Szukaj
Język
Czy to w ogóle fotouczulenie – czym jest, jak mu zapobiegać i w jaki sposób je leczyć?
Spis treści
1. Fotoalergia – co to jest?
Skórna reakcja fotoalergiczna nie następuje samoistnie. Cechą charakterystyczną tego typu czynników jest obecność chromoforów, które warunkują zdolność fotouczulaczy do pochłaniania promieniowania i wyzwalania niepożądanych następstw w przebiegu reakcji uczuleniowej. Fotoalergia może również stanowić rezultat naświetlania ciała lampami rehabilitacyjnymi, oddziaływania promieniowania laserowego (np. W trakcie zabiegu depilacji czy usuwania tatuażu) bądź wizyty w solarium. Do jej wyzwolenia niezbędny jest fotosensybilizator (fotouczulacz). Pojęcie fotoalergii, czy też fotouczulenia, odnosi się do skórnej reakcji atopowej (alergicznej), która w głównej mierze następuje wskutek działania promieniowania słonecznego (UV), ale nie tylko.2. <extra_id_0> <extra_id_1> <extra_id_2>? English: Polski: <extra_id_3>? <extra_id_4>?
Reakcja fotouczuleniowa w przeważającej liczbie przypadków charakteryzuje się obecnością: – stanu zapalnego, – uciążliwego świądu, – złuszczania się skóry, – zaburzeń pigmentacji (przebarwień), – wyprysku kontaktowego z grudkami. Z tego też powodu nieestetyczne zmiany często ujawniają się na zakrytych częściach ciała. Po dotarciu na powierzchnię ciała promienie słoneczne wnikają w głąb skóry, a obecne w fotosensybilizatorze chromofory powodują ich pochłonięcie. Należy zaznaczyć, że reakcja fotoalergiczna nie jest miejscowa – zmiany atopowe mogą nastąpić również na innych obszarach, a nie wyłącznie na skórze poddanej działaniu promieniowania UV. Warto też dodać, że reakcja fotouczuleniowa zwykle pojawia się po 1–2 dniach od działania promieni słonecznych. W rezultacie fotouczulacze ulegają licznym przemianom w hapteny (alergeny), które przyczyniają się do wyzwolenia dermalnej reakcji alergicznej.3. Fotouczulacze – przykłady
Dlatego też osoby w trakcie przewlekłej farmakoterapii, zwłaszcza w okresie wiosenno-letnim lub korzystające z usług mogących doprowadzić do wyzwolenia fotouczulenia (np. Wspomniana depilacja laserowa), powinny zawczasu zapytać lekarza lub farmaceutę o ryzyko reakcji alergicznej. Nie inaczej jest z ziołami i suplementami diety. Do tej grupy należą m.in. Arnika górska, krwawnik pospolity, nagietek lekarski, rumianek pospolity oraz skrzyp polny. Działanie retinoidów jest szczególnie doceniane w przypadku cery trądzikowej – związki te m.in. Powodują usuwanie zalegających pokładów starego naskórka, zapobiegają przesadnemu wytwarzaniu i wydzielaniu łoju (sebum) czy też nasilają proces rogowacenia keranocytów. Zdecydowana większość fotosensybilizatorów to leki. Leki, które mogą wyzwalać reakcje fotoalergiczną, to m.in. Antybiotyki, środki przeciwgrzybicze, preparaty na trądzik, niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki antyalergiczne czy środki psychotropowe i antydepresyjne. Choć często są postrzegane jako naturalne i bezpieczne, to jednak występujące w roślinach składniki aktywne są bardzo silnymi fotosensybilizatorami i wywołują niezwykle mocną reakcję alergiczną. Warto jeszcze zwrócić uwagę na pochodne witaminy A, które są lepiej znane jako retinoidy. Efektem tego jest wzrost podatności skóry na działanie promieniowania UV, co może doprowadzić do reakcji uczuleniowej, a nawet poparzenia słonecznego i trwałego uszkodzenia skóry. Zawarte w produktach leczniczych substancje czynne mogą powodować nieestetyczne zmiany skórne pod wpływem promieniowania słonecznego.4. Czy to w ogóle fotoalergia a fototoksyczność – na czym polega różnica?
Fototoksyczność to zgoła odmienny problem, a sama reakcja różni się od tej fotouczuleniowej. Oznacza to, że interakcja pomiędzy substancją fotosensybilizującą a UV skutkuje uszkodzeniem skóry – m.in. Zmianami obrzękowymi, pęcherzami czy rumieniem. Ponadto zmiany skórne są ograniczone wyłącznie do obszaru poddanemu naświetleniu. Termin fotouczulenia jest często wymieniany wraz z pojęciem fototoksyczności – niejednokrotnie stosowane są one naprzemiennie, co jest błędem. Promieniowanie słoneczne sprawia, że fotouczulacz powoduje wyzwolenie dużej ilości reaktywnych form tlenu (tzw. Wolnych rodników tlenowych) o destrukcyjnym wpływie na komórki. Kolejną różnicą jest to, że reakcja fototoksyczna następuje w krótkim czasie, przeważnie po kilkudziesięciu minutach lub kilku godzinach od ekspozycji na promienie UV. Przykładami czynników powodujących reakcję fototoksyczną są leki antyarytmiczne, preparaty przeciwko malarii, środki cytostatyczne oraz takie zioła jak lubczyk, dziurawiec zwyczajny, marchew i pietruszka zwyczajna czy aminek większy. Fotoalergia to reakcja o charakterze atopowym, która przeważnie następuje po co najmniej 24 godzinach od momentu kontaktu skóry z promieniowaniem UV i wywołuje zmiany dermalne na całym ciele (w tym także na obszarach nieeksponowanych na światło słoneczne).5. Jak sobie radzić z fotoalergią i fototoksycznością?
U wielu osób dochodzi do mniej lub bardziej widocznych zmian skórnych czy stanów zapalnych. Z tego powodu przeważnie wykorzystuje się środki farmakologiczne o działaniu przeciwalergicznym (doustne leki przeciwhistaminowe, miejscowe inhibitory kalcyneuryny) lub przeciwzapalnym (np. Glikokortykosteroidy). Aplikacja kremów zawierających aloes, ekstrakty konopne, żywokost czy nagietek może okazać się pomocna w procesie gojenia się ran, ograniczeniu świądu bądź przeciwdziałaniu nadmiernemu przesuszeniu. W przypadku wyjątkowo silnego fotouczulenia poleca się wykonywać okłady z kwasu bornego lub wody morskiej (roztwór soli fizjologicznej) – oczywiście należy je traktować wyłącznie jako formę dodatku do leczenia farmakologicznego. Wówczas rozwiązanie może mieć dwojaki charakter: – zmiana leku, kosmetyku, suplementu diety lub innego fotosensybilizatora na produkt, który nie będzie prowadził do fotoalergii, – ograniczenie do minimum ekspozycji na promieniowanie słoneczne, stosowanie kremów ochronnych z filtrem UV oraz rezygnacja z wszelkich usług, które mogą spowodować fotoalergię. Wówczas leczenie fotoalergii lub fototoksyczności bazuje w głównej mierze na łagodzeniu występujących niedogodności dermalnych. Oprócz leczenia farmakologicznego można zdecydować się na pielęgnację podrażnionej skóry. Niemniej jednak należy pamiętać, że każdorazowe użycie kosmetyków warto zawczasu skonsultować z dermatologiem lub farmaceutą, co pozwoli ograniczyć ryzyko pogorszenia stanu skóry. Podobnie jak w przypadku innych chorób alergicznych niezbędne jest ograniczenie do minimum sytuacji, które mogą doprowadzić do wyzwolenia reakcji fotouczuleniowej.
