy w procesach glukoneogenezy lub glikolizy (odpowiednio budowy lub rozkładu glukozy). Proces lipolizy hamowany jest przez insulinę. W krwiobiegu tych osób znajduje się bardzo duża ilość wolnych kwasów tłuszczowych, które jeszcze bardziej zmniejszają czułość tkanek na insulinę oraz powodują pogorszenie wychwytu glukozy przez komórki mięśniowe. Adipocyty produkują liczne hormony oraz inne substancje, które noszą wspólną nazwę adipokin. Najważniejsze i najbardziej znane adipokiny to leptyna, adiponektyna, rezystyna, wisfatyna oraz waspina. Mają także wpływ na rozwój nadciśnienia, miażdżycy, a także zaburzeń odżywiania. Wciąż prowadzone są liczne badania mające na celu poznanie tych procesów i wykorzystanie ich w terapii zaburzeń metabolicznych. Biała tkanka tłuszczowa ma za zadanie dostarczenie organizmowi energii w okresie głodzenia. Proces ten zapoczątkowywany jest przez działanie enzymów takich jak: adrenalina, noradrenalina, glukagon i adrenokortykotropina. Kwasy tłuszczowe mogą być wykorzystywane jako źródło energii w tkankach. Warto jednak zauważyć, że lipoliza nie zawsze jednoznacznie wiąże się ze zmniejszeniem ilości tkanki tłuszczowej. U osób otyłych, u których występuje insulinooporność, mamy do czynienia ze wzmożoną lipolizą. Tkanka tłuszczowa jest największym i najważniejszym narządem endokrynnym w organizmie człowieka. Substancje te mają za zadanie przesyłać sygnały z tkanki tłuszczowej do innych narządów i układów – ośrodkowego układu nerwowego, układu sercowo-naczyniowego, wątroby oraz mięśni. Biorą one udział w procesach takich jak regulacja pragnienia i sytości, metabolizm glukozy oraz lipidów, odpowiedź immunologiczna, kształtowanie kości czy wzrost. Adipokiny i ich różnorodne funkcje pełnione w organizmie nie są nam do końca znane. Głównymi funkcjami WAT jest magazynowanie i uwalnianie energii.

5. Ile tkanki tłuszczowej potrzebujesz?

Otacza on narządy – serce, wątrobę, nerki, izoluje je oraz chroni przed uszkodzeniami. U zdrowego mężczyzny stanowi około 3% masy ciała. Zapewnia on równowagę hormonalną, bierze udział w produkcji estrogenu oraz przekształcaniu jego nieaktywnej formy w formę aktywną. Obniżenie jego poziomu prowadzi m.in. Do zaburzeń miesiączkowania. Należy jednak zauważyć, że tak niskie poziomy odnoszą się jedynie do osób uprawiających zawodowo sport. Tkanka tłuszczowa pełni tak wiele rozmaitych funkcji, że nie trudno domyślić się, iż ciało zupełnie jej pozbawione nie mogłoby utrzymać się przy życiu. Wchodzi także w skład błon komórkowych, osłonek włókien nerwowych, szpiku kostnego oraz mózgu. U kobiet tłuszcz zasadniczy gromadzi się także w piersiach i wokół bioder. Tłuszcz ten stanowi dodatkowe 5–9% masy ciała kobiety. Minimalny poziom tkanki tłuszczowej, warunkujący prawidłowe funkcjonowanie organizmu wynosi 5% dla mężczyzn oraz 12% dla kobiet. Optymalna zawartość tkanki tłuszczowej u przeciętnego dorosłego, związana z najniższym ryzykiem dla zdrowia, wynosi 13–18% dla mężczyzn oraz 18–25% dla kobiet. Oprócz tłuszczu zapasowego, który stanowi dla organizmu rezerwę energii, wyróżniamy także tłuszcz zasadniczy.

6. Skutki zbyt niskiego poziomu tkanki tłuszczowej

Spadek zawartości tkanki tłuszczowej poniżej tego progu oraz występowanie dodatkowych czynników takich jak bardzo niskie spożycie kilokalorii oraz intensywny wysiłek fizyczny powodują zmniejszenie wydzielania gonadoliberyny. Te substancje wpływają z kolei na funkcję wydzielniczą jajników. Ze względu na to, iż niski poziom tkanki tłuszczowej w znaczny sposób wpływa na metabolizm hormonów płciowych, jej niedobór jest związany ze znacznym zmniejszeniem szans kobiety na zajście w ciążę. Badania przeprowadzone wśród zawodowych zapaśników oraz biegaczy wykazały, iż taki stan może mieć również wpływ na gospodarkę hormonalną u mężczyzn. Skutkowało to znacznym zmniejszeniem ilości wytwarzanego nasienia, osłabieniem libido oraz aktywności seksualnej. Jak widać, tkanki tłuszczowej nie można postrzegać jedynie jako zbędnego balastu. Dlatego tak ważne jest, abyśmy zadbali o jej prawidłowy poziom. Graniczna wartość, poniżej której mogą zacząć się problemy hormonalne, jest indywidualna dla każdej kobiety i mieści się w zakresie 15–20%. Pod wpływem zmniejszenia jej ilości przysadka mózgowa redukuje poziom wydzielania hormonu luteinizującego oraz hormonu folikulotropowego. Ich niedobór skutkuje zmniejszeniem produkcji estrogenów i progesteronu, czego wynikiem jest zatrzymanie cyklu miesiączkowego. Bardzo niski poziom tkanki tłuszczowej jest szkodliwy nie tylko dla kobiet. U zawodników o poziomie tkanki tłuszczowej poniżej 5% zaobserwowano obniżony poziom testosteronu. Warto zauważyć, że zarówno w przypadku kobiet, jak i mężczyzn równowaga hormonalna, a wraz z nią prawidłowe funkcjonowanie organizmu, zostaje przywrócone w momencie, gdy ilość tkanki tłuszczowej osiągnie prawidłowy poziom. Oczywiście jej nadmiar ma zdecydowanie niekorzystny wpływ na nasz organizm i prowadzi do rozwoju wielu chorób, jednak skutki jej niedoboru są równie szkodliwe. Największym niebezpieczeństwem związanym z bardzo niską zawartością tkanki tłuszczowej u kobiet są zaburzenia hormonalne.