Szukaj
Język
Choroby cywilizacyjne – przyczyny i profilaktyka
Spis treści
1. Choroby cywilizacyjne – definicja
Stanowią ogromny problem i wyzwanie dla medycyny. Szacuje się, że to właśnie choroby cywilizacyjne w ponad 80% odpowiadają za przedwczesną śmierć (A. Choroby cywilizacyjne, nazywane także chorobami społecznymi lub chorobami stylu życia, to niezakaźne szybko rozprzestrzeniające się schorzenia. W większości przypadków ich wystąpienie wiąże się z długim leczeniem, mogą doprowadzić do niepełnosprawności, a także do zgonu. Lipińska-Ojrzanowska i wsp. 2019). Ich charakter jest globalny, szerzą się zarówno w krajach wysoko rozwiniętych, jak i rozwijających się.2. Choroby cywilizacyjne – przyczyny
Nadmierny stres, niewłaściwy sposób żywienia, niska aktywność ruchowa – to właśnie niektóre z aspektów związanych z szybkim tempem życia. Do bezpośrednich można zaliczyć te, na które mamy wpływ, jak: – niska aktywność fizyczna, – nieodpowiednia dieta (spożywanie żywności wysokoprzetworzonej, o dużej zawartości soli, cukru oraz tłuszczów nasyconych), – palenie tytoniu, – nadużywanie alkoholu, – nadmierny stres. Etiologia chorób cywilizacyjnych jest ściśle związana z szybkim postępem cywilizacji. Główne przyczyny chorób cywilizacyjnych można podzielić na bezpośrednie i pośrednie. Pośrednie, czyli te, na które nie mamy dużego wpływu, jak: – zanieczyszczenie środowiska, – nadmierny hałas, – skażenia żywności, – skażenia wody i gleby, – promieniowanie jonizujące. Rozwój wielu gałęzi przemysłu stwarza warunki do występowania chorób społecznych.3. Najczęściej występujące choroby cywilizacyjne
Jak wynika z danych zgromadzonych w latach 2015–2018 w ramach National Health and Nutrition Examination Survey, częstość występowania tych chorób u osób powyżej 20. Roku życia wynosiła aż ok. 49, 2% (S.S. W 2019 r. Na całym świecie doszło do 6, 6 miliona zgonów spowodowanych chorobami naczyń mózgowych. Jak wynika z raportu Narodowego Testu Zdrowia, aż 45% Polaków choruje na otyłość. Jeśli sytuacja na świecie się nie zmieni, to w 2030 r. Liczba osób z otyłością będzie wynosiła blisko miliarda (B.M. Adair, S.W. Do innych zaburzeń metabolicznych zaliczyć można cukrzycę, której częstość występowania także z roku na rok wzrasta. Wirani et al. 2021). Kolejną grupą schorzeń są nowotwory. Do chorób cywilizacyjnych zalicza się także zaburzenia psychiczne. Z danych przedstawionych przez Narodowy Fundusz Zdrowia w 2020 r. Wynika, że prawie 3% Polaków zmaga się z depresją. Zaburzenia psychiczne to choroby, które bardzo często są ukrywane. Nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, udar mózgu to jedne z najczęstszych schorzeń układu krążenia. Wirani i wsp. 2021). Znaczące miejsce wśród chorób cywilizacyjnych zajmują także zaburzenia metaboliczne, których występowanie z roku na rok wzrasta. Na świecie liczbę osób otyłych szacuje się na ok. 13%. Popkin, L.S. Ng 2012). Jak wynika z danych zgromadzonych w latach 2013–2016, cukrzycę rozpoznano aż u 26 milionów osób na świecie (S.S. Inne choroby to insulinooporność, dna moczanowa oraz osteoporoza. W Polsce w 2020 r. Choroby nowotworowe stanowiły aż 60% wszystkich przyczyn zgonów. Depresja, zaburzenia lękowe oraz nerwica mogą mieć związek z szybkim tempem życia, brakiem snu oraz nadmiarem stresu. Jest to najniższy odsetek, jeśli chodzi o kraje Unii Europejskiej, lecz mimo wszystko należy wziąć pod uwagę, że większość osób nie zgłasza się do specjalistów. Wśród najczęściej występujących chorób cywilizacyjnych można wymienić te związane z układem sercowo-naczyniowym.4. Profilaktyka chorób cywilizacyjnych
Wszelkiego rodzaju działania promujące zdrowie powinny być prowadzone od najmłodszych lat, ponieważ wtedy najbardziej dynamicznie kształtują się postawy i przekonania. Bardzo ważnym elementem profilaktyki chorób cywilizacyjnych jest edukacja zdrowotna. Aby zmniejszyć ryzyko rozwoju chorób cywilizacyjnych, warto zwrócić uwagę na swój styl życia. Może ona przyczynić się do poprawy stanu zdrowia, zmniejszenia liczby zgonów, a także zwiększenia świadomości wśród społeczeństwa.5. Odpowiedni sposób żywienia
Zarówno ich niedobór, jak i nadmiar może w znaczny sposób zaburzać jego pracę. Są źródłem wielu witamin, składników mineralnych oraz błonnika pokarmowego, który wpływa na prawidłową pracę przewodu pokarmowego. Zaleca się włączenie do jadłospisu produktów zbożowych z pełnego przemiału, np. Płatki owsiane, ryż brązowy, grube kasze oraz pieczywo żytnie. Mleko oraz produkty mleczne takie jak jogurty, kefiry czy maślanki także powinny być stałym elementem diety. Jego niedobór może zwiększać ryzyko np. Osteoporozy. Szczególnie tłuste ryby morskie, np. Łosoś, makrela oraz tuńczyk. Ponadto w celu dostarczenia wielonienasyconych kwasów tłuszczowych warto sięgać po oleje roślinne, np. Oliwa z oliwek, olej rzepakowy oraz olej lniany. Produkty zawierające tłuszcz zwierzęcy są bogate w nasycone kwasy tłuszczowe, które w znacznym stopniu przyczyniają się do zaburzeń związanych z gospodarką lipidową. Czerwone mięso także zawiera znaczne ilości nasyconych kwasów tłuszczowych, dlatego zaleca się ograniczenie jego spożycia do 500 g na tydzień. Produkty, których spożycie także należy ograniczać, to cukier i słodycze. Nie zaleca się dosalania potraw na talerzu. Bardzo ważnym elementem jest stosowanie się do zasad zdrowego żywienia. Szczególnie należy zadbać o podaż różnokolorowych warzyw i owoców (minimum 400 g). Źródłem błonnika są także produkty zbożowe. Produkty te zawierają znacznie większe ilości składników odżywczych w zestawieniu z ich oczyszczonymi odpowiednikami, np. Chleb pszenny czy bułka kajzerka. Są m.in. Źródłem wapnia, który wpływa na stan kości oraz zębów. Kolejnym ważnym elementem diety są ryby. Są doskonałym źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3, które wykazują działanie przeciwzapalne, antyarytmiczne, pozytywnie wpływają również na narząd wzroku. Są one zdecydowanie lepszym wyborem niż smalec czy słonina. Zwiększają ryzyko rozwoju m.in. Miażdżycy, hipercholesterolemii, a tym samym udaru mózgu, zawału serca oraz śmierci. Warto wybierać chude gatunki mięs, np. Kurczaka oraz indyka. Słodkie przekąski takie jak batony, ciastka czy cukierki są źródłem nasyconych kwasów tłuszczowych oraz tych o konfiguracji trans.Spożycie soli także powinno być zredukowane do 5 g na dobę. Warto również czytać etykiety i wybierać żywność bez dodatku soli lub z niewielką jej ilością. Wraz z dietą dostarczanych jest wiele składników odżywczych, które wpływają na funkcjonowanie całego organizmu.6. Wyeliminowanie używek
Za najczęstszą przyczynę nowotworu płuc uznaje się palenie tytoniu. Problem nadużywania alkoholu dotyczył w 2018 r. Ponad 2, 5 mln Polaków. W celu zmniejszenia ryzyka ich rozwoju zaleca się całkowitą ich eliminację. Jak wynika z badań przeprowadzonych na terenie Polski w 2019 r., aż ¼ dorosłych Polaków pali papierosy. Palenie tytoniu lub nadużywanie alkoholu to jedne z przyczyn chorób cywilizacyjnych.7. Aktywność ruchowa
W przypadku występowania jednostek chorobowych lub zaburzeń ograniczających dodatkowy ruch należy podejmować taką aktywność, która nie będzie negatywnie wpływać na stan zdrowia. Każda forma ruchu, jak spacer, bieganie czy pływanie, będzie miała pozytywny wpływ na zdrowie. Włączenie aktywności fizycznej redukuje prawdopodobieństwo wystąpienia wielu chorób, m.in. Otyłości, nadciśnienia tętniczego czy cukrzycy typu 2.8. <extra_id_0> Regularne <extra_id_1> Regularne English: <extra_id_2> Regularne Polski
Pomiar ciśnienia tętniczego krwi, badania laboratoryjne krwi oraz moczu, kontrola masy ciała, badania USG należy wykonywać regularnie. Wczesne wykrycie nieprawidłowości, wprowadzenie leczenia i modyfikacji w stylu życia może przedłużyć życie chorego. Wykonywanie regularnych badań może uchronić przed rozwojem wielu chorób.
