Szukaj
Język
Cukrzyca typu 1 – cukrzyca dzieci i młodzieży
Spis treści
1. Cukrzyca typu 1 – definicja i przyczyny
Szypowska, J. Spowodowana jest niszczeniem komórek β trzustki, co prowadzi do niedoboru insuliny. Wśród powodów odpowiedzialnych za występowanie choroby wyróżnia się czynniki genetyczne, immunologiczne i środowiskowe, jednak dokładna przyczyna nadal nie została wyjaśniona. Pewną rolę w inicjowaniu mogą również odgrywać zakażenia wirusowe. Cukrzyca typu 1 występuje rzadziej niż najbardziej rozpowszechniona cukrzyca typu 2 i obejmuje 10–15% wszystkich zachorowań. Mrukowicz 2017). Dzieje się to w procesie autoimmunologicznym, w którym układ odpornościowy organizmu atakuje własne tkanki i komórki poprzez wytwarzanie przeciwciał. Istotną rolę odgrywa predyspozycja genetyczna do chorób autoimmunologicznych (oprócz cukrzycy będą to także np. Choroba Hashimoto, celiakia czy nadczynność tarczycy). Nieleczona cukrzyca typu 1 jest chorobą śmiertelną, jednak odpowiednie leczenie może zapobiec pojawieniu się powikłań oraz umożliwia prowadzenie normalnego i aktywnego życia. Jej przebieg jest burzliwy, a początek choroby zazwyczaj przypada między 10. A 15. Rokiem życia (A.2. Cukrzyca typu 1 – objawy
Bardzo wysoki poziom cukru może prowadzić do kwasicy i śpiączki ketonowej. Jej objawami są: ból brzucha, zapach acetonu z ust, nudności i wymioty, przyspieszony oddech, zaburzenia świadomości. Stężenie insuliny z kolei jest obniżone lub bliskie zeru. Typowe symptomy to: – wzmożone pragnienie (polidypsja), – wzmożony głód (polifagia), – zmęczenie i senność, – rozmyte widzenie, – nudności, – utrata masy ciała, – częste oddawanie moczu (poliuria), moczenie nocne, – skłonność do infekcji, – sucha skóra i błony śluzowe. Kwasica ketonowa wynika z niedoboru insuliny i jest stanem zagrożenia życia. Rozpoznanie cukrzycy opiera się na badaniu poziomu glukozy we krwi, który w tym przypadku zwykle jest bardzo wysoki. W przeciwieństwie do przebiegu cukrzycy typu 2 objawy często rozwijają się szybko i gwałtownie, a widoczne stają się wówczas, gdy 80–90% komórek β trzustki jest nieaktywnych.3. <extra_id_0> - <extra_id_1> - <extra_id_2> - 1 English: <extra_id_3> - <extra_id_4> - <extra_id_5> - 2
U dzieci i młodzieży szczególnie ważne jest również zagwarantowanie prawidłowego rozwoju organizmu. Leczenie świeżo rozpoznanej cukrzycy przebiega w szpitalu, gdzie dodatkowo przeprowadzana jest edukacja chorego na temat m.in. Monitorowania glikemii, prowadzenia insulinoterapii, rozpoznawania objawów hipoglikemii oraz żywienia. W cukrzycy typu 1 niezbędne jest dostarczanie insuliny z zewnątrz. Insulinę podaje się podskórnie za pomocą pena (wstrzykiwacza wielokrotnego użytku) lub poprzez pompę insulinową (urządzenie do ciągłego podawania insuliny, stale noszone przez diabetyka). Dobowe zapotrzebowanie zależne jest od wieku i aktywności fizycznej, a także zmienia się w sytuacjach szczególnych (np. Stres, infekcje). Utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi wymaga wykonywania samodzielnych pomiarów za pomocą glukometru lub metody bardziej nowoczesnej – systemu ciągłego monitorowania glikemii (CGM). Następnie krew nanosi się na specjalny pasek testowy i po krótkim oczekiwaniu wyświetla się wynik. Zdecydowanie wygodniejszym, ale niestety dużo bardziej kosztownym rozwiązaniem jest system ciągłego monitorowania glikemii. Osoby chorujące na cukrzycę wymagają długoterminowego leczenia prowadzonego przez zespół specjalistów: lekarza diabetologa, dietetyka oraz psychologa. Podstawowym sposobem leczenia cukrzycy typu 1 jest intensywna insulinoterapia za pomocą wielokrotnych wstrzyknięć insuliny lub z użyciem osobistej pompy insulinowej. Taka edukacja, zwłaszcza w przypadku młodocianych, powinna obejmować nie tylko samego pacjenta, ale także jego rodzinę i osoby z najbliższego otoczenia (np. Nauczycieli, opiekunów, trenerów). Leczenie konieczne jest do końca życia. W przypadku używania penów stosowane są analogi insuliny ludzkiej długodziałającej oraz insuliny ludzkiej o przyspieszonym działaniu, natomiast przy pompie insulinowej tylko insulina krótkodziałająca. Całkowita dawka dobowa składa się z insuliny bazowej oraz insuliny podawanej do posiłków (tzw. Bolusy). Glukometr wymaga punktowego nakłucia palca i pobrania niewielkiej ilości krwi. Pomiar glukometrem zazwyczaj wykonuje się kilka do kilkunastu razy na dobę. Technologia ta daje dostęp do wyników poziomu glukozy przez całą dobę bez konieczności nakłuwania palca. Celem leczenia jest osiągnięcie zbliżonych do prawidłowych wartości glikemii, unikanie hipoglikemii oraz zapobieganie powikłaniom choroby.4. Węglowodany
Podaż cukrów prostych należy zredukować do < 10% zapotrzebowania kalorycznego, zaleca się więc eliminację białego cukru i słodyczy oraz ograniczenie produktów zawierających cukier dodany. Przykładem mogą być: pełnoziarniste pieczywo, makaron z pełnego ziarna, kasze (gryczana, jaglana, pęczak, perłowa), brązowy ryż, płatki zbożowe, otręby i mąki pełnoziarniste. Posiłki warto komponować ze składników o niskim i średnim indeksie oraz ładunku glikemicznym. Żywność o niskim indeksie glikemicznym powoduje powolny wzrost stężenia cukru, mniejszy wyrzut insuliny i na dłużej daje poczucie nasycenia. Ładunek glikemiczny natomiast jest wskaźnikiem dokładniejszym, który uwzględnia również wielkość zjedzonej porcji. Dobrze również zwrócić uwagę na skrobię oporną, czyli nietrawioną przez organizm – oporną na działanie enzymów trawiennych. Im większa jej zawartość w produkcie, tym mniejsze jest wchłanianie glukozy. Z tego powodu warto niektóre produkty, takie jak makaron, kasze, ziemniaki czy ryż, ugotować dzień wcześniej i podgrzać przed podaniem. Ich udział w menu powinien pokrywać ok. 45–50% zapotrzebowania na energię. Dobrze jest wybierać żywność, w której obecne są węglowodany złożone o dużej zawartości błonnika. Błonnik opóźnia wchłanianie węglowodanów, daje poczucie nasycenia i zapobiega wahaniom glukozy. Wskaźniki te pokazują, jak po danym produkcie lub posiłku zmieni się poziom glukozy we krwi. W Internecie dostępne są tabele indeksu glikemicznego – można w nich łatwo sprawdzić, do której grupy należy dany produkt. Podczas wybierania produktów spożywczych warto zwrócić uwagę na oba te wskaźniki. Zaliczana jest ona do nierozpuszczalnych frakcji błonnika. Skrobia oporna powstaje w procesie retrogradacji (przemiany części skrobi w strukturę nieprzyswajalną), np. Pod wpływem kilkugodzinnego chłodzenia. Szczególną uwagę w diecie cukrzyków zwraca się na węglowodany, które mają bezpośredni wpływ na glikemię po posiłku.5. Białko i tłuszcze
Tłuszcze natomiast powinny pokrywać 30–35% zapotrzebowania na energię. Ze względu na możliwość wystąpienia powikłań w obrębie naczyń krwionośnych należy ograniczyć spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych, a zadbać o odpowiednią podaż niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (omega-3 i omega-6). Podobnie jak w zaleceniach dla populacji ogólnej białko powinno stanowić 15–20% dziennego zapotrzebowania na energię. Warto zaznaczyć, że dodatek tłuszczu do posiłku spowalnia wchłanianie glukozy. Zawartość cholesterolu w diecie nie powinna przekraczać 300 mg na dobę, a u osób z wysokim stężeniem cholesterolu frakcji LDL – 200 mg na dobę. Korzystne jest spożywanie białka pochodzenia roślinnego znajdującego się głównie w nasionach roślin strączkowych.
