Szukaj
Język
Cukrzyca typu 3 – czym jest, przyczyny, objawy i diagnostyka
Spis treści
1. Czym jest cukrzyca wtórna
Przyczyny cukrzycy wtórnej mogą być różne, jak choroby trzustki (np. Zapalenie trzustki, guzy trzustki), choroby endokrynologiczne (np. Zespół Cushinga, nadczynność tarczycy), choroby metaboliczne, choroby wątroby, zaburzenia hormonalne, nadmierna produkcja hormonów wzrostu czy też stosowanie niektórych leków. W przypadku cukrzycy wtórnej kluczowe jest to, że leczenie powinno być ukierunkowane nie tylko na kontrolowanie poziomu glukozy we krwi, ale przede wszystkim na identyfikację i leczenie głównego schorzenia, które prowadzi do cukrzycy. Osoby dotknięte tą przypadłością powinny znajdować się pod stałą opieką interdyscyplinarnego zespołu medycznego, aby dostosować odpowiedni plan leczenia uwzględniający zarówno główne schorzenie, jak i kontrolę poziomu glukozy we krwi (ADA 2021). Jest rezultatem konkretnych czynników, które zaburzają właściwą regulację poziomu glukozy we krwi. Każda z tych przyczyn może negatywnie wpływać na funkcjonowanie trzustki, działanie insuliny lub na inne elementy regulujące gospodarkę węglowodanową organizmu. Skuteczne leczenie głównej przyczyny często może poprawić kontrolę glikemii lub nawet spowodować jej odwrócenie. Cukrzyca wtórna, nazywana też cukrzycą typu 3 lub cukrzycą 3c, rozwija się w wyniku obecności lub wpływu innej choroby.2. Przyczyny cukrzycy wtórnej
Odpowiada zarówno za produkcję enzymów trawiennych, jak i za wydzielanie insuliny – hormonu kluczowego dla metabolizmu węglowodanów. Może ono spowodować uszkodzenie komórek produkujących insulinę, tzw. Komórek beta. Nowotwory trzustki to kolejny potencjalny czynnik prowadzący do cukrzycy wtórnej. Ponadto mogą również zaburzać równowagę hormonalną, wpływając na regulację poziomu glukozy. W rezultacie może on stracić zdolność do wytwarzania wystarczającej ilości insuliny lub utracić część swojej funkcjonalności (J.S. Desai 2022). Jedną z nich jest zespół Cushinga będący efektem nadmiernego wydzielania kortyzolu (hormonu stresu), który pośrednio może wpłynąć na regulację poziomu glukozy we krwi oraz zmniejszyć wrażliwość komórek na insulinę. Hormony wydzielane przez gruczoł tarczowy wpływają na wiele procesów metabolicznych, w tym na zdolność organizmu do przetwarzania glukozy. Rouiller, F.R. Negatywny wpływ na gospodarkę węglowodanową organizmu mogą również wywierać leki. Fathallah i wsp. 2015). W przypadku niektórych z nich może dojść do rozwinięcia cukrzycy wtórnej na skutek zakłóceń regulacji poziomu glukozy we krwi. Charakteryzuje się nadmiernym gromadzeniem żelaza, które negatywnie wpływa na tkanki i narządy, w tym na trzustkę (T. McClain 2014). Mechanizmy tego związku nie są w pełni poznane, ale najprawdopodobniej wynikają z oddziaływań genetycznych i biochemicznych. Whooten, J. Schwartz 2018). Jest to narząd, który odgrywa kluczową rolę w regulacji procesów metabolicznych organizmu. Jedną z chorób trzustki, która może prowadzić do rozwinięcia cukrzycy 3c, jest jej zapalenie. Ich zniszczenie lub uszkodzenie prowadzi do obniżonej produkcji insuliny, co skutkuje zaburzoną zdolnością organizmu do prawidłowego przetwarzania glukozy. Guzy mogą wpływać na funkcję trzustki na różne sposoby, np. Bezpośrednio naciskać na tkanki trzustki, co może zakłócić jej zdolność do produkcji insuliny. W celu ich usunięcia czasami konieczne jest przeprowadzenie operacji trzustki, która może prowadzić do uszkodzenia istotnych części narządu. Vonderau, C.S. Choroby endokrynologiczne są kolejnym czynnikiem mogącym wpłynąć na rozwinięcie cukrzycy wtórnej. Choroby tarczycy, a zwłaszcza jej nadczynność, również mogą powodować wystąpienie cukrzycy typu 3c. W przypadku ich nadmiernego wydzielania może dojść do zwiększonego zużycia glukozy przez komórki, co prowadzi do podwyższenia poziomu cukru we krwi i potencjalnie rozwinięcia cukrzycy wtórnej (N. Jornayvaz 2017). Niektóre z nich, zwłaszcza te stosowane w terapii nowotworów, chorób immunologicznych (np. Reumatyzm lub toczeń) czy psychicznych (np. Depresja czy schizofrenia), mogą wywoływać zmiany w procesach metabolicznych, co z kolei może prowadzić do zaburzeń w regulacji poziomu cukru we krwi i rozwinięcia cukrzycy wtórnej (N. Genetyczne choroby metaboliczne charakteryzujące się zaburzeniami w procesach przemiany materii mogą mieć nie tylko skutki lokalne, ale także oddziaływać na różne aspekty funkcjonowania organizmu, w tym na gospodarkę węglowodanową. Jedną z takich chorób jest hemochromatoza. Creighton Mitchell, D.A. Osoby z zespołem Downa, mające trisomię chromosomu 21, również są bardziej narażone na rozwinięcie cukrzycy typu 3c. Istnieje teoria, że pewne zmiany w układzie hormonalnym i procesach metabolicznych związane z zespołem Downa mogą wpływać na zdolność organizmu do przetwarzania glukozy (R. Schmitt, A. Najczęstszą przyczyną wystąpienia cukrzycy wtórnej są choroby trzustki.3. Znaczenie diety i aktywności fizycznej
Dieta powinna opierać się na ogólnych zasadach zdrowego żywienia ze szczególnym uwzględnieniem jakości węglowodanów oraz regularności posiłków. Podstawowym źródłem węglowodanów powinny być produkty pełnoziarniste, nasiona roślin strączkowych oraz warzywa. Najlepsze jego źródła to chude mięso, ryby, jaja, nasiona roślin strączkowych i ich przetwory oraz orzechy. Regularna aktywność fizyczna odgrywa równie istotną rolę. Przed rozpoczęciem aktywności warto skonsultować się z lekarzem i sprawdzić, czy nie ma żadnych przeciwwskazań do jej wdrożenia. Ważnym aspektem jest też monitorowanie stężenia glukozy we krwi przed wysiłkiem, w jego trakcie i po zakończeniu, zwłaszcza na początkowym etapie (NIDDK 2016). Wybór odpowiednich pokarmów i kontrola ilości spożywanego cukru może pomóc w utrzymaniu stabilnego poziomu glukozy we krwi. Dobrze sięgać po produkty o niskim indeksie glikemicznym oraz komponować posiłki w taki sposób, aby miały one również niski ładunek glikemiczny. Nie bez znaczenia jest też odpowiednia ilość białka, które pomaga utrzymać poczucie nasycenia i regulować poziom glukozy we krwi. Ważne jest także, aby wybierać zdrowe tłuszcze bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe (np. Oliwę z oliwek czy awokado), a także ograniczyć tłuszcze nasycone oraz tłuszcze trans zawarte w produktach wysokoprzetworzonych. Choć konieczne jest dostosowanie jej do podstawowego schorzenia, może przyczynić się do poprawy wrażliwości na insulinę, kontroli poziomu glukozy we krwi i poprawy ogólnego stanu zdrowia. Ważne jest też zindywidualizowanie planu treningowego – uwzględnienie kondycji, preferencji oraz możliwości zdrowotnych. Odżywianie odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu cukrzycą.
