Szukaj
Język
Czy nabiał szkodzi zdrowiu?
Spis treści
1. Nabiał a trądzik
Należy zacząć od tego, że w przypadku niektórych grup osób eliminacja nabiału z diety jest konieczna. Mowa tutaj m. in. O osobach z trądzikiem, czyli przewlekłą chorobą zapalną skóry o wieloczynnikowej patogenezie. Za przyczynę pogorszenia stanu cery po spożyciu produktów mlecznych uznaje się zwiększone stężenie IGF-1, czyli insulinopodobnego czynnika wzrostu typu 1. Skutkuje to nasileniem produkcji sebum i wywołuje objawy skórne. Pozostałymi czynnikami żywieniowymi wpływającymi na wspomniane dolegliwości będą wysokoprzetworzone artykuły spożywcze, znaczny ładunek glikemiczny posiłków, a także przyjmowanie suplementów z witaminą B12. Warto mieć na uwadze, że pojawienie się trądziku dodatkowo jest związane z wieloma innymi czynnikami, jak zmiany hormonalne, nadmierny stres, typ skóry, zakażenia skóry o podłożu bakteryjnym lub pasożytniczym. Wyniki obszernej metaanalizy badającej wpływ spożycia produktów mlecznych na ryzyko rozwoju trądziku wskazują, że taka zależność rzeczywiście występuje, jednak autorzy zalecają, aby wyniki interpretować z ostrożnością ze względu na duże zróżnicowanie grupy badanej (Ch. R. Juhl i wsp. 2018). Należy mieć na uwadze, że taka zależność może wystąpić, ale nie musi, i nie można stwierdzić, że za zły stan cery odpowiadają wyłącznie produkty mleczne. Diagnostyka tej dolegliwości jest wieloczynnikowa.2. Nabiał a osteoporoza
Osteoporoza charakteryzuje się postępującym ubytkiem masy kostnej, do którego prowadzi m. in. Długotrwały niedobór wapnia w diecie. W jednym z badań, w którym oceniano różne metody profilaktyki osteoporozy w aspekcie żywieniowym, autorzy potwierdzili, że regularna konsumpcja nabiału może zapobiegać ubytkom masy kostnej (L. Wadolowska i wsp. 2013). Jak wiadomo, produkty mleczne są uznawane za doskonałe źródło wapnia w diecie (pokrywają 45–70% zapotrzebowania na ten składnik). Właśnie dlatego w celu zachowania odpowiedniej gęstości mineralnej kości i przeciwdziałania zmianom zwyrodnieniowym szkieletu kostnego osoby eliminujące nabiał powinny dostarczać wapń z innych źródeł pokarmowych, aby nie doprowadzić do niebezpiecznych w skutkach niedoborów. Inne źródła tego biopierwiastka to m. in. Fasola, suszone morele i daktyle, kasza gryczana, sezam, sardynki, brokuły, jarmuż, migdały. Można go również dostarczać z produktów fortyfikowanych oraz wody wysokozmineralizowanej. Aby uchronić się przed niedoborem wapnia, a w konsekwencji rozwojem osteoporozy, warto uwzględniać w codziennym menu produkty mleczne.3. Nabiał a choroby układu krążenia
Obecnie jedną z głównych przyczyn śmiertelności na świecie są choroby sercowo-naczyniowe. Niebagatelne znaczenie w ich rozwoju ma dieta. Wyniki badań wskazują, że spożywanie nabiału nie zwiększa ryzyka wystąpienia takich dolegliwości, zwłaszcza jeżeli chodzi o nabiał o niskiej zawartości tłuszczu (S. Rozenberg i wsp. 2016). Jedna z metaanaliz wskazuje na zmniejszenie ryzyka wystąpienia schorzeń układu krążenia, w tym udaru mózgu i choroby wieńcowej w wyniku spożycia niskotłuszczowych produktów mlecznych (L. Q. Qin i wsp. 2015). Istnieje jednak konieczność prowadzenia dalszych badań w kontekście wpływu pełnotłustych produktów mlecznych na zdrowie.4. Nabiał a otyłość i cukrzyca typu 2
Związek między spożyciem nabiału a masą ciała wynika z takich mechanizmów jak lipoliza, lipogeneza oraz proces wchłaniania kwasów tłuszczowych, co w praktyce oznacza, że jego spożycie usprawnia rozkład tłuszczów, zmniejsza ich syntezę i wchłanianie z przewodu pokarmowego. Wskazuje się również na wpływ białek serwatkowych pochodzących z produktów mlecznych na kontrolę apetytu i regulację przyjmowania pokarmu. Według badań produkty mleczne w diecie dzieci zmniejszają ryzyko wystąpienia otyłości, a u dorosłych poprawiają ogólny skład ciała. Dla osób stosujących diety odchudzające istotny jest fakt, że spożywanie nabiału w trakcie redukcji może ułatwiać utratę masy ciała poprzez wspomaganie spalania tłuszczu zapasowego. Ponadto istnieją dowody wskazujące, że spożywanie takich produktów jak fermentowane napoje mleczne, jogurty i sery może wiązać się ze zmniejszonym ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 2 (T. K. Thorning i wsp. 2016).5. Nabiał a choroby nowotworowe
Wpływ produktów mlecznych na kancerogenezę jest niejednoznaczny, może być zarówno pozytywny, jak i negatywny. Wynika to z dużej bogactwa składników zawartych w nabiale i ich odmiennych funkcji pełnionych w organizmie. Z jednej strony wapń, laktoferyna oraz produkty fermentacji wykazują pozytywne działanie w zapobieganiu rozwojowi nowotworów. Z drugiej strony w wyniku działania aminokwasów zawartych w nabiale znacząco zwiększa się stężenie wspomnianego IGF-1. Wykazano, że zwiększone stężenie IGF-1 wynikające ze znacznego spożycia produktów mlecznych zwiększa ryzyko zgonu z powodu raka prostaty (W. Lu i wsp. 2016). Warto jednak podkreślić, że produkty mleczne działają prewencyjnie w kontekście rozwoju raka jelita grubego (D. Aune i wsp. 2012). Autorzy innego badania wskazali, że mleczne produkty fermentowane mogą zmniejszać ryzyko wystąpienia raka pęcherza moczowego, jelita grubego i przełyku (K. Zhang i wsp. 2019). Wpływ nabiału na rozwój nowotworów wciąż wymaga dalszych badań, a biorąc pod uwagę fakt, że może być zarówno pozytywny, jak i negatywny, zaleca się zachowanie umiaru w spożyciu produktów mlecznych.6. Nabiał a alergia i nietolerancja
Diety bez laktozy nie tracą na popularności, chociaż ich stosowanie jest zasadne przede wszystkim w przypadku nietolerancji laktozy (hipolaktazji), często mylnie kojarzonej z alergią. Laktoza to dwucukier obecny w produktach mlecznych, a za jego rozkład odpowiada enzym laktaza. W dzieciństwie produkcja laktazy jest największa, a wraz z wiekiem zmniejsza się, co prowadzi często do wystąpienia dokuczliwych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego o różnym nasileniu, np. Bólów brzucha, nudności, wymiotów, wzdęć. Często całkowita eliminacja nabiału z diety u osoby z nietolerancją nie jest konieczna, ponieważ niektóre produkty mogą być dobrze tolerowane. Można znaleźć również wiele produktów mlecznych, które praktycznie nie zawierają laktozy, jak np. Długo dojrzewające sery. Jeśli chodzi o alergię na białka mleka krowiego, zdecydowanie częściej dotyczy ona niemowląt i małych dzieci, które zwykle z niej wyrastają. Wiąże się to z osiągnięciem dojrzałości immunologicznej organizmu. W rozwoju alergii bierze udział układ odpornościowy, a w wystąpienie nietolerancji nie są angażowane systemy immunologiczne organizmu. Kluczowy jest fakt, że pojawienie się alergii zmusza do całkowitej rezygnacji ze spożywania produktów mlecznych. W tym przypadku zawartość laktozy nie ma znaczenia. W przypadku nietolerancji całkowita eliminacja nabiału może nie być konieczna.7. Czy nabiał może być wartościowym elementem diety? Podsumowanie
Nabiał zajmuje kluczowe miejsce w zaleceniach żywieniowych dla naszej populacji. Produkty z tej grupy stanowią przede wszystkim cenne źródło dobrze przyswajalnego białka oraz wapnia. Dodatkowo dostarczają organizmowi witamin (A, D, E i K) oraz składników mineralnych (magnez, cynk, fosfor, potas). Warto wspomnieć, że mleczne wyroby fermentowane, jak kefir czy maślanka, to cenne źródło bakterii probiotycznych, które wspomagają pracę przewodu pokarmowego i układu odpornościowego. Czy zatem nabiał szkodzi zdrowiu? To zależy. Warto spojrzeć chociażby na różnorodne produkty dostępne w sklepach. Do tej grupy zaliczane są zarówno mniej wartościowe pod względem żywieniowym słodzone serki, sery topione, jogurty smakowe, jak i bogate w ważne składniki odżywcze naturalne sery, jogurty, mleko. Jeśli chcemy ocenić znaczenie nabiału w kontekście zachowania dobrego stanu zdrowia, warto te produkty rozgraniczać. Ilość dodatków i stopień przetworzenia mają w tym przypadku istotne znaczenie. Spośród produktów mlecznych najlepszym wyborem na co dzień będą produkty naturalne, z krótką listą składników na etykiecie, pozbawione zbędnych dodatków. A co w takim razie z osobami na diecie wegańskiej, które wykluczają nabiał ze względów etycznych? Otóż jeśli chęć ograniczania produktów mlecznych lub rezygnacja z nich jest podyktowana troską o dobrostan zwierząt, co jest całkowicie zrozumiałe, kluczowe będzie uzupełnianie wapnia z innych obfitujących w ten składnik produktów. Trzeba mieć również na uwadze, że powszechnie głoszone opinie na temat nabiału często nie mają nic wspólnego z faktami potwierdzonymi w badaniach naukowych. U większości osób nie istnieją uzasadnione wskazania do wyeliminowania nabiału z codziennego jadłospisu. Oczywiście istnieją wyjątki, w przypadku których racjonalne będą ograniczenie spożycia produktów mlecznych lub ich całkowita eliminacja. Taką decyzję należy jednak zawsze podjąć po wcześniejszej konsultacji ze specjalistą.
